Podatki 2016, Trybunał Konstytucyjny

W dniu 12 grudnia 2023 r. Trybunał Konstytucyjny wydał ważny dla podatników wyrok (sygn. SK 110/20) w sprawie zgodności z Konstytucją RP przepisów Ordynacji podatkowej zakresie, w jakim „przewiduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z dniem wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania, w sytuacji, gdy na skutek tej skargi sąd administracyjny prawomocnie stwierdził nieważność (z mocą ex tunc)”.

Trybunał Konstytucyjny (TK) uznał, że dotychczasowy sposób wyliczania podatku za miejsce postojowe w garażu jest niezgodny z Konstytucją. Jest to przełomowy wyrok, lecz na jego wyegzekwowanie przyjdzie nam jeszcze poczekać.

Zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych definicje działalności gospodarczej i pozarolniczej działalności gospodarczej są jasne i wszechstronnie zinterpretowane w orzeczeniach sądów - uznał Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z 19 lipca 2022 r. orzekł o ich konstytucyjności. "O prowadzeniu działalności gospodarczej przesądzają zatem obiektywne i zewnętrzne jej przejawy, a nie przekonanie podatnika. Nie ma i nie może mieć znaczenia, że określony podmiot prowadzący konkretną działalność gospodarczą nie ocenia jej subiektywnie jako działalności gospodarczej, nie nazywa jej tak, bądź oświadcza, że w ogóle jej nie prowadzi" - wskazał w uzasadnieniu wyroku sędzia TK Wojciech Sych.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie podatku od nieruchomości w świetle pierwszych orzeczeń sądów administracyjnych w tym zakresie. Kontrowersji ciąg dalszy…

Zawieszanie biegu przedawnienia zobowiązań podatkowych. Podatnicy skarżą się, że skarbówka wszczyna postępowania karne skarbowe tylko po to, aby zawieszać bieg przedawnienia zobowiązań podatkowych. Skutkiem jest niepewność podatników, czy ich zobowiązanie podatkowe wygasło. Konstytucyjności tych przepisów Ordynacji podatkowej wciąż nie rozstrzygnął Trybunał Konstytucyjny, choć RPO złożył wniosek w tej sprawie już w 2014 r. Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do ministra finansów o działania w celu ich usunięcia.

Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył 30 września 2020 r. do Trybunału Konstytucyjnego przepisy zawarte w czterech tzw. tarczach antykryzysowych i zmieniające regulacje z szeregu kodeksów - poinformowało 6 października 2020 r. Biuro RPO. Według Rzecznika, Sejm nie dochował wymogów prac nad zmianami w kodeksach.

22 lipca 2020 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym wskazał, że przepisy, które w 2018 roku z mocą wsteczną wprowadziły zmiany w opodatkowaniu elektrowni wiatrowych, są niezgodne z wywodzoną z art. 2 Konstytucji zasadą nieretroaktywności prawa (lex retro non agit).

W przepisach Ordynacji podatkowej określone zostały przesłanki wznowienia postępowania podatkowego. Wznowienie postępowania jest jednym z nadzwyczajnych trybów postępowania podatkowego, mogących skutkować wzruszaniem decyzji ostatecznych. Celem wznowienia postępowania jest ponowne rozpatrzenie sprawy, zmierzające do usunięcia ciężkich wad postępowania podatkowego, ujawnionych po wydaniu decyzji.

W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich przepisy, które służą do wszczynania postępowań karnoskarbowych w celu zawieszenia biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego są niezgodne z Konstytucją. RPO przyłączył się do kolejnej skargi konstytucyjnej obywatela dotkniętego tymi przepisami Ordynacji podatkowej. Jeszcze w 2014 r. Rzecznik zaskarżył je do Trybunału Konstytucyjnego, wnosząc o stwierdzenie ich niekonstytucyjności, bp przepisy te powodują niepewność obywateli, którzy nie wiedzą, czy ich zobowiązania podatkowe wygasły.

28 listopada 2018 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił wyrok, zgodnie z którym stawka podatku od gier na automatach o niskich wygranych jest zgodna z konstytucją. Zdaniem TK "nałożenie wyższego podatku, co do zasady, nie może być traktowane, jako ograniczenie swobody działalności gospodarczej".

Skarga pauliańska jest dopuszczalna w postępowaniach podatkowych - tak orzekł Trybunał Konstytucyjny. Orzeczenie to może wywołać stan niepewności po stronie nabywców m.in. nieruchomości.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego organy podatkowe w swoich interpretacjach wadliwie uznawały za budowle część obiektów budowlanych stanowiących w rzeczywistości budynki. Podmioty, które z powodu błędnego kwalifikowania kategorii nieruchomości uiściły zawyżony podatek od nieruchomości, mogą wystąpić o zwrot tej nadpłaty.

Wyłączenie możliwości odwołania się do sądu administracyjnego od postanowień wydanych w ramach rozpatrzenia sprzeciwu przedsiębiorcy kontrolowanego w trybie przepisów rozdziału 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest niezgodne z Konstytucją. Tak orzekł Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 20 grudnia 2017 r. (sygn. SK 37/15).

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nie można zakładać z góry, że skoro jedno z małżonków jest przedsiębiorcą, to będące przedmiotem współposiadania grunty należy zakwalifikować jako grunty związane z działalnością gospodarczą opodatkowane najwyższą stawką. Niezbędne jest każdorazowo ustalenie faktycznego sposobu wykorzystania opodatkowanego gruntu, którego współposiadaczem pozostaje osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. 12 grudnia 2017 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rozumiany w ten sposób, że wystarczającą przesłanką zakwalifikowania gruntu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do kategorii gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną będącą jego współposiadaczem, jest niezgodny z Konstytucją RP.

Przedstawiamy podsumowanie najważniejszych zmian w polskich przepisach prawnych, które miały miejsce w listopadzie 2016 r. Zmiany dotyczą regulacji z zakresu usług turystycznych oraz ochrony zabytków. Ponadto prezentujemy wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący kwoty wolnej od podatku, którego postanowienia weszły w życie z końcem miesiąca, a także istotny wyrok Sądu Apelacyjnego dotyczący wysokości wynagrodzenia w kontekście ubezpieczenia społecznego.

Kancelaria prawna bez doradcy podatkowego nie jest obecnie w stanie zapewnić ochrony przedsiębiorcy, uważa prof. dr hab. Adam Mariański. Zdaniem profesora nadal jest miejsce na rynku dla nowych doradców podatkowych ale wprowadzenie aplikacji doradcy podatkowego z praktykami w sądach lepiej przygotowałoby do wykonywania tego zawodu.

Przepisy odnoszące się do należności za podróże służbowe kierowców w transporcie międzynarodowym są niezgodne z konstytucją - uznał Trybunał Konstytucyjny. Wskazał m.in. na niedopuszczalny "poziom wątpliwości interpretacyjnych" tych regulacji.

Na koniec 2016 roku luka w VAT, czyli różnica między realnymi wpływami a możliwymi do osiągnięcia, może spaść do około 45 mld zł, czyli 2,5 proc. PKB - tak wynika z obliczeń PwC. W 2015 r. luka w VAT wyniosła 49 mld zł, czyli 2,8 proc. PKB.

Spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości, gdyż nie może we własnym imieniu nabywać praw, w tym własności nieruchomości; nie może stać się posiadaczem samoistnym nieruchomości, użytkownikiem wieczystym gruntu ani posiadaczem mienia jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa. Taką tezę zawarł minister finansów w interpretacji ogólnej z 21 października 2016 r. (nr 489011/I).

W Sejmie przedstawiono nową wersję podatku od handlu. Miałby on wynosić 1,2 - 1,5 proc. od obrotów i być włączony w roczne rozliczenie podatku PIT lub CIT. Podatki branżowe nie służą gospodarce - uważa Konfederacja Lewiatan.

Mimo wejścia w życie rozporządzenia w sprawie zaniechania poboru podatku od sprzedaży detalicznej, podatnicy tego podatku powinni złożyć do urzędu skarbowego deklarację podatkową właściwą dla tego podatku, czyli PSD-1.

Najprawdopodobniej jeszcze w 2016 roku wejdą w życie nowe przepisy dotyczące podatku akcyzowego od obrotu skażonym alkoholem etylowym. Projekt nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym w tym zakresie przygotowało Ministerstwo Finansów. Jest to odpowiedź legislacyjna na wykryte oszustwa polegające na odkażaniu alkoholu skażonego w tzw. procedurze węgierskiej.

Ze zwolnienia od podatku VAT nie będą korzystać usługi stanowiące element usługi ubezpieczeniowej, które były świadczone przez podmioty trzecie na rzecz zakładów ubezpieczeń. Chodzi o usługi likwidacji szkód, które świadczone odrębnie nie stanowią usługi ubezpieczeniowej ani usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego. Zmiany mają wejść w życie od 1 stycznia 2017 r.

Zdaniem profesora Witolda Modzelewskiego nowy minister finansów powinien w pierwszej kolejności wycofać z Sejmu projekt ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz jak najszybciej wystąpić z inicjatywą ustawodawczą uchylenia ustawy nakazującej centralizację VAT-u w sektorze samorządu terytorialnego.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania to instrument, który wszedł w życie 15 lipca 2016 roku na mocy ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 846). Znajdzie on zastosowanie do każdej czynności dokonanej przede wszystkim (lub wyłącznie) w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, uzyskanej po dniu 15 lipca 2016 roku, jeżeli sposób działania był sztuczny.