Tematy - Wyłudzanie podatków, Podatnik VAT - INFOR.PL

Zaproponowane przez Komisję Europejską zmiany w unijnym systemie VAT pozwolą na zasadnicze ograniczenie oszustw, choć przestępcy zawsze znajdą jakiś sposób na wyłudzenie podatku - mówi Jerzy Martini z kancelarii Martini i Wspólnicy.

Komisja Europejska pod koniec maja br. zaproponowała szczegółowe techniczne zmiany unijnych przepisów dotyczących podatku od wartości dodanej (VAT), które uzupełniają niedawną reformę systemu mającą na celu uczynienie go bardziej odpornym na oszustwa. Zmiany mają wprowadzić docelowy model tego podatku w Unii Europejskiej.

Ministerstwo Finansów przygotowało objaśnienia podatkowe dotyczące zasad stosowania ustawy o STIR, czyli przepisów wprowadzonych ustawą z dnia 24 listopada 2017 roku o zmianie niektórych przepisów ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych. Ustawa o STIR ma na celu ograniczenie luki w podatku VAT spowodowanej wyłudzeniami. Prezentujemy drugą część treści tych objaśnień.

Prawo do odliczenia VAT jest jednym z najistotniejszych uprawnień podatnika VAT, stanowiących wyraz fundamentalnej zasady neutralności tego podatku. Przysługuje ono tylko w przypadku, gdy nabywane towary i usługi mają związek z czynnościami opodatkowanymi - kwestia ta często jest przedmiotem sporów między podatnikami a organami podatkowymi.

Ministerstwo Finansów przygotowało projekt zmian w ustawie o VAT dotyczący wykazu podmiotów niezarejestrowanych, wykreślonych oraz z przywróconą rejestracją. Nowe regulacje mają wejść w życie od 1 lipcu 2018 roku.

Jak wynika z orzeczeń sądów, w przypadku spraw dotyczących wyłudzeń w VAT organ podatkowy ma obowiązek dokładnego ustalenia stanu faktycznego oraz udowodnienia podatnikowi wzięcia udziału w oszustwie podatkowym. Brak obiektywnych przesłanek skutkuje niemożliwością ukarania podatnika.

Obszerna nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług jest przedmiotem nieustannych prac legislacyjnych. Planowane zmiany dotyczą m.in. doprecyzowania przesłanek wykreślenia podatników z rejestru VAT. Praktyka stosowania obecnie obowiązujących przepisów pokazała bowiem, że przesłanki wykreślenia nie zostały określone w sposób wystarczająco jasny, przez co budzą wątpliwości interpretacyjne.

Podczas Konferencji „Dwa lata uszczelniania podatku od towarów i usług – doświadczenia i refleksje”, która odbyła się 17 maja 2018 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego dr Andrzej Dmowski dokonał analizy dotyczącej rozszerzenia grona podmiotów odpowiedzialnych za zobowiązania podatkowe w przypadku podatku VAT.

Podmiot leczniczy nie musi być zarejestrowany jako czynny podatnik VAT, aby korzystać ze zwolnienia w VAT. Tak wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 kwietnia 2018 r. (0112-KDIL2-1.4012.116.2018.1.SS).

Sejmowa komisja ds. wyłudzeń VAT rozpocznie prace w czerwcu 2018 roku - zapowiedział 8 maja br. poseł Marcin Horała, rekomendowany przez PiS na szefa tej komisji. Na środę (9 maja br.) wieczór zaplanowano w Sejmie pierwsze czytanie dwóch projektów uchwał ws. powołania komisji ds. VAT.

Wprowadzony w tym roku system STIR pozwolił administracji skarbowej namierzyć około 5 tys. podmiotów wysokiego ryzyka - powiedział dyrektor Departamentu Nadzoru nad Kontrolami w Ministerstwie Finansów Przemysław Krawczyk. Niewykluczone, że część z nich powołano do wyłudzenia VAT.

Komisji śledczej do spraw wyłudzeń podatku VAT powinna wyjaśnić, kto odpowiada za przepisy prawne, umożliwiające wyłudzanie, czy można było wcześniej lukę VAT ograniczyć, a jeśli tak, dlaczego tego nie zrobiono - takie m.in. zadania eksperci i politycy, stawiają przed komisją śledczą.

Minister Finansów w oparciu o orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE uznaje, że brak zarejestrowania dostawcy towaru (lub usługodawcy) jako podatnika VAT czynnego w związku z realizacją procesu rejestracji, jako taki nie pozbawia nabywcy automatycznie towaru (lub usługi) prawa do odliczenia podatku naliczonego. Ponadto zdaniem MF sama faktura nie tworzy prawa do odliczenia podatku w niej wykazanego. Prawo do odliczenia przysługuje wówczas, gdy podatek naliczony w niej zawarty związany jest z faktycznie dokonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Prokuratura Krajowa poinformowała 19 kwietnia 2018 r. o zatrzymaniu 13 osób podejrzanych o udział międzynarodowej grupie przestępczej osiągającej korzyści z przestępstw związanych z importem folii stretch. Wśród zatrzymanych jest m.in. właściciel biura rachunkowego, biegły sądowy i policjant. Ujawnione przestępstwa polegały na wprowadzaniu do obrotu w Polsce folii stretch bez uiszczenia VAT, co następowało za pośrednictwem zorganizowanej sieci spółek, tzw. „znikających podatników”.

Zwolnienie z obowiązku opodatkowania sprzedaży ma zastosowanie do podatników prowadzących działalność na małą skalę na terenie kraju. Limitowanie zwolnienia nie dotyczy tylko podatników VAT będących osobami prawnymi, jednostkami organizacyjnymi, ale także osób fizycznych.

Kluczowym problemem koncepcji tzw. podzielonej płatności w podatku od towarów i usług są uprawnienia podatnika, który korzystając z tego rozwiązania, odliczy „zapłacony” podatek wynikający z faktury zakupu – twierdzi profesor Witold Modzelewski.

Przed zawarciem umowy z nieznanym podmiotem sprawdza się jego wiarygodność i nie trzeba o tym podatnikom przypominać w sposób urzędowy – pisze profesor Witold Modzelewski. Rzeczywistym niebezpieczeństwem dla tych podmiotów jest działanie prawdziwych oszustów, którzy umieją „przekręcić” każdego. Zdaniem profesora Modzelewskiego przede wszystkim należy przyjąć inną definicję dobrej wiary: jeżeli właściciel lub zarząd zostali oszukani przez działających w złej wierze podwładnych, to podatnik nie może być uznany – tak jak teraz – za „świadomie uczestniczącego w oszustwie”.

Gdy nawet udałoby się wydać jakieś „ogólne objaśnienia”, które zastosowałyby naiwnie jakiś podatnik VAT, to wpadłby w pułapkę, którą zapamiętałby na całe życie – pisze profesor Witold Modzelewski.

Przepisy w tym zakresie obowiązują od stycznia 2017 r. i od samego początku budzą kontrowersje. W szczególności krytykowana jest możliwość wykreślenia podatnika z rejestru czynnych podatników VAT bez żadnego powiadomienia o tym fakcie. Organy wykreślają podatników, a firmy funkcjonują (często bez wiedzy, że one lub ich kontrahenci mogli zostać wykreśleni z rejestru VAT). Przepisy nie przewidują bowiem odpowiedniej formy rozstrzygnięcia o usunięciu podatnika z rejestru VAT, a organy nie są nawet zobowiązane do zawiadomienia zainteresowanego podatnika o jego usunięciu z ww. rejestru.

Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazuje, że nie ma odpowiedzialności zbiorowej podmiotów uczestniczących w karuzeli podatkowej. Polskie sądy, jak zauważa ekspert Grant Thornton, przychylają się do tego stanowiska. Jeżeli więc transakcje przeprowadzone przez podatnika same w sobie nie stanowią naruszenia przepisów w zakresie podatku VAT, to nie można twierdzić, że noszą znamiona oszustwa podatkowego.

W dniu 6 lutego 2018 r. Unia Europejska i Norwegia podpisały w Sofii umowę o pogłębieniu współpracy vatowskiej. Umowa tworzy ramy prawne współpracy administracyjnej, by państwa UE i Norwegia mogły zwalczać oszustwa w zakresie VAT i pomagać sobie w odzyskiwaniu wierzytelności VAT-owskich.

Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że jeżeli podatnik VAT zawiesił działalność gospodarczą i nie prowadzi zapisów w ewidencji VAT, to nie ma obowiązku przesyłania JPK_VAT za okresy zawieszenia tej działalności. Ale jednocześnie MF zwraca uwagę, że w niektórych sytuacjach (np. gdy podatnik dokonuje wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów), pomimo zawieszenia działalności, uzupełnia się ewidencję VAT, składa deklarację VAT i przesyła JPK_VAT.

Wyłudzenia VAT. Podstawowe metody wyłudzania zwrotu podatku od towarów i usług w Polsce w latach 2004-2017 omawia ku przestrodze uczciwym podatnikom prof. Witold Modzelewski.

Organy podatkowe przeprowadzają obecnie liczne kontrole przedsiębiorców będących podatnikami VAT. Natomiast postępowania kontrolne trwają długo i są bardzo wnikliwe. Zdarza się więc, że przedsiębiorca zostaje oskarżony o wyłudzenie podatku VAT.

Według najnowszego pomysłu urzędników resortu finansów zapłata na rachunek VAT (split payment) dostawcy (usługodawcy) ma być dowodem, że nabywca (usługobiorca) dołożył należytej staranności przy sprawdzaniu kontrahenta. Ten pogląd przytoczyły dwie codzienne gazety, w dodatku cytując z imienia i nazwiska autorów tych rewelacji, a więc jest się na czym pochylić się, mimo że sam pogląd brzmi wręcz absurdalnie - pisze profesor Witold Modzelewski.

Na stronie Ministerstwa Finansów pojawiły się nowe wykazy, które pomogą dowieść uczciwym podmiotom, że dochowały należytej staranności w VAT. Obok już wcześniej istniejącego wykazu czynnych podatników VAT teraz można już sprawdzić wykazy podmiotów, którym odmówiono rejestracji jako podatnika VAT, skreślonych i przywróconych do rejestru podatników VAT.

Ministerstwo Finansów udostępniło na swojej stronie internetowej wyszukiwarkę podatników VAT a także podmiotów niezarejestrowanych, wykreślonych i przywróconych do rejestru jako podatników VAT. Jest to element tzw. ustawy STIR, która ma pomóc w zwalczaniu wyłudzeń VAT i oszustw podatkowych.

13 stycznia 2018 r. weszła w życie ustawa z 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2491). Przepisy tej ustawy zmieniają m.in. ustawę o VAT. Wprowadzają nową przesłankę niedokonania rejestracji lub wykreślenia z urzędu podmiotu jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania tego podmiotu.

Już jutro, 13 stycznia 2018 r. zacznie obowiązywać ustawa z 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, czyli tzw. ustawa o STIR. Zmieni ona kilkanaście aktów prawnych. Dla podatników szczególnie ważne powinny być zmiany wprowadzone do Ordynacji podatkowej oraz do ustawy o VAT.

Ustawa o STIR, która wchodzi w życie 13 stycznia 2018 roku, wprowadza możliwość blokowania rachunku bankowego w przypadku podejrzenia o wyłudzenie w podatku VAT. Jak wygląda procedura w tym zakresie? Na jak długo może zostać zablokowany rachunek? Czy możliwe jest ograniczenie lub uchylenie blokady rachunku?

Krajowa Administracja Skarbowa będzie miała prawo zablokowania podejrzewanego rachunku bankowego, jeśli wystąpi podejrzenie, iż służy on wyłudzeniu VAT. Takie rozwiązanie przewiduje tzw. ustawa o STIR, która wejdzie w życie 13 stycznia 2018 r.

Już wiemy, że mijający 2017 rok zakończy się sukcesem fiskalnym podatku od towarów i usług: dochody znacznie przekroczą prognozę nawet o 10 mld zł, osiągając kwotę 155 mld zł. Będzie to o ok. 30 mld więcej niż w 2016 r., który należał jeszcze do poprzedniej, „liberalnej” epoki w tym podatku. Sukces ten osiągnięto w stosunkowo prosty sposób odstraszania: przy pomocy… zmiany języka władzy i groźnych min.

Wydany niedawno przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyrok potwierdza prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktury otrzymanej od podmiotu niezarejestrowanego. Czy oznacza to, że mimo rozszerzonej możliwości wykreślania podatników z rejestru VAT skończą się problemy z odmową prawa do odliczenia VAT?

Jeśli polskie tłumaczenie wspólnotowych przepisów o podatku VAT jest niedokładne, można sięgnąć po inną wersję językową – wynika z niedawnego wyroku NSA. Ważniejsza jest bowiem wykładnia celowościowa, a nie gramatyczna.

Rządowe stanowisko w związku z wnioskiem Komisji Europejskiej dotyczącym rozporządzenia Rady (UE) w sprawie współpracy administracyjnej oraz zwalczania oszustw w dziedzinie podatku VAT spotkało się z aprobatą przedsiębiorców. Celem proponowanych zmian jest wprowadzenie narzędzi, dzięki którym poprawi się współpraca administracji podatkowych z administracjami celnymi i organami ścigania krajów UE.

Aby naprawić VAT, trzeba przede wszystkim zmniejszyć ilość deklaracji ze zwrotem podatku: to bardzo proste – wystarczy zlikwidować krajowe odwrotne obciążenie – pisze profesor Witold Modzelewski z Instytutu Studiów Podatkowych.

Jeżeli błędne rozliczenie podatnika VAT wynikać będzie z popełnienia oszustwa podatkowego sankcja może wynieść nawet 100% naliczonego podatku. Podatnicy, którzy nieświadomie biorą udział w niezgodnych z prawem transakcjach dochowując należytej staranności i działając w dobrej wierze nie zostaną jednak obciążeni tak wysoką sankcją.

System STIR ma być kluczowym elementem uszczelnienia systemu podatkowego poza rejestrem faktur i mechanizmem podzielonej płatności. Ustawa ma też być jedną z kluczowych dla osiągnięcia zakładanych wpływów budżetowych w 2018 roku.

Obecne działania resortu finansów, których celem jest walka z nieuczciwymi praktykami podatkowymi, przynoszą konkretne efekty. Na przykład w sierpniu br. wykryto karuzelę podatkową, w której udział brało około 30 polskich i zagranicznych firm. Jednak działania zmierzające do wykrywania VAT-owskich wyłudzeń często wymierzone są również przeciwko uczciwym przedsiębiorcom.

System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej (STIR) ma być narzędziem wymiany informacji między systemem bankowym, a administracją skarbową. Pozwolić ma na szybkie, identyfikowanie i blokowanie przepływów finansowych charakterystycznych dla wyłudzeń (w tym zwłaszcza wyłudzeń VAT) i innych przestępstw podatkowych i skarbowych. 21 listopada 2017 r. Sejmowa Komisja Finansów Publicznych zaakceptowała sprawozdanie podkomisji dotyczące projektu STIR.

Utworzenie wykazu podatników VAT czynnych, dzięki któremu podatnik będzie mógł sprawdzić kontrahentów – to rozwiązanie przewidziane w rządowym projekcie nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw.

W sprawie opodatkowania odstępnego wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, który orzekł, że należności wypłacone na rzecz skarżącej (odstępne) przez sprzedającego z tytułu odstąpienia od umowy przedwstępnej zobowiązującej do zawarcia umowy sprzedaży towarów używanych należy uznać za niepodlegające opodatkowaniu VAT.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 19 października 2017 r. wydał wyrok dotyczący bardzo aktualnej obecnie sprawy – odmowy prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu faktury otrzymanej przez podatnika VAT od podmiotu dla potrzeb VAT nie zarejestrowanego.

Wyrok TSUE w sprawie Paper Consult (C 101/16) z 19 października 2017 r., dotyczący prawa do odliczenia VAT od podatników „nieaktywnych”, tak jak się można było spodziewać uwzględnia opinię Rzecznika Generalnego. Rzecznik wypowiadając się czerwcu br. w sprawie pytań prejudycjalnych, wniesionych przez rumuński sąd wskazał bowiem, że dyrektywa 2006/112 stoi na przeszkodzie przepisom państw UE, które przewidują odmowę odliczenia z tego tylko powodu, że podatnik, od którego nabyto towary lub usługi, został uznany za „nieaktywnego". Powyższe potwierdził również TSUE w orzeczeniu z 19 października 2017 r.

Sejmowa komisja finansów publicznych nie wyraziła zgody na to, żeby – po wprowadzeniu podzielonej płatności w VAT (tzw. split payment) - umożliwić bankom pobieranie opłat za prowadzenie rachunków VAT, co postulował sektor bankowy. Przypomnijmy, że nowe przepisy nakładają na banki i SKOK-i obowiązek założenia wszystkim podatnikom rachunków VAT. Możliwości dysponowania środkami z rachunku VAT będą ograniczone do zapłaty zobowiązania VAT do urzędu skarbowego lub zapłaty kwoty odpowiadającej kwocie VAT z faktury otrzymanej od swojego kontrahenta.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał 19 października 2017 r. wyrok, w którym uznał, że sprzeczne z dyrektywą w sprawie VAT są przepisy, które odmawiają podatnikowi prawa do odliczenia VAT tylko z tej przyczyny, że wystawca faktury został wykreślony z rejestru czynnych podatników VAT. Podatnik (nabywca) powinien mieć prawo przedstawić dowody świadczące o jego należytej staranności i dobrej wierze, a zwłaszcza świadczące o tym, że dostawca mimo wykreślenia z rejestru czynnych podatników VAT zapłacił podatek należny.

Wraz z projektem budżetu pod obrady Sejmu z końcem września trafił również projekt zmian w VAT - projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych. Główny cel projektu ustawy to walka z wyłudzaniem podatku VAT. Przewiduje on m.in. wprowadzenie mechanizmu blokady rachunku na żądanie szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Wystarczy samo podejrzenie, że przedsiębiorca może wykorzystać bank lub SKOK do wyłudzenia podatku, by zablokować konto firmy. Posłowie zajmują się projektem ustawy, który poszerza zakres kompetencji Krajowej Administracji Skarbowej i powołuje do życia nowy system – STIR.

Grupa posłów we wrześniu tego roku złożyła w Sejmie projekt uchwały w sprawie powołania komisji śledczej do spraw wyłudzeń VAT. Pojawiły się także nowe narzędzia prawne do walki z wyłudzeniami oraz wytyczne dla prokuratorów w sprawie zasad prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach o przestępstwa związane z procederem wyłudzania VAT oraz innych oszukańczych uszczupleń w tym podatku.

Wyłudzanie podatków, Podatnik VAT

Unijny system VAT ma być odporny na oszustwa

Docelowy system opodatkowania VAT w Unii Europejskiej

Objaśnienie podatkowe dotyczące stosowania ustawy o STIR (część II)

Prawo do odliczenia VAT – wymóg bezpośredniego związku z czynnościami opodatkowanymi

Rejestr podatników VAT – zmiany od 1 lipca 2018 r.

Organ podatkowy musi udowodnić wyłudzenie VAT

Precyzyjne przesłanki wykreślenia z rejestru VAT

Odpowiedzialność za zobowiązania w VAT

Zwolnienie z VAT dla podmiotów leczniczych a rejestracja jako czynny podatnik VAT

Komisja sejmowa ds. wyłudzeń VAT od czerwca 2018

Dzięki STIR fiskus namierzył podmioty wyłudzające VAT

Komisja śledcza wyjaśni dlaczego nie ograniczano luki VAT

Odliczenie VAT naliczonego – faktura od dostawcy niezarejestrowanego jako podatnik VAT

Karuzela podatkowa z udziałem "znikających podatników"

Limit zwolnienia podmiotowego VAT dotyczy także osób fizycznych

Trzeba zasadniczo poszerzyć uprawnienia podatników VAT korzystających z podzielonej płatności

Ważniejsza jest definicja „dobrej wiary” niż kryteria „dochowania należytej staranności”

Ważniejszy jest centralny rejestr podatników VAT niż jakieś urzędowe „kryteria należytej staranności”

Podatniku VAT, sprawdź, czy nie jesteś wykreślony z rejestru

Odpowiedzialność podmiotów uczestniczących w karuzeli podatkowej

Współpraca UE z Norwegią w celu zwalczania oszustw w VAT

Zawieszenie działalności gospodarczej a obowiązek przesyłania JPK_VAT

Wyłudzenia VAT - jak to działa?

Jak może się bronić przedsiębiorca oskarżony o wyłudzenie VAT?

Czy podatnik, który podejrzewa, że uczestniczy w oszustwie podatkowym, będzie mógł odliczyć VAT z fałszywej faktury?

Czarna lista podatników VAT

Rejestr podatników VAT 2018 - jak sprawdzić kontrahenta

Podatnik VAT może być wykreślony z rejestru bez zawiadomienia

Przeciwdziałanie wyłudzeniom. Czy podatnicy VAT powinni zacząć się bać?

Blokada rachunku bankowego w przypadku podejrzenia o wyłudzenie VAT

Ustawa o STIR, ograniczająca wyłudzenia VAT

Odstraszanie oszustów podatkowych nie może być główną metodą uszczelnienia VAT-u w 2018 roku

Prawo do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez podmiot niezarejestrowany

Przepisy dotyczące VAT nie są spójne z unijną dyrektywą

„Przejście” na VAT w trakcie roku podatkowego

Współpraca krajów UE w zwalczaniu oszustw w VAT

Jak zwalczać wyłudzenia VAT? Trzeba radykalnie zmniejszyć ilość deklaracji ze zwrotem podatku

Należyta staranność i dobra wiara jako ochrona przed sankcją VAT

Ustawa o STIR zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2018 r.

Wykrywanie karuzeli podatkowych a uczciwi podatnicy

System STIR - trwają prace w Sejmie

Powstanie wykaz podatników VAT czynnych

Czy zapłata odstępnego od umowy podlega VAT?

Odmowa prawa do odliczenia VAT z faktury - wyrok TSUE

Podatnik ma prawo odliczenia VAT z tytułu zakupów od podatników uznanych za „nieaktywnych” – wyrok TSUE

Split payment - banki nie pobiorą opłat za prowadzenie rachunków VAT

Nabywca może mieć prawo odliczenia VAT mimo, że dostawca nie był czynnym podatnikiem VAT

Blokada rachunku na żądanie Krajowej Administracji Skarbowej

Szef KAS zablokuje konta firm podejrzanych o wyłudzenie podatku (system STIR)

Nowe narzędzia do walki z wyłudzeniami VAT