Jak obliczać przychody lub koszty w związku z koniecznością sporządzania dokumentacji cen transferowych?

W celu przeliczenia przychodów lub kosztów należy zastosować średni kurs euro ogłaszany przez Narodowy Bank Polski, obowiązujący w ostatnim dniu roboczym roku podatkowego poprzedzającego rok podatkowy, którego dotyczy dokumentacja. Dla roku podatkowego zgodnego z kalendarzowym, dla celu ustalenia obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej cen transferowych za rok 2017, należy zastosować kurs euro z tabeli kursów średnich NBP nr 252/A/NBP/2016 z dnia 2016-12-30; 1 EUR = 4,4240 Pln.

Sformułowanie przepisu przy użyciu spójnika lub powoduje, że jeżeli jedna lub obie kategorie, tzn. albo tylko przychody (suma przychodów), albo tylko koszty (suma kosztów), albo obie te kategorie (suma przychodów i suma kosztów) przekroczą próg 2 mln euro, to podatnik jest zobowiązany do sporządzania dokumentacji podatkowej w następnym roku podatkowym. Natomiast w przypadku, kiedy zarówno suma przychodów jak i suma kosztów jest niższa niż 2 mln. Euro, podatnik nie będzie zobowiązany do sporządzania dokumentacji.

Aby rozstrzygnąć, czy podmiot ma obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej za rok 2017, należy obliczyć przychody (lub koszty jeśli przewyższyły przychody) osiągnięte w roku 2016. W tym miejscu może pojawić się wątpliwość, czy prawidłowe jest ustalenie przychodów lub kosztów na podstawie danych zaprezentowanych w rachunku zysków i strat, czy też należy ustalić przychody lub koszty bezpośrednio na podstawie danych z ksiąg rachunkowych. Które przychody lub koszty należy uwzględnić?

Dla ustalenia wartości przychodów lub kosztów należy uwzględnić wszystkie przychody i wszystkie koszty bez względu na to czy są one skutkiem zwykłej działalności gospodarczej podatnika, czy też są efektem wystąpienia zysków lub strat nadzwyczajnych. Ustawodawca nie dokonał rozróżnienia przychodów lub kosztów, które podlegają sumowaniu bądź nie, odwołał się natomiast do przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej uor), czyli wskazał na ogół przychodów, bądź też ogół kosztów poniesionych. Niemniej jednak, pojęcie przychodów, zysków, kosztów i strat, a także pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych zostało zdefiniowane w ustawie o rachunkowości następująco: ilekroć w ustawie jest mowa o przychodach i zyskach - rozumie się przez to uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli (art. 3 ust. 1 pkt 30 uor). Przez koszty i straty rozumie się uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli (art. 3 ust. 1 pkt 31 uor), pozostałych kosztach i przychodach operacyjnych rozumie się przez to koszty i przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane:

• z działalnością socjalną,
• ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, a także nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji,
• z utrzymywaniem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji, w tym także z aktualizacją wartości tych inwestycji, jak również z ich przekwalifikowaniem odpowiednio do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli do wyceny inwestycji przyjęto cenę rynkową bądź inaczej określoną wartość godziwą,
• z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych, z wyjątkiem należności i zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów,
• z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi,
• z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty finansowe,
• z odszkodowaniami i karami,
• z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny aktywów, w tym także środków pieniężnych na inne cele niż dopłaty do cen sprzedaży, nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych,
• ze zdarzeniami losowymi, (art. 3 ust. 1 pkt 32 uor).

Gdyby zamierzeniem ustawodawcy było wyłączenie pewnych grup przychodów lub kosztów, które należy pominąć przy sumowaniu celem określenia, czy podatnik podlega obowiązkowi prowadzenia dokumentacji podatkowej cen transferowych, ustawodawca dokonałby tego wprost w ustawie zmieniającej. Jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, w interpretacji indywidualnej z dnia 17.06.2016, sygn. IBPB-1-2/4510-541/16/JW.: „Już sam fakt zaliczenia zdarzeń losowych do pozostałych przychodów lub kosztów operacyjnych jako związanych pośrednio z działalnością operacyjną jednostki wskazuje, że straty i zyski nadzwyczajne nie mogą podlegać wyłączeniu przy określaniu wysokości przychodów i wysokości kosztów (…)  jako przychody lub koszty w rozumieniu przepisów o rachunkowości należy rozumieć odpowiednio sumę przychodów lub sumę kosztów wynikającą z ksiąg rachunkowych Wnioskodawcy wykazaną w jego sprawozdaniu finansowym za rok podatkowy”.

Polecamy: Ceny transferowe. Jak przygotować firmę do kontroli podatkowej

Niezależnie od wielkości osiągniętych przychodów lub kosztów obowiązek dokumentacyjny będzie ciążył również na podatnikach, którzy w poprzednim roku podatkowym zobowiązani byli do sporządzenia dokumentacji transakcji z podmiotami powiązanymi. Z literalnego brzmienia przepisów wynika, że chodzi o podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym byli zobowiązani do sporządzenia dokumentacji cen transferowych, ponieważ przekraczali próg 2 mln euro przychodów lub kosztów, nie zaś Ci, którzy byli zobowiązani sporządzać dokumentację przy niższych obrotach, w stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2016 r.

Podatnicy rozpoczynający działalność są obowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej w roku rozpoczęcia prowadzenia tej działalności, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym przychody lub koszty, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych przekroczyły równowartość 2 000 000 euro.

Za podatnika rozpoczynającego działalność nie uważa się podatnika, który został utworzony:

• w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału podatników, albo
• w wyniku przekształcenia spółki niebędącej osobą prawną, albo
• przez osoby fizyczne, które wniosły na poczet kapitału nowo utworzonego podmiotu uprzednio prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty co najmniej 10 000 euro

W przypadku podatników uzyskujących przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, jeżeli spółka ta dokonuje transakcji z podmiotami powiązanymi, spełnienie warunku prowadzenia ksiąg rachunkowych i limit 2 mln euro przychodów lub kosztów, ustala się dla tej spółki. Dokumentacja podatkowa może zostać sporządzona przez wyznaczonego wspólnika mającego siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie zwalnia to jednak pozostałych wspólników z odpowiedzialności za nieprzedłożenie organowi podatkowemu wymaganej dokumentacji podatkowej.

Prawidłowe obliczenie przychodów lub kosztów jest niezbędne nie tylko dla ustalenia, czy podmiot w ogóle musi sporządzać dokumentację cen transferowych, ale także, w jakim zakresie. Przepisy podatkowe nie określają formy dokumentacji podatkowej, ale wskazują na jej obligatoryjne i fakultatywne elementy. Dokumentacja podatkowa ma przede wszystkim wykazać, że wynagrodzenie wynikające z transakcji (innego zdarzenia) pomiędzy podmiotami powiązanymi zostało ustalone na poziomie rynkowym, czyli nie różniącym się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty. Zakres dokumentacji, a także wartość transakcji, które należy udokumentować,  zależą od osiąganych przychodów ustalonych na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych.

Autor: Izabela Żurkowska-Mróz, doradca podatkowy