Kontrola w firmie

Rząd ogłosił pomysł powstania specjalistycznego zespołu mającego na celu skuteczniejszą walkę z szarą strefą i unikaniem opodatkowania. Ma to być "Międzyresortowy Zespół do spraw przeciwdziałania szarej strefie" - już teraz zwany przez niektórych "super-urzędem" lub "super-skarbówką". Nowa inicjatywa zakłada wykorzystanie zaawansowanych technologii analitycznych, które pomogą w precyzyjnym typowaniu podatników do kontroli. Celem projektu jest uszczelnienie systemu podatkowego, poprawa ściągalności podatków, opłat, składek i innych należności publicznoprawnych oraz ograniczenie nielegalnych praktyk w obrocie gospodarczym. Dzięki temu uczciwie działający przedsiębiorcy mają zyskać równą przestrzeń konkurencyjną.

Wśród kilkudziesięciu propozycji Ministerstwa Rozwoju i Technologii w projekcie nowelizacji ustawy deregulacyjnej jest postulat zmniejszenia o połowę czasu kontroli w najmniejszych firmach (mikroprzedsiębiorcy), z 12 do 6 dni - poinformował minister rozwoju i technologii Krzysztof Hetman w środę na briefingu prasowym w Krakowie.

Blisko 20 proc. spadła liczba przeprowadzonych kontroli celno-skarbowych, a o prawie 50 proc. liczba zatwierdzonych kontroli podatkowych. Dane te dotyczą działań od 1 czerwca do 31 sierpnia 2020 r. w porównaniu z analogicznym okresem 2019 r. Zdaniem ekspertów, mniejsza aktywność Krajowej Administracji Skarbowej ma związek z pandemią. Ostatnio najwięcej kontroli celno-skarbowych zostało zakończonych przez Izbę Administracji Skarbowej w Bydgoszczy. Natomiast najwięcej zatwierdzonych kontroli podatkowych ma Izba Administracji Skarbowej w Warszawie. Eksperci uważają, że jesienią kontroli fiskusa może być więcej, m.in. ze względu na spadające wpływy budżetowe.

Dla własnego dobra należy być przygotowanym na kontrole wykorzystania środków z tarcz antykryzysowych. Kontrolować mogą ZUS, PUP, KAS.

Beneficjenci wsparcia z Tarczy Finansowej PFR powinni dołożyć szczególnej staranności w procesie wydatkowania środków. Muszą mieć także świadomość potencjalnej kontroli. Wykryte w jej trakcie nieprawidłowości zależnie od swojej wagi mogą spowodować konieczność zwrotu części albo całości subwencji, a niekiedy pociągnąć do odpowiedzialności karnej osoby składające wniosek. Dlatego też, wszelkie nieprawidłowości lepiej wykryć odpowiednio wcześniej.

W wyroku 19 lutego 2020 r. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że limit czasu na przeprowadzenie kontroli podatkowej u mikroprzedsiębiorcy to 12 kolejno następujących po sobie dni roboczych. Organy podatkowe uważały, że liczą się tylko te dni, w których kontrolerzy przebywają w siedzibie firmy.

Większość osób prowadzących działalność gospodarczą ma świadomość tego, iż w każdej chwili mogą zjawić się w siedzibie firmy pracownicy urzędu skarbowego z niezapowiedzianą wizytą. Celem takiej niezapowiedzianej wizyty jest najczęściej wszczęcie kontroli podatkowej. Chciałbym w kilku zdaniach wskazać co dzieje się w momencie wszczęcia kontroli podatkowej i jak to wygląda z perspektywy urzędnika.

Urzędy skarbowe chętnie uzasadniają kontrole podatkowe koniecznością przeciwdziałania przestępstwom lub wykroczeniom skarbowym. To wyłącza przepisy Prawo przedsiębiorców chroniące kontrolowanych podatników - w tym np. obowiązek zawiadamiania o kontroli, posiadania upoważnienia do jej przeprowadzenia, czy zakaz prowadzenia kilku kontroli równoczesnych.

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych ostrzega przed fałszywymi kontrolerami i wyjaśnia, jak rozpoznać i jak zweryfikować prawdziwego kontrolera z UODO. W ostatnim czasie do przedsiębiorców zaczęły zgłaszać się osoby podające się za kontrolerów z Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Prezes UODO zaleca zachowanie ostrożności i jednocześnie informuje, że co do zasady UODO uprzedza o kontrolach.

Co zrobić, by kontrola celno-skarbowa w przedsiębiorstwie zakończyła się brakiem stwierdzenia nieprawidłowości? Jakie działania należy wcześniej podjąć, a jakich unikać? Jak się przygotować i dobrze zabezpieczyć? Jak przeprowadzić stress test podatkowy w firmie?

Urząd Kontroli Skarbowej ma możliwość przeprowadzania różnego rodzaju czynności kontrolnych. Dlatego dla podatników, którzy nie mają doświadczeń w kontaktach z tym Urzędem, rozróżnianie pojęć kontrola podatkowa czy postępowanie kontrolne może wydawać się niezrozumiałe. Jaki jest zatem zakres kontroli Urzędu Kontroli Skarbowej i w jakich terminach może być przeprowadzana?

Już od 1 lipca 2016 r. organy podatkowe będą mogły zażądać od podatnika przekazania całości lub części ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych w postaci pliku elektronicznego o określonej strukturze – tzw. Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK).

Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej ma pewne ograniczenia i podlega kontrolom jej zgodności z obowiązującymi przepisami. W tym względzie zostały nałożone określone obowiązki nie tylko na organ kontroli, ale także na przedsiębiorców. W przypadku wszczęcia kontroli, przedsiębiorca jest zobowiązany do przedstawienia organowi kontrolującemu prowadzonej przez siebie książki kontroli. Przez kogo i jak powinna być prowadzona książka kontroli?

Tylko w ubiegłym roku ZUS przeprowadził ponad 80 tys. kontroli płatników składek, które pozwalają m.in. sprawdzić, czy pracodawcy wywiązują się ze swoich obowiązków względem pracowników. Z tego w blisko 43 tys. przypadków ujawniono nieprawidłowości. Kontrole z zasady mają stać na straży praw ubezpieczonych, ale pomagają też płatnikom w realizacji ich obowiązków.

Maksymalny okres trwania kontroli podatkowej w firmach określa ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Limit zależy od wielkości kontrolowanego przedsiębiorcy - wynosi on: 12, 18, 24 lub 48 dni. Jednak kontrolerzy z urzędów skarbowych liczą jedynie dni, w których faktycznie przebywają w kontrolowanej firmie. Są poważne wątpliwości, czy taka praktyka jest zgodna z prawem.