Zwolnienie z PIT nie dla młodych przedsiębiorców i samozatrudnionych

Minister Finansów odpowiedział 18 maja 2020 r. na interpelację poselską (nr 4787 z 20 kwietnia 2020 r.), w której poseł pytał dlaczego zwolnienie z PIT dla młodych do 26. roku życia nie dotyczy młodych samozatrudnionych wykonujących jednoosobową działalność gospodarczą i zarejestrowanych z tego tytułu w CEIDG.

1 sierpnia 2019 r. wszedł w życie w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o  PIT, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dziennik Ustaw z 2019 r., poz. 1394). Na podstawie tego przepisu ze zwolnienia z podatku dochodowego korzystają przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8, otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł.

Zdaniem Ministra Finansów celem omawianego zwolnienia jest aktywacja zawodowa osób młodych poprzez ułatwienie im wejścia na rynek pracy. Stąd zwolnienie od podatku adresowane jest do podatników do 26. roku życia, czyli starszych o rok od osób, które co do zasady kończą naukę i podejmują stałą pracę. Jednocześnie nie chodzi o każdy rodzaj pracy zarobkowej, a wyłącznie o pracę wykonywaną w ramach umowy o pracę oraz umowy zlecenia zawartej z firmą, będących najpopularniejszymi formami zatrudnienia organizowanymi przez zatrudniającego.

Minister Finansów poinformował, że kwestia objęcia tym zwolnieniem podatników prowadzących działalność gospodarczą była przedmiotem dyskusji podczas prac parlamentarnych. Nie zyskała ona jednak aprobaty, gdyż sytuacja osób osiągających przychody z działalności gospodarczej i osób osiągających przychody z pracy na etacie lub z umowy zlecenia jest całkowicie inna. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w sposobie ich opodatkowania, jak również w odmiennych zasadach opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w ustawie z dnia 13 października 1998 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, z późn. zm.).

Praca zarobkowa, zarówno na podstawie stosunku pracy, jak i umowy cywilnoprawnej, polega na wykonywaniu danego rodzaju pracy określonej w umowie z pracodawcą lub zleceniodawcą na ich rzecz i pod ich kierownictwem. Jest to praca wykonywana co do zasady w umówionym zakresie, czasie i w określonym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub zleceniodawcę. Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę, czy umowy zlecenia, nie ponosi ryzyka ekonomicznego związanego ze swoją pracą, jak również nie odpowiada wobec osób trzecich za popełnione w trakcie jej wykonywania błędy (te obciążają bowiem pracodawcę). Otrzymuje wynagrodzenie, którego wysokość wynika z zawartej z pracodawcą lub zleceniodawcą umowy. Może, rozliczając swój podatek, zastosować wyłącznie koszty uzyskania przychodów określone w ustawie PIT. W przypadku pracowników są to koszty określone kwotowo, a w przypadku zleceniobiorców – procentowo (odpowiednio art. 22 ust. 2 i ust. 9 pkt 4 ustawy PIT). Ponadto w tym przypadku podatnik nie ma możliwości wyboru zasad opodatkowania. Przychody z pracy zarobkowej podlegają opodatkowaniu przy zastosowaniu progresywnej skali podatkowej, określonej w art. 27 ustawy PIT. Różnice dotyczą także składek na ubezpieczenia społeczne, które w przypadku pracy zarobkowej pobierane są od podstawy, którą stanowią „rzeczywiste” dochody ubezpieczonego.

Polecamy: PIT 2020. Komentarz

Natomiast działalność gospodarcza, tj. praca „na własny rachunek”, jest odmiennie uwarunkowana. Wiąże się z ryzykiem ekonomicznym, jej efektem ma być osiągnięcie określonego celu ekonomicznego. Stąd też w prawie daninowym uregulowane zostały:

1. korzystne zasady opodatkowania, odpowiednie do ponoszonego ryzyka, które mają częściowo rekompensować zagrożenia wiążące się z pracą na własny rachunek, tj. możliwość skorzystania z preferencyjnych form opodatkowania, wyboru 19% podatku dochodowego, czy też skorzystania z różnego rodzaju ulg dedykowanych przedsiębiorcom;

2. szczególne rozwiązania dedykowane osobom rozpoczynającym prowadzenie działalności gospodarczej, zdobywającym doświadczenie pozwalające na efektywne dokonywanie wymaganych od przedsiębiorców decyzji i ewaluacji ryzyka (np. tzw. ulga na start).

Odmienne od przewidzianych dla pracowników są również zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

Minister wskazał, że przedsiębiorcy, osiągający przychody z działalności gospodarczej, mogą dla przychodów osiąganych z tego źródła, wybrać najbardziej korzystną dla siebie formę opodatkowania. Mogą oni korzystać z opodatkowania na ogólnych zasadach według skali podatkowej lub według jednolitej 19% stawki podatkowej; na zasadach określonych w ustawie PIT lub ze zryczałtowanego podatku dochodowego, tj. ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub karty podatkowej, na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Przedsiębiorca, kierując się rachunkiem ekonomicznym uwzględniającym również obciążenia z tytułu podatku dochodowego, wybiera taki sposób opodatkowania dochodów osiąganych z prowadzonej działalności gospodarczej, który jest dla niego najbardziej opłacalny.

Przedsiębiorca może korzystać z szeregu rozwiązań, które wpływają na zmniejszenie obciążeń podatkowych. Wskazać należy chociażby na rozwiązania w zakresie kosztów uzyskania przychodów, które wpływają na zmniejszenie podstawy opodatkowania i w konsekwencji na wysokość podatku dochodowego.

Jednocześnie, przedsiębiorca, który opodatkowuje dochody na ogólnych zasadach według skali podatkowej lub 19% stawki podatku i posiada status małego podatnika, tj. podatnika, u którego wartość przychodu ze sprzedaży wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług, nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro, ma możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych, dokonywanych jednorazowo odpisów amortyzacyjnych, od wartości początkowej środków trwałych z grupy 3–8 Klasyfikacji Środków Trwałych, z wyłączeniem samochodów osobowych, w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 50 000 euro łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych (art. 22 k ust. 7 ustawy o PIT).

Na zasadach określonych w art. 22k ust. 14–21 ustawy PIT, przedsiębiorca może również dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej nabytych fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grupy 3–6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 000 zł.

Minister wskazał ponadto, że w ostatnim czasie wprowadzono kolejne rozwiązania, które w pozytywny sposób wpływają na wysokość obciążeń podatkowych ponoszonych przez przedsiębiorców. Przykładem jest wprowadzenie preferencyjnego opodatkowania dochodów uzyskanych z wytworzonych lub ulepszonych kwalifikowanych praw własności intelektualnej, tzw. „IP Box”. Przedsiębiorca prowadzący działalność badawczo-rozwojową może opodatkować dochody uzyskane z wytworzonych lub ulepszonych kwalifikowanych praw własności intelektualnej według stawki 5% (art. 30ca ustawy PIT).
W ustawie PIT dokonano także zwiększenia limitu jednorazowego odliczenia straty do wysokości 5 000 000 zł (art. 9 ust. 3 ustawy PIT).

Kolejnym przykładem korzystnych rozwiązań skierowanych do przedsiębiorców jest również podwyższenie z 20 tys. euro do 150 tys. zł kwoty limitu wartości samochodu osobowego, do którego możliwe jest pełne odliczanie odpisów amortyzacyjnych z tytułu zużycia takiego pojazdu. W przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym, limit ten podwyższono z 30 tys. euro do 225 tys. zł (art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy PIT).

Wprowadzono także możliwość zaliczania przez przedsiębiorcę do kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki, należnego z tytułu np. stosunku pracy, umowy zlecenia lub umowy o dzieło (23 ust. 1 pkt 10 ustawy PIT).

Przedsiębiorca nie ma również obowiązku wpłacania zaliczek na podatek dochodowy, jeżeli kwota zaliczki podlegająca wpłacie nie przekracza 1 000 zł (art. 44 ust. 15 ustawy PIT).

Dodatkowe preferencje dedykowane osobom rozpoczynającym prowadzenie działalności gospodarczej funkcjonują w zakresie ubezpieczeń społecznych. Przykładem jest tzw. ulga na start, w ramach której przedsiębiorcy mogą nie płacić składek na ubezpieczenia społeczne ZUS przez 6 miesięcy. Po pełnych 6 miesiącach kalendarzowych osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą skorzystać z obniżonego ZUS, który pozwala płacić przez kolejne 24 miesiące niższe składki. Z kolei w ramach tzw. małego ZUS przedsiębiorcy (których przychody roczne są niższe niż 30–krotność kwoty minimalnego wynagrodzenia z grudnia roku poprzedniego), mogą opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od faktycznych przychodów (a nie w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego).
Z tego rodzaju rozwiązań nie korzystają natomiast pracownicy oraz zleceniobiorcy, którzy świadczą usługi poza działalnością gospodarczą.

Końcowo Minister Finansów poinformował, że z powyższych względów obecnie nie podejmuje prac legislacyjnych w celu rozszerzenia „ulgi dla młodych” na osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Z upoważnienia Ministra Finansów odpowiedzi udzielił Jan Sarnowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów.