Czy trzeba płacić VAT przy sprzedaży prywatnej nieruchomości?

VAT przy sprzedaży nieruchomości – przepisy

W zakresie podatku od towarów i usług, oczywistą podstawą będzie ustawa o VAT. W szczególności przepisy rozdziału III podatnicy, płatnicy i przedstawiciele podatkowi. Zgodnie z art 15 ustępy i 1 i 2 tej ustawy, gdzie ustawodawca zdecydował, że:

1. Podatnikami są:
   • osoby prawne;
   • jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej;
   • osoby fizyczne, wykonujące działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 (opis w punkcie „b” poniżej), bez względu na cel lub rezultat takiej działalności;
   • jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej stanowiąca przedsiębiorstwo w spadku w okresie od otwarcia spadku do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.
2. Działalnością gospodarczą należy uznać wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W zakresie odpowiedzialności za czyny pełnomocnika, organy oparły się bezpośrednio na przepisach kodeksu cywilnego, w tym art. 95 i 96. Określają one istotę i stwierdzają, że że czynność prawna dokonana przez przedstawiciela pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Sprzedaż prywatnej działki a VAT - przykład praktyczny

Pani B.K. posiadała nieruchomość rolną, o obszarze około 4,12 ha, w majątku prywatnym. Prowadziła również działalność gospodarczą, z której tytułu jest podatnikiem VAT - jest to praktyka lekarska. Nieruchomość rolna nie była zaliczona do składników ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, a wnioskodawczyni nie wykorzystywała jej w swojej działalności gospodarczej, ani do jej celów oraz nie miała zamiaru w przyszłości zajmować się zbywaniem nieruchomości w sposób częstotliwy. Działka była wykorzystywana do produkcji krzewów ozdobnych do 2018 roku. Ponieważ w okolicach zmienił się miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (na cele związane z zabudową obiektów produkcyjnych składów i magazynów lub usług) postanowiła sprzedać działkę.  Zawarła przedwstępną umowę sprzedaży z kupującym, zainteresowanym poczynieniem na niej nowych inwestycji. Kupujący od jej zawarcia miał prawo dysponować nieruchomością do celów budowlanych i uzyskania odpowiednich pozwoleń, uzgodnień, sprawdzeń, opinii i innych w celu realizacji nowej inwestycji. Kupujący uzyskał pełnomocnictwa do działania w odpowiednich organach.

Wnioskodawczyni planowała sprzedać działkę i postanowiła zweryfikować swoje położenie w zakresie podatków, zadała więc organom następujące pytanie:

Czy zbycie przez B. K. nieruchomości oznaczonej jako działka ew. nr 12, A sp. z o.o., podlega opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w z w. z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług?

Według wnioskodawczyni, działka stanowi jej majątek prywatny, sprzedaż stanowi incydentalne zbycie majątku prywatnego. Nie dotyczy jej więc obowiązek zapłaty podatku VAT.

Stanowisko organu podatkowego

Organ uznał stanowisko wnioskodawczyni za nieprawidłowe. W ocenie organu (Interpretacja Dyrektora Informacji Skarbowej z dnia 28 października 2019 roku) fakt, że wnioskodawczyni udzieliła pełnomocnictwa firmie planującej profesjonalną inwestycję, jest przejawem ściśle profesjonalnej i zorganizowanej aktywności. Działając w jej imieniu, faktycznie to wnioskodawczyni występowała z wnioskami. A skutki tych czynności mają mieć bezpośrednio skutek dla wnioskodawcy. Dlatego sprzedaż działki będzie podlegać dostawie towarów, zgodnie z ustawą o VAT i będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Decyzja Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi

Sąd stwierdził, że skarga wnioskodawczyni zasługuje na uwzględnienie. W jego ocenie Sąd oparł się już nie tylko na przepisach ustawy o VAT, ale również o wskazaniach orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). W ocenie Sądu kluczowe jest wskazanie, że wnioskodawczyni nie dokonała z własnej inicjatywy działań, ani nie poniosła nakładów finansowych na spornej nieruchomości. Działania podjął nabywca nieruchomości i robił to dla własnych celów, nie dla wnioskodawczyni. Działania te nie miały również realnego wpływu na cenę nieruchomości. Działanie w zakresie pełnomocnictwa wynikało z konieczności, że nabywca nie dysponował jeszcze prawem do nieruchomości. Konieczność upewnienia się przez nabywcę, czy będzie mógł zrealizować planowaną inwestycję, jest natomiast uzasadnione.

Teza (aktualna)

Jeżeli konkretny podmiot zainteresowany nabyciem nieruchomości zawiera umowę przedwstępną, oferuje określoną cenę, ale domaga się udzielenia pełnomocnictwa do dokonania określonych czynności dla upewnienia się czy nieruchomość spełnia jego wymogi, to nie można tego utożsamiać z podjęciem przez dotychczasowego właściciela nieruchomości prowadzenia działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 1 i 2 u.p.t.u

Podsumowanie

Wyrok, który zapadł niedawno w Łodzi, może napawać podatników optymizmem. Pokazuje, że Sądy widzą nie tylko literalne brzmienie przepisów prawa, ale również międzynarodowe standardy oceny zdarzeń. Powołując się na wyrok TSUE podkreślił, że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności, nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Ponadto pokreślił, że sama liczba i zakres transakcji sprzedaży dokonanych, nie może mieć decydującego charakteru. Samo posiadanie dużego majątku, czy dużych transakcji, nie może kwalifikować ich do działalności gospodarczej - można przecież mieć duży majątek osobisty.  Odnosząc się natomiast do polskiego orzecznictwa, Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że dla prawidłowej oceny działalności osoby sprzedającej takie nieruchomości, należy oceniać wszystkie elementy łączące się z nakładami i ich charakter. W tym - czy wykraczają one poza standardowe działania zarządu majątkiem prywatny.

Polecamy: Nowy JPK_VAT z kodami GTU

Polecamy: VAT 2020. Komentarz

Polecamy: Biuletyn VAT

Źródła opracowania:

• Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług Dz.U.2020.106 tj. z dnia 2020.01.23 (zwana w artykule: "Ustawa o VAT");
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny Dz.U.2019.1145 tj. z dnia 2019.06.19 (zwana w artykule: "kodeks cywilny");
• Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 3 września 2020 r. w sprawie I SA/Łd 877/19,
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) (aktualny) z dnia 15 września 2011 r. w sprawach połączonych Słaby i Kuć, C-180/10 i C-181/10 (zwany w artykule: „Wyrok TSUE”).