REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przedawnienie - terminy, zasady i skutki [Tabela]

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Lubasz i Wspólnicy
Kancelaria Radców Prawnych
Przedawnienie - terminy [Tabela], zasady i skutki; przedawnienie roszczeń, przedawnienie wierzytelności, przedawnienie długu
Przedawnienie - terminy [Tabela], zasady i skutki; przedawnienie roszczeń, przedawnienie wierzytelności, przedawnienie długu

REKLAMA

REKLAMA

Przedawnienie. Terminy, zasady i skutki przedawnienia roszczeń (np. długów) niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wyjaśnia Sara Synowiec, aplikantka adwokacka z Lubasz i Wspólnicy – Kancelaria Radców Prawnych sp.k. Czym jest przedawnienie i czy z jego upływem dług przestaje istnieć? Jakie długi ulegają przedawnieniu? Jak następuje oraz czym skutkuje przerwanie biegu przedawnienia? Ile wynosi termin przedawnienia? Jak obliczyć termin przedawnienia? Czy dług, którym już zajmuje się komornik może się przedawnić?

Czym jest przedawnienie i czy z jego upływem dług przestaje istnieć?

Przedawnienie długu to instytucja przewidziana w kodeksie cywilnym, zgodnie z którą po upływie danego okresu czasu dłużnik może skutecznie uchylić się od zapłaty długu. Nie oznacza to jednak, że dług przestaje istnieć. Przeszłość się nie zmienia, dług zaciągnięty nadal istnieje i w każdej chwili może zostać uregulowany, jednak dłużnik ma możliwość podniesienia tzw. zarzutu przedawnienia w stosunku do danej wierzytelności i uniknąć zapłaty długu bez ponoszenia negatywnych konsekwencji. Wierzyciel może zatem dochodzić zapłaty długu nawet po wielu latach od jego powstania, jednak prawo decydowania, czy zostanie on uregulowany, czy nie, leży po stronie dłużnika. Jeżeli więc wierzyciel złoży pozew o zasądzenie roszczenia przedawnionego, dłużnik powinien podnieść zarzut przedawnienia, co będzie skutkowało oddaleniem powództwa przez sąd. Taki sam skutek spotka również powództwo o zapłatę przedawnionego długu skierowane przeciwko konsumentowi (co wynika z art. 117 § 21 kodeksu cywilnego).

REKLAMA

Autopromocja

Reakcja dłużnika na powództwo dotyczące przedawnionego długu jest bardzo istotna, ponieważ sąd nie ma obowiązku badać, czy dług uległ przedawnieniu (z wyłączeniem długu konsumenta). Może zatem wydać sądowy nakaz zapłaty przedawnionego długu, a nakaz zapłaty zaopatrzony w klauzulę wykonalności będzie dawał wierzycielowi pełną możliwość egzekucji długu. Aby uchronić się przed takim biegiem zdarzeń, dłużnik powinien na etapie powzięcia wiadomości o złożonym przez wierzyciela powództwie podnieść wspomniany wcześniej zarzut przedawnienia. Jeżeli sąd stwierdzi prawidłowy upływ okresu przedawnienia, powództwo najprawdopodobniej zostanie oddalone. Może jednak zdarzyć się, że sąd powoła się na tzw. względy słuszności i zdecyduje o nieuwzględnieniu upływu terminu przedawnienia.

Jakie długi ulegają przedawnieniu?

Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z przepisów kodeksu cywilnego, przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe (takie, które da się wyrazić w pieniądzu). Nie przedawnią się zatem roszczenia niemajątkowe (np. roszczenia związane z ochroną dóbr osobistych lub wynikające ze stosunków rodzinno-osobistych).

Istnieją natomiast także roszczenia majątkowe, które nigdy nie ulegną przedawnieniu, w tym:

  • Roszczenie o zniesienie współwłasności rzeczy
  • Roszczenie windykacyjne związane z prawem własności nieruchomości
  • Roszczenie o zaprzestanie naruszeń związane z prawem własności nieruchomości.

Kodeks cywilny przewiduje również roszczenia, które nie ulegają przedawnieniu, a wygaśnięciu.  Związane są one z przekroczeniem granicy przy wznoszeniu budynku (art. 151 kodeksu cywilnego) lub z rękojmią za wady fizyczne (art. 568 § 1 kodeksu cywilnego).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak następuje oraz czym skutkuje przerwanie biegu przedawnienia?

Przerwanie biegu przedawnienia oznacza rozpoczęcie naliczania terminu przedawnienia od nowa. Następuje ono w wyniku jednej z czynności, którą ustawodawca wymienia w art. 123 kodeksu cywilnego:

  • przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
  • przez uznanie roszczenia przez dłużnika;
  • przez wszczęcie mediacji.

Warto zauważyć, że ustawodawca nie wymienia tam wystosowania przez wierzyciela wezwania do zapłaty. Błędne jest zatem przeświadczenie, że wezwanie do zapłaty przerywa bieg przedawnienia roszczenia.

Przerwać można tylko taki termin przedawnienia, który jeszcze nie upłynął. Można natomiast starać się uzyskać od dłużnika oświadczenie potwierdzające, że zrzeka się on korzystania z zarzutu przedawnienia. Będzie ono jednak ważne jedynie wtedy, gdy przedawnienie już nastąpiło (art. 117 § 2 kodeksu cywilnego).

Nieważne będą natomiast postanowienia w umowie z dłużnikiem, których celem jest wydłużenie terminów przedawnienia (art. 119 kodeksu cywilnego).

Ile wynosi termin przedawnienia?

Nowelizacją kodeksu cywilnego z 2018 roku ogólny okres przedawnienia roszczeń jednorazowych i niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą został skrócony z 10 lat do 6 lat.

Jeżeli przepisy szczegółowe nie stanowią inaczej, termin przedawnienia wynosi:

  • 6 lat dla roszczeń majątkowych,
  • 3 lata dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. zapłata czynszu wynikającego z umowy najmu, czy załata raty wynikającej z umowy leasingu).

Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata.

Od wskazanych powyższej terminów ogólnych, inne przepisy kodeksu cywilnego lub przepisy szczegółowe innych aktów prawnych przewidują wyjątki przedstawione w poniższej tabeli:

Typ roszczenia

Podstawa prawna

PRZEDAWNIENIE PO 6 MIESIĄCACH

Roszczenie pożyczkobiorcy o wydanie przedmiotu pożyczki

art. 722 kodeksu cywilnego

Roszczenie przewoźnika względem innych przewoźników uczestniczących w przewozie przesyłki

art. 793 kodeksu cywilnego

Roszczenie o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu

art. 848 kodeksu cywilnego

PRZEDAWNIENIE PO ROKU

Mandat i inne roszczenia z tytułu umowy przewozu

art. 77 ustawy prawo przewozowe

Roszczenie z tytułu umowy przewozu oraz przedwstępnej umowy sprzedaży

art. 390 § 3 kodeksu cywilnego

Roszczenie wynikające z przepisów ustawy o Poczcie Polskiej, np. z tytułu zaginionej przesyłki

art. 93 ust. 2 ustawy prawo pocztowe

Roszczenie zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia stanu rzeczy oraz roszczenia zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nakładów na rzecz (od dnia zwrotu rzeczy)

art. 322 kodeksu cywilnego

Roszczenie z tytułu najmu lub użyczenia

art. 677 kodeksu cywilnego

Roszczenie z tytułu z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej oraz z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej (ruchomej)

art. 568 § 1 kodeksu cywilnego

Roszczenie kupującego o zwrot nadpłaty wynikającej z przepisów o cenie sztywnej, maksymalnej i wynikowej

art. 541 kodeksu cywilnego

Roszczenie z tytułu umowy spedycji

art. 803 kodeksu cywilnego

Roszczenie z umowy składu

art. 8599 kodeksu cywilnego

Roszczenie z umowy przekazu (odbiorcy przeciwko przekazanemu)

art. 9212 §3 kodeksu cywilnego

Roszczenie właściciela rzeczy przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy

art. 229 kodeksu cywilnego

Roszczenie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych

art. 291 § 2 kodeksu pracy

Roszczenie z tytułu nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia

art. 291 § 21 kodeksu pracy

Roszczenie z tytułu naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji wynikającego z umowy zawartej z pracodawcą

art. 291 § 21 kodeksu pracy

PRZEDAWNIENIE PO 2 LATACH

Roszczenie wynikające z umowy o dzieło

art. 646 kodeksu cywilnego

Roszczenie wynikające z umowy zlecenia

art. 751 kodeksu cywilnego

Roszczenie wynikające z umowy rachunku bankowego

art. 731 kodeksu cywilnego

Roszczenie z tytułu umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami

art. 750 kodeksu cywilnego

PRZEDAWNIENIE PO 3 LATACH

Roszczenie z tytułu umowy ubezpieczeniowej

art. 819 kodeksu cywilnego

Roszczenie z tytułu zobowiązania podatkowego powstałego na skutek doręczenia decyzji ustalającej dany podatek oraz jego wysokość przez Urząd Skarbowy

art. 68 §1 ordynacji podatkowej

Roszczenie z tytułu kredytu lub pożyczki oraz roszczenia w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą

art. 118 kodeksu cywilnego

Przedawnienie roszczeń ze stosunku pracy (wszystkich poza wskazanymi w art. 291 § 2 oraz 291 § 21 kodeksu pracy)

art. art. 291 § 1 kodeksu pracy

PRZEDAWNIENIE PO 5 LATACH

Przedawnienie zobowiązania podatkowego

art. 70 §1 ordynacji podatkowej

Roszczenie z tytułu przysługującego zachowku

art. 1007 kodeksu cywilnego

Roszczenie z tytułu zapisu w testamencie

art. 981 kodeksu cywilnego

Roszczenie z tytułu należności z tytułu składek a ubezpieczenia społecznie

art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

PRZEDAWNIENIE PO 6 LATACH

Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd

art. 125 §1 kodeksu cywilnego

Jak obliczyć termin przedawnienia?

Czy w celu wskazania konkretnego dnia, w którym przedawni się dany dług wystarczy doliczyć do dnia wymagalności odpowiedni okres przedawnienia liczony, jak wyżej, w miesiącach lub latach?

REKLAMA

Tutaj kluczową rolę odgrywa wspomniana już nowelizacja w zakresie przedawnienia długów, która obowiązuje od 9 lipca 2018 r. Jeżeli okres przedawnienia jest krótszy niż dwa lata – tak. Wtedy okres przedawnienia liczony będzie na zasadach ogólnych wynikających z kodeksu cywilnego. W skrócie oznacza to, że termin przedawnienia określony w miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca (np. termin przedawnienia przypadający zgodnie ze wskazaną regułą na 29 lutego roku nieprzestępnego upłynie 28 lutego).

Jeżeli okres przedawnienia wynosi dwa lata lub więcej – nie. Wtedy okres przedawnienia przypadnie na koniec roku kalendarzowego, w którym wypadłby okres przedawnienia liczony na zasadach ogólnych.

Zilustrujmy to następującym przykładem:

Okres przedawnienia wynosi 3 lata. Dług stał się wymagalny 15 października 2018 roku. Okres przedawnienia nie upłynie 15 października 2021 roku, a 31 grudnia 2021 roku.

Ważne przepisy przejściowe nowelizacji z 9 lipca 2018 r., które mogą mieć znaczenie!

Odnoszą się one do kwestii roszczeń, które powstały przed wejściem w życie nowelizacji, czyli przed 9 lipca 2018 r., ale do tego dnia się nie przedawniły. Do takich długów zastosowanie będą miały nowe zasady! Są jednak istotne wyjątki:
1) Jeżeli termin przedawnienia roszczenia wprowadzony nowelizacją jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpocznie się z dniem wejścia nowych przepisów (art. 5 ust. 2 zd. 1 nowelizacji). Jeśli jednak przedawnienie, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie nowych przepisów, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie nastąpi z upływem tego wcześniejszego terminu (art. 5 ust. 2 zd. 2 nowelizacji).
          Przykład: Zgodnie z zawartą umową sprzedaży samochodu, zaplata ceny miała nastąpić 6 czerwca 2012 roku. Przedawnienie na zasadach ogólnych nastąpiłoby 6 czerwca 2022 roku. Roszczenie o zapłatę powstało przed 9 lipca 2018 roku, więc w celu ustalenia terminu przedawnienia należy zastosować przepisy nowelizacji, a wtedy okres przedawnienia upłynąłby 31 grudnia 2024 roku. Ponieważ termin obliczany na zasadach ogólnych wypada wcześniej niż termin obliczony na nowych zasadach, właściwy będzie termin wcześniejszy, tj. 6 czerwca 2022 roku i wtedy skutecznie przedawni się dług.

2) Drugim istotnym wyjątkiem z punktu widzenia osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej jest wyjątek wynikający z art. 5 ust. 3 nowelizacji – dotyczący roszczeń przysługujących konsumentom. W przypadku roszczeń konsumentów, których termin określa się zgodnie z art. 118 lub 125 § 1 kodeksu cywilnego, termin przedawnienia będzie wynosił nadal 10 lat i nie będzie się kończył się z końcem roku.

Czy dług, którym już zajmuje się komornik może się przedawnić?

Tak. Dług, który nadaje się do egzekucji u komornika może przedawnić się po 6 latach (poza wyjątkami) od dnia uprawomocnienia się orzeczenia będącego tytułem wykonawczym, któremu nadano klauzule.

Sara Synowiec, aplikantka adwokacka – Lubasz i Wspólnicy – Kancelaria Radców Prawnych sp.k.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Stracił rodzinę w wypadku i miał zapłacić zaległy podatek. WSA kontra skarbówka

Mimo że jako dziecko stracił całą rodzinę w tragicznym wypadku, a wypłacone mu po latach odszkodowanie miało choć częściowo złagodzić tę krzywdę, organy skarbowe domagały się od Huberta zapłaty blisko 150 tys. zł podatku od odsetek. Sprawa trafiła aż do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uznał stanowisko fiskusa za niesprawiedliwe. Teraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie przyznał rację Rzecznikowi Praw Obywatelskich i uchylił decyzje skarbówki — choć wyrok wciąż nie jest prawomocny.

Opłata skarbowa od pełnomocnictwa - zmiany od 2025 roku

Krajowa Informacja Skarbowa przypomniała w komunikacie, że od 1 stycznia 2025 r. zmianie uległy przepisy regulujące zasady wnoszenia opłaty skarbowej od pełnomocnictw składanych w formie elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Jak Ministerstwo Finansów liczy lukę VAT? Metodą odgórną (top – down)

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 22 maja 2025 r., że metoda liczenia luki VAT od lat pozostaje niezmienna a jej opis jest opublikowany na stronie resortu. Luka VAT liczona jest względem VAT w ujęciu rachunków narodowych publikowanych przez GUS, tj. w ujęciu memoriałowym, w którym dochody ujmowane są za okres od lutego do stycznia kolejnego roku. Szacunki luki VAT dla lat 2022-2023, pomimo uwzględnienia wpływu istotnych zmian systemowych (m.in. tarcze antyinflacyjne, rekompensaty energetyczne) wskazują na znaczący wzrost luki względem poprzedzających ich lat. W 2023 roku luka VAT wynosiła 13,5%. Obecne szacunki wskazują na zmniejszenie się luki VAT w Polsce w 2024 r. do 6,9%.

Księgowi obawiają się obowiązkowego KSeF-u. Czego najbardziej?

Już tylko niecały rok dzieli nas od wprowadzenia obowiązkowego KSeF-u, a mimo to – jak się okazuje – księgowi nadal czują się niepewnie. Czego obawiają się najbardziej? Kto się wyłamuje i już dzisiaj deklaruje gotowość na zmiany? fillup k24 we współpracy ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce opublikowali w maju 2025 r. "Barometr nastrojów polskich księgowych 2025", w którym przedstawiciele branży wypowiedzieli się w sprawach dla nich najważniejszych. Na KSeF-ie nie pozostawiono suchej nitki.

REKLAMA

Księgowi obawiają się obowiązkowego KSeF-u. Czego najbardziej?

Już tylko niecały rok dzieli nas od wprowadzenia obowiązkowego KSeF-u, a mimo to – jak się okazuje – księgowi nadal czują się niepewnie. Czego obawiają się najbardziej? Kto się wyłamuje i już dzisiaj deklaruje gotowość na zmiany? fillup k24 we współpracy ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce opublikowali w maju 2025 r. "Barometr nastrojów polskich księgowych 2025", w którym przedstawiciele branży wypowiedzieli się w sprawach dla nich najważniejszych. Na KSeF-ie nie pozostawiono suchej nitki.

Akcja jak z filmu! Polskie służby rozbiły gang od kontrabandy za 31 milionów

Akcja dosłownie jak z filmu – zatrzymania w kilku województwach, przeszukania, graniczny pościg i papierosy warte fortunę. Gang działał w Polsce, Czechach, Słowacji i Wielkiej Brytanii. Wpadło już 29 osób, a służby przejęły blisko 5 mln sztuk nielegalnych papierosów. Śledztwo nabiera tempa – są kolejne tropy.

Jak uzyskać dofinansowanie z urzędu pracy do zatrudnienia pracownika - zasady w 2025 roku

Zatrudnienie pracownika przeważnie wiążę się z dużymi kosztami. Trudno się dziwić, że przedsiębiorcy szukają oszczędności i szukają rozwiązań, aby móc zapłacić jak najmniej. Istnieją różne formy wsparcia przedsiębiorców, np. dofinansowanie na zatrudnienie pracownika z Urzędu Pracy. Jak wygląda proces ubiegania się o takie dofinansowanie? Poniżej opiszę kilka możliwych dofinansowań, o które może się starać przedsiębiorca.

KSeF już za rogiem. Tysiące firm nieprzygotowanych – cyfrowe wykluczenie może kosztować fortunę

Cyfrowy obowiązek, który może zaskoczyć wielu przedsiębiorców – od 2026 r. e-fakturowanie stanie się przymusem. Problem? Rząd uznał, że „wykluczenie cyfrowe” dotyczy wyłącznie najmniejszych firm. W praktyce zagrożeni są także starsi przedsiębiorcy, mikrofirmy bez dostępu do IT, a nawet ci, którzy nie mają stabilnego internetu. Brak przygotowania oznacza paraliż działalności, karne odsetki i utratę klientów. Czas ucieka – a system nie wybacza błędów.

REKLAMA

ZUS: Przedsiębiorcy z niepełnosprawnościami z niższą roczną składką zdrowotną. Trzeba spełnić 4 warunki

Przedsiębiorcy, którzy mają orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności mogą korzystać z ulgi i obniżyć roczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Krzysztof Cieszyński, Regionalny Rzecznik Prasowy województwa pomorskiego wyjaśnia jakie warunki trzeba spełnić, by skorzystać z tej ulgi.

Prawa autorskie do treści biznesowych publikowanych w social mediach. Kiedy można legalnie wykorzystać zdjęcie lub wideo? Co każda firma wiedzieć powinna

W erze cyfrowej, gdzie granice między komunikacją osobistą a firmową coraz bardziej się zacierają, prawa autorskie w social mediach stają się kluczową kwestią dla każdego biznesu. Generowanie własności intelektualnej przestało być domeną wyłącznie branż kreatywnych — dziś dotyczy praktycznie każdej firmy, która promuje swoje produkty lub usługi w internecie.

REKLAMA