NIP na paragonie od 1 września 2019 r.

Polecamy: Najnowsze zmiany w VAT. Sprawdź!

Polecamy: Praktyczny przewodnik po zmianach w VAT. Sprawdź!

Polecamy: AKADEMIA VAT z Radosławem Kowalskim (od 30 sierpnia do 10 września) – Cykl 3 webinariów: 8 wybranych zmian w VAT - praktyczny przegląd dla księgowych, Split payment, Biała lista podatników VAT

Takie rozwiązanie przewiduje projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, nad którym trwają obecnie prace w Sejmie (od 10 czerwca 2019 r.; pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu 13 czerwca).

Projekt dotyczy m.in. zmian w ustawie o VAT nakierowanych na uszczelnienie systemu VAT oraz zmian w Ordynacji podatkowej związanych z uwzględnieniem Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w katalogu podmiotów, którym mogą być udostępniane informacje objęte tajemnicą skarbową.

Nowelizacja ma wejść w życie z dniem 1 września 2019 r.

Zobacz: Faktura do paragonu – NIP na paragonie od 1 stycznia 2020 r.

Zestaw zmian zaproponowanych w projekcie

Nowelizacja przygotowana przez rząd obejmuje szereg zmian w zakresie ustawy o podatku od towarów i usług, które polegają na:

- modyfikacji przesłanek stosowania zwolnienia dla dostaw budynków, budowli i ich części, poprzez likwidację warunku, że ich zasiedlenie nastąpiło w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu – zmiana ta stanowi realizację wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) z dnia 16 listopada 2017 r. w sprawie C-308/16 Kozuba Premium Selection Sp. z o.o.;

- wyłączeniu z opodatkowania podatkiem VAT importu towarów w przypadku zawarcia umów między Rzecząpospolitą Polską a państwem trzecim dotyczących budowy lub utrzymania mostów transgranicznych lub wspólnych odcinków dróg (jeżeli w odniesieniu do tej umowy została wydana stosowna decyzja derogacyjna);

- dostosowaniu niektórych przepisów do wprowadzanego od 1 stycznia 2018 r. obowiązku składania deklaracji podatkowych wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej i braku możliwości składania tą drogą wraz z deklaracją innych dokumentów;

- wprowadzeniu ułatwień dla komorników oraz organów egzekucyjnych w wywiązywaniu się przez nich z obowiązków płatnika podatku od towarów i usług w szczególności w sytuacjach gdy kontakt z podatnikiem – dłużnikiem jest utrudniony;

- umożliwieniu podatnikowi obliczenia i wykazania kwoty podatku VAT z tytułu importu towarów w rozliczeniu zamknięcia, o którym mowa w art. 175 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/2446 z dnia 28 lipca 2015 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących niektórych przepisów unijnych kodeksu celnego (Dz. Urz. UE L 343 z 29.12.2015, str. 1, z późn. zm.), w przypadkach, o których mowa w art. 324 i art. 325 rozporządzenia 2015/2447;

- dostosowaniu zwolnienia dla gier hazardowych do nowych przepisów ustawy o grach hazardowych (obowiązujących od 1 kwietnia 2017 r.);

- modyfikacji systemu korekt w przypadku, gdy podatnicy VAT czynni podejmą decyzję o ponownym skorzystaniu ze zwolnień, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 albo art. 113 ust. 1 ustawy o VAT;

- zmiany w przepisach dotyczących rejestracji podatników;

- uzależnieniu możliwości wystawienia dla nabywcy (podatnika podatku VAT) faktury VAT z tytułu sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej od wymienienia na paragonie dokumentującym tę sprzedaż numeru za pomocą którego nabywca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej;

- obniżeniu wysokości dodatkowego zobowiązania podatkowego do 15% w przypadku, gdy podatnik złoży korektę deklaracji podatkowej w trakcie kontroli celno-skarbowej;

- wyłączeniu możliwości korzystania ze zwolnienia podmiotowego w VAT (do 200 tys. zł rocznego obrotu) przez niektóre grupy podatników;

- zmianie warunków odliczenia kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku zapłaconego za nabyte od rolnika ryczałtowego produkty rolne i usługi rolnicze;

- uproszczeniu dla podatników polegającym na zmianie zakresu danych umieszczanych na dokumencie wystawianym przy nabyciu produktów rolnych i usług rolniczych od rolników ryczałtowych (fakturze VAT RR) oraz wprowadzeniu możliwości wystawiania i przesyłania tych dokumentów w formie elektronicznej.

Zmiany w tzw. pakiecie paliwowym polegają przede wszystkim na wprowadzeniu do ustawy o VAT katalogu wyrobów co do których podatnik jest obowiązany bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania kwot podatku na rachunek urzędu skarbowego właściwego w zakresie wpłat podatku akcyzowego, co zapobiegnie wątpliwościom co do zakresu stosowania przepisów ustawy o podatku akcyzowym i ustawy o podatku od towarów i usług w odniesieniu do produktów ropopochodnych, które mogą być stosowane zarówno do napędu pojazdów, jak i stanowić surowiec do produkcji innych wyrobów.

Natomiast zmiany w ustawie o podatku akcyzowym dotyczą w głównej mierze opodatkowania akcyzą preparatów smarowych klasyfikowanych do poz. CN 3403 na podobnych zasadach na jakich opodatkowane akcyzą są obecnie oleje smarowe klasyfikowane do poz. CN 2710. Ponadto zmierzają do uszczelnienia obrotu wyrobami akcyzowymi innymi niż wymienione w załączniku nr 2 do ustawy, objętymi stawką akcyzy inną niż stawka zerowa i wyeliminowania nieprawidłowości występujących w obrocie tymi wyrobami (zwłaszcza olejami smarowymi) – poprzez rozszerzenie warunków stosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy przy przemieszczaniu tych wyrobów na terytorium kraju w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego lub dostawy wewnątrzwspólnotowej. Dodatkowo w ustawie o podatku akcyzowym zaproponowano rozwiązanie polegające na zastąpieniu warunku ogłoszenia pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności pomocy publicznej ze wspólnym rynkiem dla stosowana zerowej stawki akcyzy wobec gazu ziemnego przeznaczonego do napędu silników spalinowych, tj. skroplonego gazu ziemnego (LNG) oraz sprężonego gazu ziemnego (CNG) oraz biogazu, wodoru i biowodoru, regulacją przewidującą warunek poinformowania o tym środku pomocowym (tj. zerowej stawce akcyzy) Komisji Europejskiej przy zastosowaniu art. 44 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu. Jednocześnie, dla ułatwienia stosowania podmiotom zerowej stawki akcyzy wobec niektórych gazów przeznaczonych do napędu silników spalinowych, wprowadzono zmianę do ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy – Prawo celne.

Dodatkowo, zmiana w Ordynacji podatkowej polega na dołączeniu Prezesa URE do katalogu podmiotów, którym mogą być udostępniane informacje objęte tajemnicą skarbową, w zakresie, w jakim to jest konieczne do realizacji jego zadań ustawowych.

Faktura do paragonu - koniczny NIP na paragonie

W projekcie zaproponowano nowe przepisy dotyczące podatników dokonujących sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej, które mają ograniczyć nadużycia w zakresie wystawiania faktur, które nie mają odzwierciedlenia w istniejącym stanie faktycznym – tzw. „pustych faktur” – do paragonów fiskalnych. Chodzi o wyeliminowanie m.in. procederu wystawiania faktur na podstawie zebranych paragonów pozostawionych przez innych klientów.

W tym celu ustawodawca, w projektowanym art. 106b ustawy o VAT proponuje dodanie ust. 5, który wprowadzi zasadę, że w przypadku sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej, fakturę do paragonu fiskalnego na rzecz nabywcy posługującego się numerem identyfikującym (NIP) wystawia się tylko w przypadku, gdy paragon dokumentujący tę sprzedaż zawiera ten numer.

Zmiany te, jak czytamy w uzasadnieniu, są też reakcją na zaobserwowany nieuczciwy proceder polegający na wystawianiu faktur na zaprzyjaźnione firmy, w zamian za korzyść majątkową, do paragonów fiskalnych wygenerowanych przez kasę, a nie odebranych przez klientów. Firmy na podstawie wystawionych faktur dokonują odliczenia podatku VAT, mimo że w rzeczywistości nie nabyły towarów lub usług, a tym samym zawyżają koszty podatkowe. Napływające sygnały dotyczą nadużyć głównie w branży paliwowej (nabycie paliwa na stacjach paliw) oraz budowlanej (zakupy materiałów budowlanych), jednakże, jak uznał ustawodawca, zasadne jest wprowadzenie regulacji zapobiegających takiemu procederowi o charakterze ogólnym, obejmującym wszystkie transakcje na rynku (które potencjalnie mogłyby stać się przedmiotem nadużyć).

Projektowane regulacje nie ograniczają prawa do wystawienia faktury, a jedynie regulują szczegółowo kwestie dokumentowania transakcji, które zostały uprzednio zewidencjonowane przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Jeżeli podatnik chce otrzymać fakturę, to będzie mógł to zrobić. Proponowane przepisy wymuszają wyłącznie pewną konsekwencję podatnika. To znaczy, jeżeli dokonuje on zakupu jako podatnik, a nie jako konsument, to powinien o tym fakcie poinformować sprzedawcę w momencie dokonywania zakupu.

Ważne!
Co do zasady na kasie rejestrującej ewidencjonuje się obrót tylko na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zgodnie z art. 106b ust. 3 ustawy o VAT na żądanie tych podmiotów podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą dokonaną sprzedaż. Faktury te mogą służyć do udokumentowania poniesionych wydatków i nie będą zawierały numeru identyfikującego nabywcę.

Jak wyjaśnia ustawodawca, podatnik nie może dowolnie wybierać, czy dokonuje zakupu na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, czy też występuje w charakterze konsumenta. To znaczy, jeżeli w momencie dokonywania zakupu dany podmiot występuje w charakterze konsumenta i nabywa określony towar, jako konsument, wówczas nie ma możliwości późniejszej zmiany tego charakteru zakupu. Towar lub usługa nabyta na potrzeby osobiste lub prywatne nie może z czasem przekształcić się w zakup służący działalności gospodarczej z punktu widzenia VAT. Podatnik nie nabędzie prawa do odliczenia VAT naliczonego od zakupu dokonanego w charakterze konsumenta. Z tego punktu widzenia proponowane regulacje odzwierciedlają tylko obowiązujące zasady systemu VAT, są z nimi zbieżne i konsekwentne.

Tylko kasy fiskalne z możliwością wpisania NIP

W związku z tym, że nie wszystkie obecnie funkcjonujące na rynku kasy rejestrujące posiadają możliwość umieszczenia na paragonie numeru identyfikującego nabywcę, wystawianie faktur w oparciu o paragony na rzecz nabywców posługujących się takim numerem będzie ograniczone do tej grupy kas, które posiadają tą funkcjonalność.

Polecamy: Elektroniczna dokumentacja podatkowa

W sytuacji, gdy podatnik dokonujący sprzedaży nie będzie miał technicznej możliwości wpisania numeru identyfikującego na paragonie, nabywca powinien zadeklarować w momencie dokonywania zakupu, że nabywa towar lub usługę, jako podatnik – w takiej sytuacji sprzedawca nie powinien rejestrować zakupu na kasie rejestrującej, tylko powinien od razu wystawić fakturę. Proponowana zmiana przepisów nie będzie zatem skutkowała koniecznością wymiany kas rejestrujących przez podatników, natomiast konieczna może się okazać zmiana procedur stosowanych przez podatników. Zaznaczyć jednak należy, że procedura zgodnie z którą nabywca, który w związku z prowadzoną działalnością chce otrzymać fakturę, powinien poinformować o tym sprzedawcę w momencie dokonywania zakupów, tak żeby sprzedawca nie zarejestrował sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej, tylko wystawił fakturę, jest w pełnej zgodzie z przepisami ustawy o VAT, w szczególności z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT. Z przepisu tego wynika jasno, że za pomocą kas rejestrujących ewidencjonuje się wyłącznie sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.

Sankcja za wystawienie faktury do paragonu bez NIP

Co istotne, nowelizacja przewiduje również sankcję (nowy art. 106b ust. 6 ustawy o VAT) za niestosowanie się podatników do nowych regulacji, czyli wystawienie faktury do paragonu fiskalnego bez NIP nabywcy. W takiej sytuacji organ podatkowy będzie mógł ustalić dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku VAT wykazanego na tej fakturze. Przewidziano jednak, że w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.

Powyższa sankcja, jak wyjaśnia ustawodawca, ma stanowić narzędzie mające na celu likwidację występującego mechanizmu nadużycia, ma w założeniu mieć przede wszystkim wymiar prewencyjny oraz ma być dotkliwością za nieprzestrzeganie formalnych zasad wystawiania i ewidencjonowania faktur, tak dla sprzedawcy, jak i dla nabywcy. Istotna pozostaje okoliczność, iż w przypadku przedmiotowego nadużycia nieuprawniony zysk opiewa na wysokość odliczonego nienależnie podatku VAT zatem, aby sankcja pozostała skuteczna jej wysokość powinna korespondować z wysokością uzyskiwanego nienależnie przysporzenia. Stąd potrzeba by wysokość sankcji wynosiła 100% podatku VAT. Zasadność sankcji w tej wysokości uzasadnia również skala nadużyć w tym zakresie oraz fakt, że nadużycia te mają charakter, co do zasady, świadomy. Stąd istotne jest aby wysokość proponowanej sankcji miała charakter dotkliwy i prewencyjny.

Przy czym, sankcji nie należy łączyć z dodatkowym zobowiązaniem podatkowym określonym w art. 112b i 112c ustawy o VAT, gdyż jest ona stosowana w innej sytuacji i jest w inny sposób naliczana. Wprowadzana sankcja dotyczy konkretnych transakcji objętej konkretną nieprawidłowością wskazaną w projektowanych regulacjach natomiast sankcja w art. 112b i 112c ustawy o VAT wiąże się z zaniżeniem lub też zawyżeniem pewnych kwot w składanych przez Podatnika deklaracjach VAT i nie odnosi się do konkretnej transakcji, ale do całkowitej kwoty stwierdzonych w decyzji nieprawidłowości. Wprowadzana sankcja ma zatem na celu precyzyjne przeciwdziałanie konkretnej formie nadużyć w odróżnieniu od sankcji w art. 112b i 112c ustawy o VAT stanowiącej mechanizm mający przeciwdziałać wszystkim rodzajom nadużyć.

---

Przepisy przejściowe

Zaproponowano wprowadzenie przepisu przejściowego, zgodnie z którym przepisy dodawane w art. 106b (ust. 5 i 6) ustawy o VAT, nie będą miały zastosowania w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy.

Ponadto, w odniesieniu do art. 106b ust. 7 ustawy o VAT, należy wskazać, iż kasa o zastosowaniu specjalnym przeznaczona do prowadzenia ewidencji przy świadczeniu usług przewozu osób oraz ich bagażu podręcznego taksówkami, poza kryteriami mającymi zastosowanie do wszystkich kas, musi m.in. także być połączona z taksometrem w sposób nierozłączny lub przez system złącza zabezpieczonego przed ingerencją użytkownika kasy lub osób trzecich, zapewniający transmisję danych rejestrowanych przez taksometr do kasy. Każdy kurs musi być zakończony wydrukiem paragonu fiskalnego.

Dodatkowo należy wskazać, że kasy "taksówkowe" nie posiadają funkcji wystawiania faktur. Mając na uwadze powyższe, kasa rejestrująca, która nie posiada funkcji: numeru identyfikacji podatkowej nabywcy (NIP nabywcy) – na żądanie nabywcy, tj. kasa "starszego" typu, będzie stała na przeszkodzie podatnikowi posiadającemu taką kasę do wystawienia faktury na rzecz podmiotu gospodarczego.

Większość tych kas (kasy starego typu) nie posiada możliwości wpisania NIP na paragonie, jedynie 3 typy kas posiadają taką funkcjonalność (i tylko w kasach wyprodukowanych po 2015 roku), zasadnym jest aby zgodnie z ust. 7 zmienianego art. 106b nie stosować ust. 5 i 6 do podatników świadczących usługi taksówek osobowych. W braku powyższego uregulowania podatnik chcący prowadzić działalność na rzecz podmiotów gospodarczych (chcący wystawiać faktury) musiałby, po wejściu w życie przedmiotowego projektu wymienić kasę na "nowy" typ posiadający taką funkcję.

Podatnicy świadczący usługi taksówek osobowych, z uwagi na ograniczenie funkcjonalności kas rejestrujących starego typu, które dominują na rynku, tj. braku możliwości drukowania NIP na paragonie, powinni zatem móc wystawiać faktury do paragonów nieposiadających NIP nabywcy. W związku z tym, należy wyłączyć ten rodzaj działalności z obowiązku wskazanego w art. 106b ust. 5.

Brzmienie nowych przepisów

Ustawodawca zaproponował, że w art. 106b dodaje się ust. 5–7 w brzmieniu:

„5. W przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej potwierdzonej paragonem fiskalnym, fakturę na rzecz podatnika podatku lub podatku od wartości dodanej wystawia się wyłącznie, jeżeli paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży zawiera numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej.

6. W przypadku stwierdzenia, że podatnik wystawił fakturę z naruszeniem ust. 5, organ podatkowy ustala temu podatnikowi dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.

7. Przepisów ust. 5 i 6 nie stosuje się do podatników świadczących usługi taksówek osobowych, z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą (PKWiU 49.32.11.0).”

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

A także, po art. 109 proponuje się dodanie art.109a w brzmieniu:

„Art. 109a. W przypadku ujęcia w ewidencji przez podatnika, o którym mowa w art. 109 ust. 3, wystawionej dla niego faktury dotyczącej sprzedaży potwierdzonej paragonem, który nie zawiera numeru, za pomocą którego jest on zidentyfikowany na potrzeby podatku, organ podatkowy ustala temu podatnikowi dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się”.

Zobacz: Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw