Wezwanie podatnika do dokonania określonej czynności

Należy odróżnić wezwanie od zwykłego zawiadomienia.

Autopromocja

W zawiadomieniu znajduje się  informacja o planowanych czynnościach w toku postępowania. Osoba o nich poinformowana nie ma jednak obowiązku wzięcia w nich udziału, ma natomiast takie prawo. W związku z tym nie będzie ukarana sankcją porządkową za brak reakcji na czynności wskazane w zawiadomieniu.

Również czym innym jest dowód z przesłuchania.

Wyjaśnienia, w odróżnieniu od przesłuchania strony, nie są środkiem dowodowym oraz nie mogą samodzielnie tworzyć podstawy rozstrzygnięcia sprawy co do jej istoty. Wyjaśnienia mogą natomiast stanowić podstawę do ustalania istotnych okoliczności dla procesu.

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

Jak radzić sobie w postępowaniu podatkowym - PORADNIK

Świadkowie w postępowaniu podatkowym

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Wezwanie

Uprawnienie organu podatkowego do wzywania podatników, aby dokonali wskazanej czynności, wiąże się z jednostronną i władczą ingerencją w prawa osób wzywanych. 

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Ograniczeniem nałożenia takiego obowiązku jest konieczność, aby czynności te były niezbędne do wyjaśnienia danych okoliczności, faktów oraz rozstrzygnięcia sprawy. O tym decyduje organ podatkowy.

Jak wskazał Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 25 marca 2010 r. (sygnatura I SA/Kr 28/10): Przepis art. 155 o.p. ogranicza możliwość wzywania osób do sytuacji, gdy jest to niezbędne do wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy. Chodzi zatem o takie sytuacje, gdy rozstrzygnięcie sprawy musi odbyć się np. przez przedstawienie stanowiska strony na piśmie, a mając na uwadze treść art. 122 o.p., w sytuacji, gdy w inny sposób nie da się w postępowaniu dokonać wyjaśnienia stanu faktycznego i gdy pozostaną niewyjaśnione elementy niezbędne do podjęcia prawidłowego rozstrzygnięcia.

Treść wezwania skierowanego do osób wskazanych w tym przepisie musi zatem odnosić się do niezbędności ich wyjaśnień do podjęcia prawidłowego rozstrzygnięcia określonej sprawy podatkowej, przy uwzględnieniu zasad tego postępowania.

Ten sam sąd w wyroku z 16 grudnia 2008 r. (sygnatura I SA/Kr 1321/08) wyjaśnił, że jeśli do wyjaśnienia okoliczności, czy rozstrzygnięcia sprawy nie jest niezbędne wzywanie danej osoby do podjęcia określonych czynności, to sąd nie ma uprawnienia do nałożenia kary porządkowej za brak wymaganego zachowania od wezwanego. 

Z przedstawionego prawa organ może skorzystać zarówno podczas toczącego się postępowania podatkowego, jak i jeszcze też przed jego rozpoczęciem. Wezwanie może być skierowane w zasadzie do każdego. W przypadku osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, wezwanie  powinno być kierowane do osób reprezentujących te podmioty. 

Organ może wezwać dany podmiot do:

1)     złożenia wyjaśnień

2)     złożenia zeznań

3)     wykonania innej czynności.

Ponadto, organ podatkowy określa w jaki sposób należy wykonać wezwanie, tzn. czy poprzez osobiste działanie, czy poprzez czynności pełnomocnika, czy też bez osobistego kontaktu z urzędem za pomocą formy pisemnej.

Zeznanie można złożyć pisemnie lub ustnie do protokołu, natomiast w przypadku wyjaśnień możliwe jest, aby złożył je także pełnomocnik podatnika (tak jak w poprzedniej sytuacji- ustnie lub do protokołu). To, w jaki sposób powinna być wykonana wskazana inna czynność, zależy od jej rodzaju i charakteru.

Protokoły i adnotacje

Nie istnieje wyliczenie czynności, do których wykonania organ może wezwać. W związku z tym organ może wymagać różnych zachowań od wezwanych. Od tej regulacji istnieją wyjątki, ponieważ organ nie może żądać ujawniania przez strony postępowania dziedzin życia objętych prywatnością np. informacji związanych ze stanem majątku lub sferą ekonomiczną.

P. Pietrasz („Ordynacja podatkowa. Komentarz”, wyd. IV, opublikowany LEX 2011) uważa, że strona postępowania podatkowego nie może na podstawie art. 155 ordynacji podatkowej być obciążona obowiązkiem tworzenia dodatkowej dokumentacji na potrzeby tego postępowania (np. dodatkowych zestawień czy kalkulacji).

Niemożność stawienia się na wezwanie

W przypadku, gdy wezwana osoba nie może wstawić się na wezwanie, organ podatkowy może przyjąć wyjaśnienie, zeznanie lub dokonać czynności w miejscu pobytu tej osoby.

Decyzje o tym podejmuje sam organ, natomiast nie musi uzyskać do tego zgody wezwanej osoby. Mimo to, gdy odmówi wstępu do mieszkania, nie można nałożyć na nią kary porządkowej. 

Poza tym, ordynacja podatkowa w art. 156 wprowadza dodatkowe ograniczenie dotyczące osobistego wstawiennictwa. Wezwany ma obowiązek osobistego stawienia się tylko na obszarze województwa, w którym zamieszkuje lub przebywa.

Organ podatkowy może wzywać osoby zamieszkałe w innym województwie, niż to w którym ma siedzibę, ale wezwany ma prawo odmówić i nie być ukarany karą porządkową.

Ponadto wzywana osoba – inna niż strona postępowania podatkowego, np. uczestnik postępowania - może złożyć zastrzeżenie, że chce stawić się przed organem właściwym do rozpatrzenia sprawy.

Czy strona postępowania podatkowego musi przyjść na przesłuchanie

W związku z tym, organ podatkowy powinien w wezwaniu poinformować wzywanego o:      

- obowiązku osobistego stawienia się tylko na obszarze województwa, w którym wzywany zamieszkuje lub przebywa,                                                                                        

- możliwości złożenia zastrzeżenia przez wzywanego, że chce on stawić się osobiście przed organem właściwym do rozpatrzenia sprawy.

W ustawie nie ma wskazanego terminu, w którym osoba wezwana może złożyć zastrzeżenie. P. Pietrasz wskazuje, że można to uczynić (złożyć zastrzeżenie o chęci osobistego stawienia się przed organem właściwym w sprawie) od daty doręczenia wezwania.

Data określona w art. 156 ordynacji podatkowej - który stanowi, że w przypadku wszczęcia postępowania podatkowego z urzędu, w postanowieniu o wszczęciu postępowania organ podatkowy poucza stronę o możliwości złożenia zastrzeżenia w terminie 7 dni od dnia doręczenia tego postanowienia - dotyczy tylko zastrzeżenia składanego przez stronę postępowania, a nie jego uczestnika.

Podstawa prawna: art. 155-160 ustawy z 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz. U. 1997 nr 137 poz. 926 ze zmianami).