Sprzedaż nieruchomości użytkownikowi wieczystemu nie podlega VAT

Definicja dostawy towarów w VAT

Bowiem zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”. Warto zauważyć, że przepis nie mówi, że dostawą przenosi się prawo do rozporządzania rzeczą „jako właściciel”  tylko „jak właściciel” (czyli podobnie jak właściciel). Jak wskazują organy podatkowe i sądy pojęcie to jest znacznie szersze od przeniesienia własności.

Istnieje szereg czynności, które nie są przeniesieniem własności danej rzeczy (towaru) ale są uznawane za dostawę towaru w rozumieniu przepisów dot. VAT.

W tym samym ww. przepisie wskazano przykłady dostawy towarów (są to czynności bez przeniesienia własności), którą są m.in.:

1. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;
2. wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;
3. wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;
4. wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;
5. ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego;
6. oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste;
7. zbycie praw, o których mowa w pkt 5 i 6.

Pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” dotyczy takich czynności, które dają nabywcy prawo do postępowania z nim jak właściciel. W szczególności oznacza to możliwość faktycznego dysponowania rzeczą (tzw. władztwo ekonomiczne), ale już niekoniecznie rozporządzania nią w sensie prawnym.

Czynność może być więc uznana za dostawę towarów, nawet w sytuacji nałożenia na nabywcę pewnych ograniczeń we władaniu towarem.

Faktyczne dysponowanie rzeczą jest możliwe co do zasady z chwilą wydania towaru.

W skrócie można by to podsumować tak, że każde przeniesienie własności rzeczy (towarów) jest dostawą w rozumieniu VAT ale nie każda dostawa w rozumieniu VAT jest przeniesieniem własności.

Taką wykładnię pojęcia prezentują zarówno organy podatkowe jak i sądy, w tym także Trybunał Sprawiedliwości UE (np. w często cytowanym wyroku z 8 lutego 1990 r. w sprawie C-320/88 sprawa Staatssecretaris van Financiën przeciwko Shipping and Forwarding Enterprise Safe BV).

Przykładem dostawy towarów (w szerokim, ekonomicznym rozumieniu tego pojęcia) jest m.in. właśnie oddanie nieruchomości (w tym też samego gruntu) w użytkowanie wieczyste (art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o VAT).  Jednak trzeba zauważyć, że przepis ten objął ustanowienie użytkowania wieczystego zakresem pojęcia dostawa towarów (i tym samym opodatkowaniem VAT) dopiero od 1 maja 2004 roku.

Skutkiem ustanowienia prawa użytkowania wieczystego jest ekonomiczne (faktyczne) przeniesienie władztwa nad gruntem na rzecz użytkownika wieczystego, co sprawia, że może on rozporządzać nim jak właściciel. Może swobodnie korzystać z gruntu i czerpać z niego pożytki, a nawet przenosić to władztwo  na inny podmiot mimo, że formalnym właścicielem pozostaje Skarb Państwa albo jednostka samorządu terytorialnego.

Polecamy: Biuletyn VAT

Polecamy: VAT 2018. Komentarz

Sprzedaż nieruchomości użytkownikowi wieczystemu a VAT

Zgodnie z art. 32 ust. 1-3 ustawy o gospodarce nieruchomościami nieruchomość (w tym nieruchomość gruntowa) oddana w użytkowanie wieczyste może być sprzedana wyłącznie użytkownikowi wieczystemu. Z dniem zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości wygasa, z mocy prawa, uprzednio ustanowione prawo użytkowania wieczystego.

Zgodnie z art. 37 ustawy o gospodarce nieruchomościami nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa albo oraz własność jednostek samorządu terytorialnego są sprzedawane lub oddawane w użytkowanie wieczyste w drodze przetargu.

Jednak nieruchomość może być sprzedana bez przetargu na rzecz jej użytkownika wieczystego. W takiej sytuacji na poczet ceny nieruchomości gruntowej sprzedawanej jej użytkownikowi wieczystemu zalicza się kwotę równą wartości prawa użytkowania wieczystego tej nieruchomości, określoną według stanu na dzień sprzedaży.

Jak wskazano wyżej dostawą opodatkowaną VAT jest ustanowienie użytkowania wieczystego. Wtedy bowiem doszło do faktycznego przeniesienia władztwa nad gruntem na rzecz użytkownika wieczystego, co sprawia, że może on rozporządzać nim „jak właściciel” (podobnie jak właściciel).

A zatem w wyniku sprzedaży nieruchomości na rzecz jej użytkownika wieczystego nie dochodzi już do faktycznego przeniesienia władztwa nad gruntem (bo to stało się już w momencie ustanowienia użytkowania wieczystego).

Dlatego też taka sprzedaż, będzie w istocie „przekształceniem” prawa wieczystego użytkowania w prawo własności nieruchomości. Będzie stanowiło jedynie zmianę tytułu prawnego do nieruchomości, natomiast nie wpłynie na „władztwo do rzeczy”, które użytkownik już uzyskał. Czynność ta nie może być traktowana jako ponowna dostawa tej samej nieruchomości, w związku z czym nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem nie powstanie obowiązek podatkowy z tytułu uiszczenia kwoty należnej przez użytkownika wieczystego (zob. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 2 lutego 2018 r. – sygn. 0115-KDIT1-3.4012.858.2017.1.AT).

(…) sprzedaż nieruchomości w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi w istocie jedynie zmianę tytułu prawnego do nieruchomości, nie wpływa natomiast na "władztwo do rzeczy", które podatnik uzyskał już w dacie ustanowienia użytkowania wieczystego. Powyższe wskazuje, że sprzedaż nieruchomości jej wieczystemu użytkownikowi nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zatem nie może być uznane za prawidłowe stanowisko wyrażone przez organ w zaskarżonej interpretacji jakoby kwota za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności stanowi w istocie resztę ceny za dokonaną w przeszłości dostawę nieruchomości (oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste), w związku z czym należy opodatkować ją według takich samych zasad jak opłaty z tytułu ustanowienia użytkowania wieczystego. (zob. wyrok WSA w Krakowie z 19 października 2017 r. (sygn. I SA/Kr 477/17)

Jednocześnie organy podatkowe i sądy uznają, że bez znaczenia w kontekście ww. wykładni jest fakt, że ustanowienie użytkowania wieczystego miało miejsce przed 1 maja 2004 r., a wiec przed datą wprowadzenia ww. art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o VAT, którym ta czynność została objęta opodatkowaniem VAT

Źródła:

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 2 lutego 2018 r. – sygn. 0115-KDIT1-3.4012.858.2017.1.AT.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 19 października 2017 r. (sygn. I SA/Kr 477/17).