Kiedy powstaje obowiązek korekty VAT w przypadku wydania weksla

Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 9 sierpnia 2016 r., sygn. IBPP2/4512-426/16-1/WN.

Autopromocja

W sprawie rozpatrywanej przez organ podatkowy Wnioskodawca (dalej również Spółka lub Kupujący) wskazał, że będzie podatnikiem VAT oraz w trakcie własnej działalności może nabywać aktywa takie jak m.in.: nieruchomości, maszyny i urządzenia, znaki towarowe, wzory przemysłowe, prawa autorskie, programy komputerowe, prawa do adresów (witryn) internetowych. Nabywane aktywa nie będą stanowiły zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Sprzedaż ww. aktywów na rzecz Wnioskodawcy zostanie potwierdzona fakturą VAT wydaną przez zbywcę. Zapłata ceny określonej w umowie nastąpi poprzez wystawienie weksla własnego, co zostanie zaakceptowane przez sprzedawcę. Do weksla zostanie dołączona deklaracja wekslowa, w której Kupujący wskaże, iż weksel stanowi zapłatę jego zobowiązań wobec sprzedawcy z tytułu zakupu praw do danych aktywów. Wystawiony przez Wnioskodawcę i przyjęty przez sprzedawcę weksel spełniać będzie funkcję płatniczą, to znaczy stanowić będzie bezwarunkową zapłatę za dostarczone aktywa w dniu wręczenia weksla, co bezpośrednio skutkować będzie wygaśnięciem zobowiązania z tytułu zakupu w stosunku do sprzedającego. W następstwie przekazania weksla nastąpi w trybie art. 506 § 1 Kodeksu cywilnego, umorzenie zobowiązania Wnioskodawcy do uregulowania ceny, a w miejsce tego umorzonego zobowiązania powstanie nowe zobowiązanie do zapłaty sumy wekslowej.

Czy w związku z tym zapłata wekslem własnym za zakupione aktywa stanowi uregulowanie należności w myśl przepisów ustawy VAT, a tym samym czy Wnioskodawca wystawiając weksel będący zapłatą za zakupione aktywa nie będzie zobowiązany do dokonania korekty odliczonej kwoty podatku VAT wynikającej z faktury lub faktur potwierdzających nabycie aktywów, o której mowa w art. 89b ust. 1 ustawy VAT?

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Zdaniem Wnioskodawcy, wystawienie weksla z zamiarem odnowienia istniejącego zobowiązania na zobowiązanie wekslowe jest równoznaczne z uregulowaniem należności, tak jakby dłużnik dokonał na rzecz wierzyciela zapłaty. Zapłata faktury wekslem oznacza umorzenie zobowiązania handlowego wynikającego z faktury oraz uregulowaniu należności. W konsekwencji, jeżeli Wnioskodawca wręczy sprzedawcy aktywów weksel przed upływem terminu, po upływie którego zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy VAT zobowiązany byłby do korekty podatku VAT, to nie będzie on zobowiązany do dokonania korekty o jakiej mowa w art. 89b ustawy VAT.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Zdaniem Wnioskodawcy wystawiony przez niego i przyjęty przez sprzedawcę weksel spełniać będzie funkcję płatniczą, to znaczy stanowić będzie bezwarunkową zapłatę za dostarczone aktywa w dniu wręczenia weksla, co bezpośrednio skutkować będzie wygaśnięciem zobowiązania z tytułu zakupu w stosunku do Sprzedającego. W następstwie przekazania weksla nastąpi w trybie art. 506 § 1 Kodeksu cywilnego, umorzenie zobowiązania Wnioskodawcy do uregulowania ceny, a w miejsce tego umorzonego zobowiązania powstanie nowe zobowiązanie do zapłaty sumy wekslowej.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Korekta VAT należnego możliwa także bez paragonu fiskalnego

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Przepis art. 89b ust. 1 ustawy VAT nakłada obowiązek skorygowania podatku naliczonego w przypadku nieuregulowania należności przez dłużnika w określonej sytuacji. Ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia „uregulowania" należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju. W art. 89a ust. la ustawy o VAT regulującym rozliczenie podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, ustawodawca wskazuje, iż „nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie (...)". Termin „należność uregulowana w jakiejkolwiek formie" obejmuje zaspokojenie wierzyciela, powodujące wygaśnięcie jego roszczeń wobec dłużnika. Wykonanie to może nastąpić w różny sposób, uzgodniony przez strony. Oznacza to, że nabywca towarów i usług może dokonać płatności w dowolnej formie, która spowoduje wygaśnięcie roszczeń dostawcy bądź usługodawcy do zapłaty ceny za towary lub usługi.

Biorąc pod uwagę powyższe spostrzeżenia należy stwierdzić, że zapłata za pomocą weksla jest formą uregulowania należności z tytułu zawartych pomiędzy stronami transakcji gospodarczych, co implikuje, że wręczenie weksla spowoduje wygaśnięcie zobowiązań finansowych. Wystawienie weksla powoduje bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty określonej sumy w przyszłości, która widnieje na wystawionym wekslu. Oznacza to, że czynność wręczenia weksla własnego (wprowadzonego do obrotu gospodarczego) wierzycielowi powoduje, że wierzyciel zostanie zaspokojony. W takiej sytuacji nastąpi wygaśnięcie roszczeń finansowych wobec dłużnika. W konsekwencji, jeżeli Wnioskodawca wręczy sprzedawcy aktywów weksel przed upływem terminu, po upływie którego zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy VAT zobowiązany byłby do korekty podatku VAT, to nie będzie on zobowiązany do dokonania korekty o jakiej mowa w art. 89b ustawy VAT.

Należy wskazać, że przepis art. 89b ust. 1 ustawy nakłada obowiązek skorygowania podatku naliczonego w przypadku nieuregulowania należności przez dłużnika w określonej sytuacji. Należy wskazać, że termin „uregulowanie", którym posługuje się ustawodawca w powołanych powyżej przepisach jest pojęciem szerokim, obejmującym wszelkie typy rozliczeń, takich jak: gotówka, czek gotówkowy, dowód wpłaty na rachunek bankowy, polecenie przelewu, polecenie zapłaty, czek rozrachunkowy, akredytywa, weksel własny, weksel trasowany, okresowe rozliczenia saldami, rozliczenia planowe, karta płatnicza, potrącenie (kompensata). Przez termin „uregulowanie", o którym mowa w powołanych wyżej przepisach należy więc rozumieć każdą dopuszczalną prawnie formę efektywnego spełnienia świadczenia skutkującego wygaśnięciem zobowiązania.

Zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN, „uregulować" znaczy m.in. „uiścić jakąś należność". Z kolei, „uiścić - uiszczać" oznacza „uregulować należność za coś". Natomiast „uiszczać się" zgodnie z powyższym słownikiem, oznacza „wywiązać się z jakiegoś zobowiązania finansowego". W konsekwencji, należy uznać, że „uregulować", oznacza spełnić świadczenie skutkujące wywiązaniem się z zobowiązania finansowego, a w konsekwencji oznacza wygaśnięcie zobowiązania.

Również wykładnia systemowa wewnętrzna wskazuje, że pojęcie „uregulowanie", którym posługuje się ustawodawca, w szczególności w art. 89b ustawy, powinno być interpretowane szeroko, w konsekwencji powinno obejmować każdą prawnie dopuszczalną formę wykonania zobowiązania przez podatnika, w tym również wydanie weksla.

Polecamy: Praktyczny leksykon VAT 2016

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282 z późn. zm.), weksel jest dokumentem potwierdzającym istnienie zobowiązania osób, które go podpisały. Osobą uprawnioną do realizacji praw majątkowych wskazanych na wekslu jest jego prawny posiadacz. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny, do najważniejszych funkcji weksla należy w szczególności funkcja płatnicza (Komentarz do ustawy - Prawo wekslowe, Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, Izabela Heropolitańska). Weksel pełni funkcję płatniczą w sytuacji, gdy wręczany jest przy zakupie towarów i usług i strony zgodnie potwierdzają płatniczą funkcję wydania takiego weksla.

Stosownie do art. 506 § 1 ustawy z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121), jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie).

W myśl zaś § 2 ww. przepisu, w razie wątpliwości poczytuje się, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienia. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy wierzyciel otrzymuje od dłużnika weksel lub czek.

W konsekwencji, do należności wynikających z faktury wystawionej przez zbywcę, które zostaną uregulowane w drodze wydania weksla własnego, nie powstanie dla Wnioskodawcy, po upływie terminu wskazanego w art. 89b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek dokonania korekty odliczonej kwoty podatku VAT wynikające z ww. faktury.

Takie stanowisko zajął m. in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 17 grudnia 2015, znak IPPP2/4512-982/15-2/JO.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach powyższe stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznał za prawidłowe, wyjaśniając co następuje.

Zasady rozliczenia podatku od towarów i usług w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności zostały określone w przepisach art. 89a i art. 89b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 710 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT.

Zgodnie z art. 89a ust. 1 ustawy o VAT, podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

W myśl art. 89a ust. 1a ustawy o VAT, nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Termin „należność uregulowana w jakiejkolwiek formie” obejmuje zaspokojenie wierzyciela, powodujące wygaśnięcie jego roszczeń wobec dłużnika. Wykonanie to może nastąpić w różny sposób, uzgodniony przez strony. Oznacza to, że nabywca towarów i usług może dokonać płatności w dowolnej formie, która spowoduje wygaśnięcie roszczeń dostawcy lub usługodawcy do zapłaty ceny za towary lub usługi.

Na mocy art. 89a ust. 3 ustawy, korekta, o której mowa w ust. 1, może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem, że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.

Obowiązek korekty VAT odliczonego z nieuregulowanych faktur a zwolnienie z długu

W przypadku gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, o której mowa w ust. 1, należność została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części (art. 89a ust. 4 ustawy).

Ponadto - w myśl art. 89a ust. 7 ustawy - przepisów ust. 1-5 nie stosuje się, jeżeli między wierzycielem a dłużnikiem istnieje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4.

Z kolei z treści art. 89b ust. 1 ww. ustawy wynika, że w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Przepisów ust. 1 nie stosuje się, jeżeli dłużnik uregulował należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności (art. 89b ust. 1a ustawy o VAT).

W przypadku częściowego uregulowania należności w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, korekta dotyczy podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności. Przepis ust. 1a stosuje się odpowiednio (art. 89b ust. 2 ustawy o VAT).

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca będzie podatnikiem podatku od towarów i usług oraz w trakcie własnej działalności może nabywać aktywa takie jak m.in.: nieruchomości, maszyny i urządzenia, znaki towarowe, wzory przemysłowe, prawa autorskie, programy komputerowe, prawa do adresów (witryn) internetowych. Nabywane aktywa nie będą stanowiły zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Sprzedaż ww. aktywów na rzecz Wnioskodawcy zostanie potwierdzona fakturą VAT wydaną przez zbywcę. Zapłata ceny określonej w umowie nastąpi poprzez wystawienie weksla własnego, co zostanie zaakceptowane przez sprzedawcę. Do weksla zostanie dołączona deklaracja wekslowa, w której Kupujący wskaże, iż weksel stanowi zapłatę jego zobowiązań wobec sprzedawcy z tytułu zakupu praw do danych aktywów. Wystawiony przez Wnioskodawcę i przyjęty przez sprzedawcę weksel spełniać będzie funkcję płatniczą, to znaczy stanowić będzie bezwarunkową zapłatę za dostarczone aktywa w dniu wręczenia weksla, co bezpośrednio skutkować będzie wygaśnięciem zobowiązania z tytułu zakupu w stosunku do sprzedającego. W następstwie przekazania weksla nastąpi w trybie art. 506 § 1 Kodeksu cywilnego, umorzenie zobowiązania Wnioskodawcy do uregulowania ceny, a w miejsce tego umorzonego zobowiązania powstanie nowe zobowiązanie do zapłaty sumy wekslowej.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy Wnioskodawca powziął wątpliwość w kwestii, czy zapłata wekslem własnym za zakupione aktywa stanowi uregulowanie należności w myśl przepisów ustawy VAT, a tym samym czy Wnioskodawca wystawiając weksel będący zapłatą za zakupione aktywa nie będzie zobowiązany do dokonania korekty odliczonej kwoty podatku VAT wynikającej z faktury lub faktur potwierdzających nabycie aktywów, o której mowa w art. 89b ust. 1 ustawy VAT.

Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów 2016 VAT AKCYZA PRAWO CELNE (książka)

Należy wskazać, że przepis art. 89b ust. 1 ustawy nakłada obowiązek skorygowania podatku naliczonego w przypadku nieuregulowania należności przez dłużnika w określonej sytuacji. Termin „uregulowanie”, którym posługuje się ustawodawca w powołanych powyżej przepisach jest pojęciem szerokim, obejmującym wszelkie typy rozliczeń, takich jak: gotówka, czek gotówkowy, dowód wpłaty na rachunek bankowy, polecenie przelewu, polecenie zapłaty, czek rozrachunkowy, akredytywa, weksel własny, weksel trasowany, okresowe rozliczenia saldami, rozliczenia planowe, karta płatnicza, potrącenie (kompensata). Przez termin „uregulowanie”, o którym mowa w powołanych wyżej przepisach należy więc rozumieć każdą dopuszczalną prawnie formę efektywnego spełnienia świadczenia skutkującego wygaśnięciem zobowiązania.

Zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN, „uregulować” znaczy m.in. „uiścić jakąś należność”. Z kolei, „uiścić - uiszczać” oznacza „uregulować należność za coś”. Natomiast „uiszczać się” zgodnie z powyższym słownikiem, oznacza „wywiązać się z jakiegoś zobowiązania finansowego”. W konsekwencji, należy uznać, że „uregulować”, oznacza spełnić świadczenie skutkujące wywiązaniem się z zobowiązania finansowego, a w konsekwencji oznacza wygaśnięcie zobowiązania.

Również wykładnia systemowa wewnętrzna wskazuje, że pojęcie „uregulowanie”, którym posługuje się ustawodawca, w szczególności w art. 89b ustawy, powinno być interpretowane szeroko, w konsekwencji powinno obejmować każdą prawnie dopuszczalną formę wykonania zobowiązania przez podatnika, w tym również wydanie weksla.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 160), weksel jest dokumentem potwierdzającym istnienie zobowiązania osób, które go podpisały. Osobą uprawnioną do realizacji praw majątkowych wskazanych na wekslu jest jego prawny posiadacz.

Zgodnie ze stanowiskiem doktryny, do najważniejszych funkcji weksla należy w szczególności funkcja płatnicza (Komentarz do ustawy - Prawo wekslowe, [w:] Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, Izabela Heropolitańska). Weksel pełni funkcję płatniczą w sytuacji, gdy wręczany jest przy zakupie towarów i usług i strony zgodnie potwierdzają płatniczą funkcję wydania takiego weksla. Zatem, wydanie weksla będzie mieściło się w zakresie definicji terminu „uregulowanie”.

Zgodnie z art. 506 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380 ze zm.) jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie).

Oznacza to, że wręczenie weksla wierzycielowi przez dłużnika będzie stanowić odnowienie, gdy ten zamiar jest wyraźny. Innymi słowy wręczenie weksla spowoduje wygaśnięcie zobowiązania, np. z tytułu umowy sprzedaży, wyłącznie wtedy, gdy strony umówią się, że następuję odnowienie zobowiązania, tzn., dotychczasowe zobowiązanie wygasa i powstaje nowe abstrakcyjne zobowiązanie wekslowe (zob.: M. Czarnecki, L. Bagińska: Prawo wekslowe i czekowe, komentarz, wyd. 6 C.H. Beck, Warszawa 2013, str. 26-27).

Z powyższego wynika zatem, że wręczenie weksla własnego zgodnie z poświadczeniem stron co do jego funkcji, jest formą uregulowania zobowiązania handlowego. Wierzytelność z tytułu należności handlowej przestaje istnieć, a w jej miejsce powstaje zobowiązanie wekslowe.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że wydanie weksla jest formą uregulowania należności z tytułu zawartych pomiędzy stronami transakcji gospodarczych, co implikuje, że wręczenie weksla spowoduje wygaśnięcie zobowiązań finansowych. Wystawienie weksla powoduje bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty określonej sumy w przyszłości, która widnieje na wystawionym wekslu. Oznacza to, że czynność wręczenia weksla własnego (wprowadzonego do obrotu gospodarczego) wierzycielowi powoduje, że wierzyciel zostanie zaspokojony. W takiej sytuacji nastąpi wygaśnięcie roszczeń finansowych wobec dłużnika.

Zatem, wydanie weksla stanowi uregulowanie należności, w myśl przepisów ustawy o VAT, a tym samym, Wnioskodawca wystawiając i wręczając wierzycielowi weksel własny, przed upływem terminu, po upływie którego zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy VAT byłby zobowiązany do korekty podatku VAT, nie będzie zobowiązany do dokonania korekty podatku naliczonego z tytułu zakupu składników majątkowych, o której mowa w art. 89b ust. 1 ustawy VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.