Zasiłek macierzyński, Urlop ojcowski

Rodzice, którzy 26 kwietnia 2023 r. pobierali zasiłek macierzyński, muszą złożyć wniosek o jego przeliczenie, by mieć wyższe świadczenie. Mają na to czas tylko do 17 maja 2023 roku - przypomniał w komunikacie rzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Paweł Żebrowski.

W dniu 26 kwietnia 2023 r. wejdzie w życie ustawa zmieniająca Kodeks Pracy, która nada szereg nowych uprawnień pracownikom będącym rodzicami małych dzieci. Nowe przepisy oznaczają nie tylko zmiany w wysokości wypłacanych świadczeń i zwiększenie ochrony rodziców małych dzieci przed zwolnieniem, lecz również wpłyną na bardziej aktywną partycypację drugiego z rodziców w wychowaniu dziecka. Komentuje dr Paweł Łuczak z Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego.

Na wejście w życie oczekują dwie duże nowelizacje kodeksu pracy – jedna dotyczy pracy zdalnej i badania trzeźwości pracowników a druga wdraża do kodeksu pracy dwie unijne dyrektywy (m.in. zmiany w umowie na okres próbny, umowach na czas określony, nowy urlop opiekuńczy, dłuższe przerwy w pracy, zmiany dot. zasiłku macierzyńskiego i wiele innych). Od kiedy zaczną obowiązywać nowe przepisy kodeksu pracy? Które z tych zmian są najważniejsze dla pracowników i pracodawców?

10 stycznia 2023 r. Rada Ministrów przyjęła i skierowała do Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Nowe przepisy mają ułatwiać pracownikom będącym rodzicami lub opiekunami godzenie życia zawodowego z życiem rodzinnym. W szczególności wprowadzone zostaną zmiany dotyczące urlopu rodzicielskiego (m.in. ma być wprowadzony 70 proc. zasiłek macierzyński za cały okres urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców). Pracownik będzie mógł skorzystać z bezpłatnego urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym, a także ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej (w pilnych sprawach rodzinnych) w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym (za czas tego zwolnienia pracownik zachowa prawo do połowy wynagrodzenia). Projekt dostosowuje polskie prawo do przepisów Unii Europejskiej. Zmiany mają wejść w życie po 21 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, a więc stanie się to najprawdopodobniej jeszcze w I połowie 2023 roku.

– Nowelizacja Kodeksu pracy będzie oznaczać dla pracodawców małą rewolucję. Firmy będą musiały się zastanowić nad nową organizacją pracy, ponieważ pracownikom zostaną wydłużone urlopy rodzicielskie i nadane nowe uprawnienia (np. dwa nowe rodzaje urlopów: urlop opiekuńczy i urlop z tytułu siły wyższej). Problem może się pojawić w dużych zakładach pracy, które muszą organizować pracę na wiele miesięcy z góry – mówi dr Katarzyna Kalata, wykładowczyni Wyższej Szkoły Bankowej w Łodzi. Jak ocenia, planowane zmiany, które muszą zostać wdrożone najpóźniej na początku sierpnia 2022 r., są jednak korzystne dla wszystkich pracowników, zwłaszcza tych, którzy mają dzieci.

Wiele z zasiłków, dodatków, zapomóg i innych świadczeń rodzinnych, opiekuńczych, związanych z macierzyństwem i rodzicielstwem korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego. Zwolnione z PIT są np. zasiłek rodzinny i dodatki do niego, zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne, becikowe, czy popularne 500 plus. Które zasiłki i świadczenia rodzinne są zwolnione z PIT?

Urlop macierzyński przysługuje tylko osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę (nie wliczane są do tego osoby z samozatrudnieniem lub z umową zlecenie). Zasiłek macierzyński otrzymuje natomiast nie tylko osoba zatrudniona na umowę o pracę, ale również może go otrzymać osoba, która pracuje na umowie zlecenie lub samozatrudnieniu.

28 lutego 2017 roku Prezydent podpisał nowelizację ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, na mocy której funkcjonariusze Służby Celnej, którzy przejdą od 1 marca do Krajowej Administracji Skarbowej, od pierwszego dnia pracy nabędą prawa do zasiłku chorobowego lub macierzyńskiego.

Zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem, które przysługuje ubezpieczonemu, w sytuacji gdy dziecko lub chory członek rodziny ubezpieczonego wymagają opieki. Czym jest zatem dodatkowy zasiłek opiekuńczy i komu przysługuje?

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przedłożony przez ministra rodziny, pracy i polityki społecznej. W projekcie wskazano okres, w jakim ZUS i KRUS będą mogły żądać zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, np. zasiłku chorobowego, macierzyńskiego czy opiekuńczego.

Urlopy tacierzyńskie, rodzicielskie i ojcowskie, możliwość opieki nad dzieckiem czy ochrona czasu pracy - polskie Prawo pracy przewiduje wiele uprawnień dla pracujących ojców. Z okazji obchodzonego 23 czerwca Dnia Ojca powstało zestawienie takich regulacji.

Ojcowie coraz częściej decydują się na skorzystanie z przysługującego im urlopu na dziecko. Od początku 2016 roku z urlopu ojcowskiego skorzystało już ponad 33,5 tys. mężczyzn.

Poszanowanie prywatności, zakaz dyskryminacji, urlopy, dodatkowe przerwy w pracy i dni wolne - polskie prawo pracy przewiduje wiele uprawnień dla pracujących kobiet. Ekspertki przygotowały zestawienie takich regulacji z okazji Dnia Kobiet.

Od stycznia zmieniły się zasady wypłaty zasiłków macierzyńskich dla matek prowadzących własną działalność gospodarczą. Są one obliczane od najniższej podstawy wymiaru, ich wysokość zależy od wysokości składek i okresu ich opłacania.

Kto będąc ubezpieczonym w KRUS może pobierać zasiłek macierzyński? W jakich przypadkach ubezpieczony w KRUS ojciec może pobierać zasiłek? Od kiedy, jak długo i w jakiej wysokości przysługuje zasiłek od 1 stycznia 2016 r.?

Prezydent Andrzej Duda podpisał 26 października 2015 r. ustawę, która opóźni wejście w życie nowych zasad opłacania składek i wypłacania zasiłków macierzyńskich kobietom prowadzącym działalność gospodarczą. Pierwotnie przepisy z tym związane miały się zmienić 1 listopada 2015 r.

Każdej młodej mamie, która jest zatrudniona na etacie, na umowie-zleceniu lub prowadzi własną firmę, przysługuje zasiłek macierzyński. Przez pierwsze 26 tygodni może liczyć na 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku, a przez kolejne 26 tygodni urlopu rodzicielskiego – na 60 proc. Alternatywnie może wybrać zasiłek w wysokości 80 proc. przez cały okres trwania urlopu. Dopełnienie formalności związanych z zasiłkiem macierzyńskim będzie przebiegało różnie w zależności od tego, czy przyszła mama prowadzi działalność gospodarczą, jest osobą współpracującą czy zatrudnioną na podstawie umowy o pracę.

Przed kancelarią premiera protestowały w środę 2 września 2015 r. przedstawicielki ruchu „Matki na Działalności Gospodarczej", które chcą zmian w ustawie dot. zasiłków macierzyńskich. Uzyskały zapewnienie, że ciężarne, które ubezpieczały się wg starych zasad, po staremu otrzymają także zasiłek.

5 sierpnia prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, której głównym celem jest wprowadzenie rozwiązań mających ułatwić godzenie życia rodzinnego z życiem zawodowym, w szczególności poprzez uproszczenie i uelastycznienie systemu urlopów związanych z opieką nad dziećmi oraz ukształtowanie innych uprawnień związanych z rodzicielstwem w sposób bardziej dostosowany do potrzeb pracowników–rodziców.

Nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych, jednogłośnie przyjęta przez Sejm, zakłada, że od 1 stycznia 2016 r. będzie przysługiwało świadczenie rodzicielskie w wysokości 1 tys. zł miesięcznie dla rodziców, którym urodzi się dziecko, a którzy nie mogą skorzystać z urlopu.

Sejm uchwalił ustawę umożliwiającą ojcom korzystanie z urlopów macierzyńskich. Nowe regulacje zakładają, że w przypadku gdy matka umrze lub porzuci dziecko, ojciec będzie miał prawo do urlopu macierzyńskiego. Zmiany dotyczą również m.in. e-zwolnień lekarskich oraz świadczeń dla przedsiębiorców.

Projekt nowelizacji Kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw (tzw. projekt ustawy rodzinnej), przygotowany w kancelarii prezydenta Bronisława Komorowskiego, trafił do komisji kodyfikacyjnej. Propozycje zawarte w projekcie zakładają m.in. wydłużenie terminu, w którym można wykorzystać urlop rodzicielski, zwiększenie uprawnień rodzicielskich ojców, większa elastyczność pracy.

Każda kobieta prowadząca działalność gospodarczą ma prawo do zasiłku macierzyńskiego. To, ile wyniesie zasiłek, zależy jednak nie od dochodu, ale od wysokości opłacanych składek do ZUS.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Składka na ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolna. Z uprawnień rodzicielskich mogą skorzystać tylko tacy przedsiębiorcy, którzy opłacają składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w obowiązującym ich terminie.

Osoba, która ma ustalone prawo do zasiłku macierzyńskiego z tytułu stosunku pracy i jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu tej działalności.