Przedawnienie roszczeń

Z końcem 2022 roku przedsiębiorcom mogą przepaść miliardy złotych z faktur wystawionych dwa lata temu. Z upływem 31 grudnia 2022 r. przedawnią się bowiem faktury z 2020 roku. Należności można jednak odzyskać, jeśli przedsiębiorcy już teraz zdecydują się na windykację polubowną.

Przedawnienie roszczeń stanowi ważną instytucję prawa, której jednym z głównych zadań jest zapewnienie pewności obrotu gospodarczego. W przypadku roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przepisy przewidują pewne szczególne rozwiązania.

Zbiór wyłączeń określony w art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT dotyczy wszystkich wierzytelności przedawnionych bez względu na następcze działania podatnika skierowane wobec takiej wierzytelności np. ich sprzedaż. Tym samym straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 39 tej ustawy, aby mogły być uznane za koszt uzyskania przychodów, nie mogą dotyczyć wierzytelności przedawnionych.

Trzyletni termin przewidziany w art. 584 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) jest terminem na dochodzenie roszczeń - tak stwierdził Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z 12 grudnia 2018 r. (sygn. V Acz 626/18).

Naczelny Sąd Administracyjny w 3 wyrokach wydanych 29 sierpnia 2018 r. orzekł, że nie ma możliwości zwrotu nadpłaty - nawet po korzystnej zmianie interpretacji indywidualnej - jeśli upłynął termin do złożenia wniosku o jej stwierdzenie. Minister Finansów zmienił po 5 latach niekorzystną dla podatnika interpretację indywidualną. Podatnik zastosował się do pierwszej interpretacji i zapłacił podatek. Po zmianie wykładni minął jednak 5-letni termin przedawnienia roszczenia o zwrot takiej nadpłaty. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne, które na korzyść obywatela złożył Rzecznik Praw Obywatelskich.

Głównym celem rządowego projektu zmian w Kodeksie cywilnym, nad którym trwają prace Sejmu jest skrócenie ogólnych okresów przedawnienia roszczeń. Skrócenie okresów przedawnienia ma zmusić wierzycieli do szybszego prowadzenia procesów windykacyjnych.

Nawet po 10 latach, gdy już przedawni się zobowiązanie wobec prywatnego pożyczkodawcy, nie można spać spokojnie. Organy podatkowe i sądy uważają bowiem, że z chwilą przedawnienia zobowiązania dłużnik uzyskuje przychód. Musi więc zapłacić podatek, czyli podzielić się z budżetem.

Ministerstwo Sprawiedliwości ogłosiło oficjalny projekt (z dnia 31 maja 2017 roku) ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o prawach konsumenta. Dostępna na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji nowelizacja nie przewiduje wszystkich zmian, które wcześniej zapowiadano. Z chwilą jej wejścia w życie rynek zarządzania wierzytelnościami czeka rewolucja. Co się zmieni?

Rząd planuje skrócić termin przedawnienia roszczeń niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz niebędących roszczeniami o świadczenia okresowe – z 10 do 6 lat. Również z 10 do 6 lat ma być skrócony termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego oraz stwierdzonych ugodą.

Do Trybunału Konstytucyjnego trafił wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP przepisu Ordynacji podatkowej, zgodnie, z którym nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym. Po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.

Od kilku lat przyjmowaliśmy zaliczki od osób zainteresowanych nabyciem lokalu w prowadzonej przez nas inwestycji. Otrzymanie zaliczek dokumentowaliśmy fakturami. Ponieważ najprawdopodobniej będziemy zmuszeni odstąpić od kontynuowania tej inwestycji, będziemy zwracać otrzymane uprzednio zaliczki. W kilku przypadkach od wpłacenia zaliczek oraz ich udokumentowania fakturami VAT i ujęcia w deklaracjach VAT upłynęło już 5 lat. Czy mimo to, w związku z koniecznością zwrotu takich zaliczek, możemy wystawić fakturę korygującą dokumentującą ich zwrot?

W prowadzeniu działalności gospodarczej zdarzają się sytuacje, w których kontrahent nie płaci przedsiębiorcy za sprzedane towary lub wykonane usługi. Niekiedy wierzycielowi uda się wyegzekwować należność, czasami do zapłaty w ogóle nie dochodzi, a upływ czasu powoduje przedawnienie przysługujących wierzycielowi świadczeń. W takich sytuacjach wierzyciel ponosi dwukrotnie stratę: nie uzyskuje zapłaty, a przedawnionej wierzytelności nie zaliczy do kosztów podatkowych.