Deklaracje podatkowe, Postępowanie podatkowe

W e-Urzędzie Skarbowym można już złożyć UPL-1, czyli pełnomocnictwo do podpisywania elektronicznych deklaracji podatkowych. Nowa funkcjonalność to ułatwienie zarówno dla mocodawców, jak i pełnomocników. Razem z wprowadzeniem nowej usługi rozszerzono katalog pełnomocnictw, który użytkownicy serwisu chętnie przeglądają.

W uchwale z 25 kwietnia 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny (w składzie 7 sędziów) orzekł, że pełnomocnictwo procesowe rozciąga się tylko na czynności w ramach jednej sprawy podatkowej, która objęta jest aktami.

Podatnik przed organami podatkowymi nie musi działać sam. Może ustanowić pełnomocnika, np. w osobie pełnomocnika profesjonalnego, tj. doradcy podatkowego, radcy prawnego, czy adwokata. Pełnomocnikiem podatnika może też być księgowy, czy inna osobę fizyczną mającą pełną zdolność do czynności prawnych. Można ustanowić pełnomocnika do konkretnej sprawy lub pełnomocnika ogólnego, który może występować w imieniu podatnika we wszystkich sprawach podatkowych. Jakie uprawnienia ma pełnomocnik ogólny podatnika? Jak ustanowić pełnomocnika ogólnego?

Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 7 marca 2022 r. podjętej w składzie 7 sędziów uznał, że postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności doręczone stronie, która miała ustanowionego pełnomocnika, z naruszeniem art. 145 § 2 Ordynacja podatkowej (tj. bez doręczenia pełnomocnikowi), należy uznać za niewiążące w rozumieniu art. 212 w zw. z art. 239 Ordynacji podatkowej - także wtedy, gdy strona lub jej pełnomocnik wnieśli od niego zażalenie. Przyczyną podjęcia uchwały była naganna praktyka organów podatkowych, które nie stosowały się do gwarancji procesowych dotyczących sposobu doręczeń.

Banki przekazują organom Krajowej Administracji Skarbowej informacje o podatnikach w przypadku uzasadnionego żądania naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego. 1 lipca 2022 r. zostaną ujednolicone uprawnienia organów KAS w tym zakresie. KAS nie może żądać od banków informacji bez wszczętego postępowania wobec podatnika.

e-Deklaracje. Ministerstwo Finansów przypomniało w komunikacie z 21 października 2021 r., że 31 grudnia 2021 roku przestani udostępniać aplikację e-Deklaracje Desktop. Użytkownicy, którzy chcą zachować deklaracje wysłane przez aplikację, mogą je zapisać jako pliki PDF. Po 1 stycznia nadal będzie można wysyłać przez bramkę e-Deklaracje formularze interaktywne z wykorzystaniem wtyczki (plug-in).

Deklaracja CIT-ST a praca zdalna. Pandemia wirusa COVID-19 wymusiła na pracodawcach zmiany organizacji pracy w zakładach pracy. Gdzie tylko było to możliwe, pracownicy zostali skierowani do wykonywania pracy w formie zdalnej (home office). Było to ogromne wyzwanie logistyczne, w których dotychczas praca była świadczona głównie stacjonarnie w siedzibie pracodawcy. Zmiana sposobu świadczenia pracy przez osoby zatrudnione wpłynęła na wiele kwestii z zakresu prawa pracy, między innymi wymusiła na rządzących zajęcie się tematem uregulowania pracy zdalnej. Przepisy w tym zakresie są obecnie konsultowane w ramach Rady Dialogu Społecznego. Praca zdalna stawia przed nami jednak o wiele więcej pytań. Jednym z problemów, jaki pojawia się w nawiązaniu do tego tematu, jest obowiązek składania deklaracji CIT-ST do urzędu skarbowego w przypadku, gdy pracodawca posiada zakłady (oddziały) na terenie innej jednostki samorządu niż siedziba przedsiębiorstwa. Czy w przypadku świadczenia pracy zdalnej przez pracowników również możemy mówić o obowiązku składania deklaracji CIT-ST przez podmioty, które przed pandemią nie były do tego zobowiązane?

Wzory deklaracji akcyzowych. Ukazało się rozporządzenie dotyczące wzorów deklaracji uproszczonych w sprawie podatku akcyzowego od nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych, chodzi o wzory AKC-UA i AKC-UAKZ. Nowe deklaracje mają zastosowanie począwszy od rozliczenia za trzeci kwartał 2021 r.

Postępowanie podatkowe. Fiskus decydując się na bezpodstawne wszczęcie postępowania podatkowego naraża się na ryzyko uchylenia decyzji administracyjnej i utratę kompetencji do zmiany rozliczenia podatkowego podatnika.

Nowe wzory deklaracji akcyzowych. Ministerstwo Finansów przygotowało nowe wzory uproszczonych deklaracji akcyzowych związanych z nabyciem wewnątrzwspólnotowym wyrobów akcyzowych (AKC-UA i AKC-UAKZ). Stanowią one załącznik do projektu rozporządzenia opublikowanego 7 kwietnia 2021 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Projekt rozporządzenia jest aktualnie poddawany uzgodnieniom międzyresortowym, opiniowaniu i konsultacjom publicznym. Nowe wzory mają wejść w życie od 1 lipca 2021 r.

Od kilku lat widoczna jest naganna praktyka organów podatkowych masowego, „profilaktycznego” wszczynania postępowań karnoskarbowych wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jak oceniają to sądy administracyjne?

Organ podatkowy działał poza formalnym postępowaniem. Co na to sąd? Nadużywanie przez organy podatkowe działania poza formalnym postępowaniem może prowadzić do nieuzasadnionego obejścia prawa i do pozbawienia strony jej praw procesowych. Zatem, nie jest dopuszczalna sytuacja, kiedy organ zbiera konkretne dokumenty, czy dane jeszcze przed wszczęciem jakiegokolwiek postępowania i to pod rygorem kary pieniężnej. Tak uznał WSA w Krakowie.

Dowody zgłaszane przez podatnika. W przestrzeni publicznej od już dłuższego czasu pojawiają się zapowiedzi wzmożonych kontroli podatkowych w firmach. I z tego też względu niezwykle istotny jest niedawny wyrok NSA. Fiskus kwestionował realność faktur pochodzących od podzleceniodawców, a przede wszystkim marginalizował inicjatywę dowodową przedsiębiorcy. Natomiast podatnik w toku tego typu postępowań musi mieć zapewnione prawo udowodnienia swoich racji. Eksperci uważają, że orzeczenie może stworzyć bufor ochronny przed zbyt dużą uznaniowością fiskusa. Ale też przestrzegają przed zbyt dużym optymizmem i zarzucaniem organów wnioskami dowodowymi.

Zasady przechowywania dokumentacji podatkowej. Wszelkie dokumenty konieczne do rozliczenia podatku należy przetrzymywać przez 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin jego płatności. Po tym okresie dokumentację można zniszczyć. Pierwszego stycznia 2021 upływa termin konieczności archiwizacji części dokumentów, co pozwala na ich zniszczenie. Istnieje jednak szereg przypadków, w których termin konieczności przechowywania dokumentacji podatkowej wydłuża się. Warto się z nimi zapoznać, zanim dokona się rewizji archiwum swojego przedsiębiorstwa.

Nowy wzór deklaracji o wysokości podatku od sprzedaży detalicznej (PSD-1) będzie obowiązywał od 1 stycznia 2021 roku. Projekt rozporządzenia zawierający nowy wzór deklaracji PSD-1 został przygotowany przez Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej i opublikowany 7 grudnia 2020 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

Dzięki nowym wzorom formularzy PIT w 2021 r. będzie można odliczyć darowizny na przeciwdziałanie COVID-19, które zostały przekazane np. szpitalom jednoimiennym, bądź uwzględnić tzw. ulgę za złe długi - wynika z projektu rozporządzenia resortu finansów.

Urny do składania dokumentów w urzędach skarbowych wprowadzono, żeby ułatwić kontakt w czasie lockdownu. Tak przekonuje Krajowa Administracja Skarbowa, ale eksperci odradzają korzystanie z tego rozwiązania. I ostrzegają, że w tym przypadku nie otrzymuje się potwierdzenia wpływu. A to może mieć już poważne konsekwencje karnoskarbowe. Z kolei KAS broni się, że do tej pory nie odnotowano sygnałów o istotnych nieprawidłowościach dot. funkcjonowania tej koncepcji.

Istotne jest, aby zasada swobodnej oceny dowodów w sprawie podatkowej nie przekształciła się w ocenę dowolną. W tym celu organ podatkowy jest normatywnie związany wieloma dyrektywami ogólnymi postępowania podatkowego. Musi przede wszystkim opierać się na wszechstronnie zebranym i ocenionym materiale dowodowym.

Podatnik ma prawo powoływać się na klauzulę rozstrzygania wątpliwości podatkowych na swoją korzyść, i to w bardzo szerokim zakresie. Organy podatkowe mają natomiast obowiązek ustalania owej korzyści w toku sprawy podatkowej oraz zastosowania się do zasad wynikających z Ordynacji podatkowej, jak również ustawy – Prawo przedsiębiorców w przypadku, gdy sprawa dotyczy podmiotów gospodarczych.

Organ podatkowy, w drodze decyzji, ma prawo dokonać zabezpieczenia zobowiązania podatkowego na majątku podatnika lub majątku wspólnym przed terminem płatności, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane. Decyzja organu nie jest jednak ostateczna i podatnik może w niektórych sytuacjach się od niej odwołać.

Niejednokrotnie podatnicy czy osoby biorące udział w postępowaniu administracyjnym podnoszą, że nie wiedziały o jakiejś decyzji, czy nawet wyroku, że nie zdawały sobie sprawy z terminu. Zdarzają się sytuacje, że z powodu nieodebranego dokumentu przegrywają sprawę, czy że nakładane są na nich kary finansowe. Należy jednak pamiętać, że nie każdy jest uczciwy w swoich działaniach i ustawodawca musiał to uwzględnić w regulacjach prawnych dotyczących doręczania przesyłek. Nie może być przecież tak, że samo unikanie listonosza skutecznie zwalnia z odpowiedzialności. Wskutek tego wprowadzono tak zwane fikcje doręczeń czy doręczenia zastępcze. Na czym polegają? Jakie mogą mieć konsekwencje? Jakie skutki wywołują, na przykład w trakcie epidemii?

Urząd skarbowy w chwili otrzymania zajęcia komorniczego na wierzytelności podatnika staje się podmiotem postępowania egzekucyjnego. Mimo zarzutów podatnika fiskus nie jest uprawniony do kontrolowania legalności działań komornika, bo organ ten nie jest podmiotem tego postępowania – w taki oto sposób fiskus tłumaczył, dlaczego naczelnik urzędu skarbowego przekazał należny podatnikowi zwrot nadpłaty podatku komornikowi, mimo że ten umorzył już postępowanie egzekucyjne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił decyzję organu podatkowego, określającą podatnikowi wysokość zobowiązania akcyzowego, bo organ ten nie uwzględnił przy jej wydawaniu dowodów przedstawionych przez podatnika. Uznał tym samym, że organy podatkowe nie mogą opierać niekorzystnych dla podatników decyzji jedynie na urzędowych dokumentach, jednocześnie nie dopuszczając dowodów przeciwnych.

W czasie epidemii koronawirusa kontrole (podatkowe i celno-skarbowe) i postępowania podatkowe w dalszym ciągu będą prowadzone. Uchwalona przez Sejm tarcza antykryzysowa zakłada jedynie zawieszenie terminów procesowych i sądowych, za zatem także zawieszenie terminów przedawnienia przestępstw i wykroczeń skarbowych.

Zajęcie rachunków bankowych firmy, gdy wystarczającym zabezpieczeniem spłaty zobowiązań podatkowych były ruchomości wskazane przez przedsiębiorcę, to klasyczny przykład ignorowania zapisów Konstytucji Biznesu i działanie, które mogło doprowadzić do upadłości rodzinną firmę z 35-letnią tradycją. Takie stanowisko Rzecznika MŚP podzielił Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Olsztynie, uchylając decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w Bartoszycach w sprawie sposobu egzekwowania zobowiązań przedsiębiorstwa z branży metalowej w podatku VAT.