Urlop wypoczynkowy, zgodni z definicją zawartą w Kodeksie pracy, to coroczny, nieprzerwany i płatny urlop wypoczynkowy, który przysługuje pracownikowi. W przypadku zakończenia umowy, niewykorzystanie przysługującego urlopu wypoczynkowego skutkuje powstaniem obowiązku wypłaty ekwiwalentu. Jak obliczyć jego wysokość, kiedy obowiązek ten powstaje na przełomie roku?
Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że pracodawcy zatrudniający pracowników w ramach umowy o pracę mają obowiązek umożliwić pracownikowi wykorzystanie czasu na wypoczynek, bez obowiązku świadczenia pracy, jednocześnie wypłacając mu odpowiednią pensję. Sprawa prawidłowego obliczenia podstawy wymiaru urlopu oraz należnego wynagrodzenia komplikuje się jednak w przypadku pracowników niepełnoetatowych.
Obowiązek wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop pojawia się z dniem rozwiązania (wygaśnięcia) stosunku pracy. Wynika to z art. 455 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy. Pracodawca, nie chcąc narażać się na dodatkowe koszty, powinien szczególnie pilnować, aby pracownik, z którym się rozstaje, w ostatnim dniu zatrudnienia otrzymał wypłatę ekwiwalentu w związku z niewykorzystanym urlopem.
Pracodawca musi opracować plan urlopów, jeżeli istnieje u niego zakładowa organizacja związkowa, która nie wyraziła zgody na nietworzenie planu. Nie muszą go przygotowywać pracodawcy, u których nie działają związki zawodowe. Jednak nie ma przeszkód, aby plan urlopów sporządzili również pracodawcy, którzy nie mają takiego obowiązku.
Pracownik pracujący w 1-miesięcznym okresie rozliczeniowym w podstawowym systemie czasu pracy, który będąc w zagranicznej podróży służbowej w państwie, gdzie 1 i 11 listopada nie są dniami wolnymi od pracy pracował w te dni, powinien otrzymać za pracę w te dni dodatkowe dni wolne. Jeżeli nie otrzyma dni wolnych, będzie mu przysługiwać, oprócz normalnego wynagrodzenia, dodatek 100% za każdą godzinę pracy w święto.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 30 czerwca br. uznał, że pracownik nie traci prawa do urlopu wypoczynkowego, nawet gdy w tym samym czasie przebywał na zwolnieniu chorobowym. Pracodawca ma więc obowiązek, , jak podkreślił Trybunał, udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego w czasie przez niego zaproponowanym, nawet jeśli urlop ten będzie musiał być udzielony później i poza okresem rozliczeniowym.
Co do zasady pracownikom przysługuje albo 20 dni, albo 26 dni urlopu wypoczynkowego w trakcie roku. 20 dni urlopu mają pracownicy, których staż pracy wynosi mniej niż 10 lat, a 26 dni ci, którzy mają przynajmniej 10 lat stażu pracy. trzeba wiedzieć, że do stażu pracy, oprócz okresów zatrudnienia na umowie o pracę (także za granicą), zalicza się również i lata nauki.
Zgodnie z art. 163 § 1 kodeksu pracy urlopy wypoczynkowe powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów, który ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy – jest to rozwiązanie zalecane, ale nie obligatoryjne. Pracodawca może odstąpić od ustalania planu urlopów - gdy zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę, jak również wtedy, gdy u danego pracodawcy taka organizacja nie funkcjonuje.
2 stycznia 2016 r. weszły w życie przepisy umożliwiające bardziej elastyczne korzystanie z uprawnień przysługującym rodzicom-pracownikom. Urlop rodzicielski będzie można wykorzystać w 4 częściach, do końca roku, w którym dziecko skończy 6 lat. Do 16 tygodni urlopu rodzicielskiego będzie można wykorzystać w dogodnym czasie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części urlopu. Jeśli rodzice będą łączyć urlop z pracą (na maksymalnie pół etatu), zostanie on proporcjonalnie wydłużony, nawet do 64 tygodni. Dodatkowe 2 dni zwolnienia od pracy przysługujące rodzicom będzie można wykorzystać w godzinach (16 godzin).
Niejednokrotnie nie mamy możliwości pójścia na urlop wypoczynkowego wtedy, kiedy nam to odpowiada. Często także nawał obowiązków służbowych lub trudna sytuacja firmy nie pozwalają na wykorzystanie należnego urlop w terminie, jaki nakazuje Kodeks pracy. Warto mieć jednak świadomość, że niewykorzystany urlop wypoczynkowy nie przepada, i że możemy, a nawet powinniśmy, wykorzystać go jak najszybciej.
