Zakupy z polecenia darczyńcy bez podatku od spadków i darowizn

Żeby nie płacić daniny, wystarczy kupić sobie dom lub samochód na polecenie testatora lub darczyńcy. To sedno wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 czerwca br. (sygn. akt II FSK 1525/16, II FSK 1526/16). Sąd kasacyjny orzekł, że podstawa opodatkowania zmniejsza się nie tylko wtedy, gdy obdarowany - zgodnie z poleceniem - przekazuje część pieniędzy innej osobie, ale również, gdy wyda je na swoje potrzeby, na przykład kupi mieszkanie czy samochód. Jeśli wyda wszystko - podatku nie zapłaci w ogóle.

To bardzo dobra wiadomość. Przede wszystkim dla tych, którzy będąc w zerowej grupie podatkowej (osoby najbliższe całkowicie zwolnione z podatku), nie złożyli oświadczenia o nabyciu spadku lub darowizny (mają na to pół roku). Ale nie tylko. Skorzystają wszyscy podatnicy - zwłaszcza z trzeciej grupy podatkowej, którzy rozliczają się z fiskusem według najwyższych stawek podatku i dotąd nie mieli możliwości go uniknąć.

Uszczuplenie majątku

Chodzi o art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 644 - PSiD). Zgodnie z nim, jeśli spadkobierca lub obdarowany zostali obciążeni obowiązkiem wykonania polecenia, to jego wartość - jako ciężar spadku lub darowizny - zmniejsza podstawę opodatkowania. Słowem, podatku nie ma od części majątku wydatkowanej zgodnie z wolą spadkodawcy lub darczyńcy.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Z możliwości tej chciała skorzystać podatniczka, której sprawę rozstrzygał wczoraj NSA. Kobieta otrzymała darowiznę pieniężną od matki. Nie zgłosiła jej fiskusowi w ciągu wymaganych sześciu miesięcy. Straciła więc zwolnienie i musiałaby zapłacić podatek od spadków i darowizn (według stawek określonych dla pierwszej grupy podatkowej). Zamiast tego kobieta wyjaśniła urzędnikom, że matka nałożyła na nią obowiązek wydania tych pieniędzy w określony sposób. Część darowizny miała przekazać swojemu mężowi, a za resztę kupić sobie nieruchomość. Podatniczka tak też uczyniła i pokazała fiskusowi dowód przelewu i akt notarialny potwierdzający kupno nieruchomości (wspólnie z mężem).

Naczelnik urzędu skarbowego w Poznaniu zażądał podatku, ale tylko od tej części darowizny, którą kobieta wydała na dom. Stwierdził, że realizując ten zakup podatniczka nie zmniejszyła swojego majątku, tylko wymieniła darowane pieniądze na udziały w nieruchomości. Fiskus uznał, że nie może być tak, że podatnik realnie korzysta z otrzymanej darowizny i nie płaci od niej podatku. Inaczej było z pieniędzmi przekazanymi mężowi. Tę część darowanej kwoty organ podatkowy wyłączył z podstawy opodatkowania, bo uszczupliła ona majątek podatniczki.

- Nie może być tak, żeby obdarowana była jednocześnie adresatem polecenia. Musi być ono ustanowione na rzecz kogoś trzeciego - skwitował organ podatkowy.
Kobieta oponowała. Zwróciła uwagę, że art. 7 ust. 2 ustawy o PSiD nie wymaga - wbrew stanowisku organów - by wykonanie polecenia zmniejszało majątek obdarowanego.

Bez podatku

WSA w Poznaniu zgodził się jednak z organami podatkowymi. Argumentował, że polecenie zmniejsza podstawę opodatkowania tylko wtedy, gdy obowiązek jego wykonania obciąża obdarowanego. Polecenie musi zostać zrealizowane kosztem jego majątku i zmniejszyć wartość darowizny. Zdaniem poznańskiego WSA wolą ustawodawcy nie było to, aby każde polecenie darczyńcy zmniejszało podstawę opodatkowania, a tylko takie, które uszczupla majątek. Właśnie po to w przepisach użyto określenia "zostali obciążeni".

- Gdyby ustawodawca chciał inaczej, napisałby po prostu, że "ciężarem darowizny jest wykonane polecenie" - uznał WSA.