Świadczenie usług na rzecz podmiotu zagranicznego a podatek VAT

VAT 2019

Autopromocja

Świadczenie usług

Jak wynika z ustawy o podatku od towarów i usług czynnością podlegającą opodatkowaniu jest odpłatne świadczenie usług. Świadczenie usług definiowane jest tutaj jako każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, prawnej bądź jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, które nie polega na dostawie towarów. Do usług zaliczane jest także:

- przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

- zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

- świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Zgodnie ze stanowiskiem reprezentowanym przez prawodawstwo Unii Europejskiej usługa ma mieć charakter nietrwały, a tymczasowy. Usługi objęte są swobodą rynku wewnętrznego Unii, pod warunkiem wystąpienia kumulatywnie czterech elementów: odpłatność, element transgraniczny, czasowy charakter świadczenia, niematerialny charakter świadczenia.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Miejsce świadczenia usługi

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Na gruncie obowiązujących w Polsce przepisów podatkowych jednym z czynników, który decyduje o sposobie w jaki dana usługa powinna być rozliczona, jest miejsce jej świadczenia. Miejsce świadczenia usługi nie jest jednak rozumiane zgodnie z powszechnym tego zwrotu znaczeniem – nie jest to najczęściej miejsce, w którym usługa została wykonana, a to, które zostało wskazane w przepisach podatkowych.

Kwestią istotną do zrozumienia regulacji w tym zakresie jest zdefiniowanie osoby podatnika. Według ustawy są to podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, osoby prawne niebędące podatnikami, które są zidentyfikowane lub obowiązane do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej oraz podmioty, które prowadzą również działalność lub dokonują transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług.

Jeśli usługi świadczone są na rzecz podatnika, co do zasady opodatkowane są w miejscu, w którym usługobiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej.  Od tej zasady ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje liczne wyjątki, jak usługi związane z nieruchomościami, transportowe, wstępu na imprezy, restauracyjne, cateringowe, wynajem transportu, usługi turystyki. Posłużyć się tu można przykładem hotelu prowadzonego przez polskiego przedsiębiorcę na terenie RP, wynajmującego pokoje dla podmiotów zagranicznych – niezależnie czy usługa prowadzona jest dla osób prywatnych czy też podatników, miejscem opodatkowania jest Polska. Jeśli usługobiorca prowadzi stałą działalność w miejscu innym niż siedziba jego działalności, miejsce to będzie także miejscem opodatkowania tej usługi. Jeśli nie posiada on siedziby czy stałego miejsca prowadzenia działalności, miejscem opodatkowania jest jego miejsce zamieszkania lub pobytu.

Warto wskazać w tym miejscu stanowisko przedstawione w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, sygn. IPPP3/4512-105/15-2/KT z dnia 30 kwietnia 2015.: „Podobnie jak w przypadku przedsiębiorców unijnych, miejscem świadczenia usług na rzecz klientów z państw spoza UE (np. USA) jest generalnie miejsce siedziby lub wykonywania działalności nabywcy i to właśnie nabywca rozlicza VAT zgodnie z przepisami swojego kraju (np. w USA podatek VAT w ogóle nie występuje). Faktura dla takiego klienta wystawiona jest bez podatku VAT i powinna zawierać adnotację: «do rozliczenia podatku VAT zobowiązany jest nabywca usługi»”.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Jeśli usługobiorcą jest osoba, która nie jest podatnikiem, miejscem opodatkowania jest to, w którym usługodawca ma siedzibę działalności gospodarczej, miejsce jej prowadzenia lub miejsce zamieszkania lub pobytu.

Podział terytorialny na gruncie ustawy podatkowej

Podział terytorialny Europy według ustawy o podatku od towarów i usług różni się od tego wskazanego przez mapy. Ma to znaczenie ze względu na różnice przy opodatkowaniu usług świadczonych na rzecz podmiotów wewnątrzwspólnotowych oraz tych spoza UE.

Na potrzeby ustawy o podatku od towarów i usług jako terytorium Unii Europejskiej rozumie się państwa należące do wspólnoty, z tym że:

- Księstwo Monako traktowane jest jako terytorium Republiki Francuskiej;

- wyspa Mn traktowana jest jako terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;

- suwerenne strefy Akrotiri i Dhekelia traktuje się jako terytorium Republiki Cypru.

Za wyłączone z Unii Europejskiej uważa się wyspę Helgoland, terytorium Buesingen, Ceutę, Melillę, Gwadelupę Gujany Francuskiej, Martynikę, Majottę, Reunion, Saint-Martin, Azoróy, Maderę, Wyspy Kanaryjskie, Livigno, Campione d'Italia, włoską część jeziora Lugano, Górę Athos, Wyspy Alandzkie, Wyspy Normandzkie oraz Gibraltar.

Wszelkie transakcje, które mają miejsce na ww. terytoriach, nie są uważane za dokonane na terytorium Unii Europejskiej. W konsekwencji transakcje dokonywane przez polskich podatników na tych terytoriach i z tych terytoriów są uznawane za transakcje wewnątrzwspólnotowe.

Wewnątrzwspólnotowe świadczenie usług

Decydując się na rozszerzenie swojej działalności na rynek europejski, dokonać należy rejestracji do VAT-UE. Dokonać tego można na formularzu VAT-R w części C.3. W wyniku rejestracji podatnik otrzymuje NIP europejski, czyli swój NIP poprzedzony prefiksem danego kraju – w przypadku Polski jest to PL. Deklarację VAT-UE należy składać jedynie w miesiącu, w którym wystawiono faktury w UE – nie ma obowiązku składania deklaracji zerowych. VAT-UE należy składać za okresy miesięczne do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu rozliczeniowym.

Jeśli polski przedsiębiorca świadczy usługi w ramach prowadzonej przez siebie działalności na rzecz podatnika z Unii Europejskiej, nie występuje obowiązek naliczenia podatku VAT. Na usługodawcy spoczywa jednak obowiązek o charakterze dokumentacyjnym, polegający na konieczności wystawienia faktury. Faktura taka nie musi zawierać m.in. stawki i kwoty podatku oraz sumy wartości sprzedaży netto. W polu oznaczonym „VAT” wpisać należy „nie podlega” oraz opisać fakturę jako „odwrotne obciążenie”.

Jeśli usługa świadczona jest na rzecz usługobiorcy niebędącego podatnikiem, przedsiębiorca powinien wystawić fakturę, naliczając stawkę podatku VAT zgodnie z obowiązującymi przepisami podatkowymi na terytorium RP – analogicznie jak w przypadku transakcji odbywającej się między dwoma polskimi podmiotami. Obowiązek podatkowy powstaje w tej sytuacji w dniu wykonania usługi, a w przypadku wystawienia faktury – w dniu kiedy owego wystawienia dokonano.

Mimo iż owo świadczenie nie powoduje w tym przypadku u usługodawcy obowiązku opłacenia daniny z tytułu VAT, transakcje tego typu powinny być wskazywane w deklaracjach podatkowych – w VAT-7 lub w VAT-7K w polach 11 i 12 oraz VAT-UE w części E. Jeśli ilość miejsca w deklaracji VAT-UE nie jest wystarczająca, skorzystać można z formularza VAT-UE/C.

Świadczenie usług na rzecz podmiotu spoza UE

Jeśli polski przedsiębiorca w ramach swojej działalności gospodarczej świadczy usługi dla podmiotów z państw trzecich, czyli z terytoriów nienależących do Unii Europejskiej lub na mocy ustawy o podatku od towarów i usług z niej wyłączonych, dla kwestii opodatkowania nie ma znaczenia rodzaj usługobiorcy. Te same przepisy dotyczą zarówno sytuacji, gdy w roli usługobiorcy występuje osoba prywatna, przedsiębiorca czy każdy inny podmiot prawa.

Zasady opodatkowania usługi są tutaj analogiczne do sytuacji, w której polski przedsiębiorca świadczy usługi w ramach prowadzonej przez siebie działalności na rzecz podatnika z Unii Europejskiej, z zachowaniem tych samych wyjątków dotyczących miejsca świadczenia usług. Podobnie na fakturze należy umieścić opis „odwrotne obciążenie”.

Zwrot VAT

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku także w stosunku do zakupów związanych z czynnościami nieopodatkowanymi w Polsce ze względu na miejsce świadczenia. Podatnik ma prawo do obniżenia VAT-u należnego o kwotę podatku naliczonego, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami. Prawo to przysługuje również wówczas, gdy podatnik nie wykazuje usług w deklaracji VAT w poz. 11 (gdyż VAT rozliczany jest w innym kraju Unii).

O zwrot nadwyżki VAT można się ubiegać w terminie 60 dni, pod warunkiem, iż w danym miesiącu wystąpiło zdarzenie będące podstawą opodatkowania. Jeśli owo zdarzenie nie podlega opodatkowaniu na terenie RP, do deklaracji należy dołączyć wniosek zawierający wyjaśnienie, w którym należy zaznaczyć, że gdyby usługi danego rodzaju wykonywane byłyby w kraju, podlegałyby opodatkowaniu i w związku z tym podatnik miałby prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących zakupy z tymi usługami związane.