Procedura uproszczona VAT w transakcji trójstronnej

W obrocie gospodarczym z zagranicą firmy bardzo często biorą udział w tzw. transakcjach łańcuchowych. Co do zasady dotyczy to takich transakcji, gdy pomiędzy sprzedawcą towaru a jego ostatecznym odbiorcą pojawiają się kolejne podmioty występujące m.in. w roli pośrednika. Na tym tle szczególną uwagę należy poświęcić Procedurze uproszczonej w Wewnątrzwspólnotowych Transakcjach Trójstronnych (dalej: WTT), która w wielu przypadkach – choć po spełnieniu licznych warunków – może ułatwić życie przedsiębiorcom handlującym towarami w UE.

Wewnątrzwspólnotowa Transakcja Trójstronna a VAT – zasady ogólne

Istotą transakcji łańcuchowych jest to, że w wyniku danej transakcji dochodzi tylko do jednego fizycznego wydania towaru oraz do kilku dostaw w sensie prawnym. Oznacza to mniej więcej tyle, że taka transakcja musiałaby zostać właściwie rozliczona podatkowo przez każdego z jej uczestników, bez względu na to, czy występują w charakterze dostawcy, odbiorcy, czy pośrednika. Mają tu zastosowanie dość rozbudowane przepisy dotyczące tzw. miejsca świadczenia w VAT.

Przykładowo, przyjmując założenie, że towar jest sprzedawany przez podmiot A z Niemiec podmiotowi B z Polski, który następnie jest sprzedawany do podmiotu C w Czechach, a towar trafia bezpośrednio z Niemiec do Czech, możemy dojść do następujących rezultatów na gruncie VAT:

Wariant 1

- dostawa pomiędzy A i B – dostawa krajowa na rzecz B opodatkowana wg stawki krajowej VAT w Niemczech, oraz

- dostawa pomiędzy B i C – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) na rzecz C opodatkowana w Niemczech wg stawki 0% oraz wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) opodatkowane wg stawki krajowej w Czechach.

Wariant 2

- dostawa pomiędzy A i B – WDT na rzecz B opodatkowana w Niemczech wg stawki 0% oraz WNT opodatkowane wg stawki krajowej w Czechach, oraz

- dostawa pomiędzy B i C – dostawa krajowa na rzecz C opodatkowana wg stawki krajowej VAT w Czechach.

O zastosowaniu wariantu 1 lub 2 będą decydowały m.in. warunki transportu zastosowane dla całej transakcji oraz określenie tzw. dostawy ruchomej. Niemniej w obu przypadkach drugi podmiot w kolejności (polski – B) będzie zmuszony do rejestracji do celów VAT w Niemczech (wariant 1) albo w Czechach (wariant 2) i rozliczenia VAT wedle przepisów krajowych obowiązujących w jednym z tych państw. Obowiązek rejestracji w innym państwie UE oznacza nie tylko konieczność zapłaty VAT z tytułu konkretnej transakcji (przy dostawie krajowej), ale również składanie deklaracji VAT, informacji podsumowujących VAT-UE, a w niektórych przypadkach nawet zgłoszeń INTRASTAT. Nic więc dziwnego, że masa obowiązków administracyjnych zmusza przedsiębiorców do szukania innych, bardziej optymalnych rozwiązań.

Procedura uproszczona, czyli sporo korzyści

Przepisy art. 135 ustawy VAT regulują mechanizm WTT w procedurze uproszczonej, w którym jedynym podatnikiem zobowiązanym do naliczenia podatku jest finalny odbiorca towarów rozliczający w swoim kraju VAT z tytułu WNT od drugiego w kolejności podmiotu w łańcuchu dostaw. Oznacza to brak obowiązków fiskalnych w postaci zapłaty podatku przez 1. lub 2. w kolejności podatnika, gdyż konieczność samoobliczenia VAT z tytułu nabycia towarów spoczywa wyłącznie na rzeczywistym (ostatecznym) nabywcy. Co więcej, uproszczenie zwalnia również 2. w kolejności uczestnika transakcji trójstronnej z rejestracji oraz obowiązków administracyjnych i sprawozdawczych w VAT w innym państwie UE.

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Zastosowanie procedury uproszczonej będzie możliwe po spełnieniu ogólnych warunków transakcji, w której:

- w dostawie towarów uczestniczą trzej podatnicy zidentyfikowani do celów VAT w trzech różnych państwach członkowskich, przy czym pierwszy z nich wydaje towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności, oraz

- towary są wysyłane lub transportowane przez pierwszego lub też transportowane przez drugiego w kolejności podatnika VAT z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego.

---

Dodatkowo ustawodawca wymienił w art. 135 ust. 1 pkt 4 ustawy VAT szereg przesłanek o charakterze materialnym lub formalnym, których spełnienie jest niezbędne do zastosowania procedury uproszczonej. Przykładowo, w celu prawidłowej identyfikacji podatkowej WTT drugi w kolejności podmiot powinien wskazać na fakturze ostatecznego nabywcę, jako podmiot zobowiązany do rozliczenia VAT z tytułu WNT w państwie docelowym.

Innym wymogiem, jaki przewidują przepisy VAT, jest warunek posiadania siedziby działalności gospodarczej przez drugiego w kolejności podatnika na terytorium innego państwa członkowskiego od tego, w którym kończy się transport lub wysyłka towarów.

Kluczowe warunki transportu

Zanim zaplanujemy sprzedaż towarów w ramach WTT warto przeanalizować okoliczności oraz warunki transportu. O ile bowiem wymogi dotyczące ważności numerów identyfikacyjnych VAT nie powinny powodować niejasności, o tyle już kwestie związane z organizacją transportu (reguły INCOTERMS) mają kluczowy wpływ dla klasyfikacji takiej dostawy na gruncie VAT. Trzeba mieć na uwadze, że warunki dla uznania transakcji trójstronnej w UE za WTT zgodnie z przepisami VAT nie zostaną spełnione, jeśli podmiotem odpowiedzialnym za ich transport będzie ich finalny nabywca, o czym wprost stanowi art. 135 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy VAT.

Między innymi właśnie dlatego wszelkie kwestie związane z szeroko rozumianą logistyką dostawy powinny być odpowiednio wcześniej skonsultowane ze specjalistami w taki sposób, aby odpowiednio zminimalizować ryzyko ewentualnych sporów z organami skarbowymi.

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi