Nowości prawne 2020, Zatory płatnicze

Zatory płatnicze to istotny problem polskiej gospodarki. Duże przedsiębiorstwa często przetrzymują pieniądze należne małym firmom. To zagraża ich płynności, a nawet istnieniu. UOKiK w 2023 roku wobec 34 firm wydał decyzje w sprawie zatorów płatniczych. Nie wszystkie zakończyły się karami, ale najwyższa wyniosła 7,5 mln zł. Firm z siedmiocyfrowymi kwotami kar było 8. Łączna suma to ponad 24 mln zł. Kara UOKiK to nie wszystko, co grozi opóźniającym płatności. Straty wizerunkowe mogą być równie dotkliwe. Firma znana z zaległości w regulowaniu faktur nie jest kontrahentem pierwszego wyboru dla małych podwykonawców. Ustawa o karaniu za zatory obowiązuje od grudnia 2022 roku. Zaostrzenie przepisów zapowiada Komisja Europejska, być może z zakazem terminów dłuższych niż 30 dni.

Jak wynika z danych zebranych przez Intrum, korona-kryzys odcisnął piętno na polskich biznesach. Aż 54 proc. pytanych przedsiębiorców przyznaje się, że ich firmy są dziś w gorszej sytuacji niż przed wybuchem pandemii. Przedsiębiorstwa ledwo wyszły „na prostą” z covidowej zapaści, a na horyzoncie pojawiło się nowe zagrożenie – galopująca inflacja. 60 proc. respondentów Intrum stwierdza, że ich firmy nie posiadają odpowiednich kompetencji, aby skutecznie zarządzać negatywnym wpływem inflacji na prowadzoną działalność.

Nowelizacja przepisów prawa budowlanego z września 2020 r. wprowadziła zmiany, które mogą wywrzeć wpływ na rozliczenia podatkowe z tytułu podatku od nieruchomości. Nie jest to pierwszy przypadek, gdy istniejące powiązanie przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz prawa budowlanego powoduje, że nawet drobne modyfikacje w zakresie tego ostatniego powodują niezamierzone wątpliwości podatkowe.

Pełzający lockdown upośledzi możliwość prowadzenia działalności gospodarczej i odbije się na kondycji polskiej gospodarki w najbliższych miesiącach - ocenia Związek Przedsiębiorców i Pracodawców; apeluje o moratorium na regulacje nakładające na biznes nowe obowiązki, opłaty i zwiększające podatki.

Wszyscy czynni podatnicy VAT za okresy od 1 października 2020 r. będą mieli obowiązek składać nowy plik JPK_VAT, zawierający część deklaracyjną i ewidencyjną. Podatnicy VAT nie będą mogli zatem za ww. okresy składać deklaracji VAT-7 i VAT-7K w inny sposób, niż w formie JPK_VAT. Ministerstwo Finansów odpowiada na pytania podatników dotyczące nowego pliku JPK_VAT z deklaracją. Poniżej publikujemy pytania podatników i odpowiedzi MF dotyczące oznaczeń procedur w nowym JPK_VAT.

Ministerstwo Rozwoju przygotowuje nowe przepisy dotyczące gospodarki zużytymi olejami. Celem tych zmian jest ograniczenie nielegalnego spalania zużytych olejów (co poprawi jakość powietrza) uszczelnienie systemu zagospodarowania olejów odpadowych, zmniejszenie skali szarej strefy w branży olejowej (co zwiększy wpływy do budżetu państwa). Projekt zmiany ustawy w tej sprawie opisany jest w raporcie „Gospodarka olejami zużytymi - założenia reformy i propozycja ustawy”. Projekt powstał we współpracy: Inicjatywy ONZ - UN Global Compact Network Poland (GCNP); administracji rządowej - ministerstw rozwoju, klimatu oraz finansów; URE; organizacji pozarządowych - Polskiej Izby Gospodarczej „Ekorozwój” oraz przedstawicieli branży paliwowej zrzeszonych w Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego.

Ministerstwo Rozwoju pracuje nad paszportem strategicznego inwestora – nowym pakietem preferencji dla firm zainteresowanych inwestowaniem w Polskiej Strefie Inwestycji. – Ma on przyspieszyć proces uzyskania pozwolenia na inwestycje dzięki ułatwieniom dotyczącym np. pozwoleń wodno-prawnych czy zatrudniania cudzoziemców – wyjaśnia wiceminister rozwoju Olga Semeniuk. Prace w resorcie mają zakończyć się przed końcem wakacji.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji informuje, że od 12 lipca 2020 r. można już korzystać z Rejestru Dokumentów Publicznych stworzonego przez MSWiA. W rejestrze zawarto m.in. informacje o wyglądzie dokumentów obowiązujących w naszym kraju i zabezpieczeniach użytych do ich ochrony przed fałszerstwem.

W okresie pandemii ubyło przedsiębiorców, którzy zmagają się z problemem zatorów płatniczych - wynika z badania przeprowadzonego dla Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor. Udział firm, które nie mogą ściągnąć należności od kontrahentów spadł w II kwartale do 35 proc. z ok. 50 proc. w zeszłym roku.

Sejm uchwalił 4 czerwca 2020 r. tzw. Tarczę antykryzysową 4.0. Ustawa ta przewiduje liczne zmiany w obowiązujących przepisach m.in. dopłaty do oprocentowania kredytów dla firm znajdujących się w trudnej sytuacji z powodu pandemii, możliwość skorzystania z wakacji kredytowych, a także wydłużenie do 28 czerwca br. okresu, w którym przysługuje zasiłek opiekuńczy.

Podatnicy na karcie podatkowej nie będą musieli zawiadamiać naczelnika urzędu skarbowego o rozpoczęciu i zakończeniu przerwy w prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, spowodowanej czasowym zakazem prowadzenia tej działalności wprowadzonym przez władze publiczne z powodu epidemii COVID-19. Taki ma być skutek nowego art. 57g ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, który zostanie wprowadzony przez tzw. Tarczę antykryzysową 4.0.

20 maja 2020 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw, przedłożony przez minister rozwoju. Projekt ten przewiduje m.in. czasowe przepisy antyprzejęciowe dla ochrony polskich firm przed wykupem przez inwestorów spoza UE, wsparcie budżetów samorządów, ułatwienia dot. przetargów, dopłaty z budżetu państwa do oprocentowania kredytów bankowych dla firm, wakacje kredytowe dla tych, którzy po 13 marca stracili główne źródło dochodu, wsparcie utrzymania miejsc pracy poprzez dostosowanie rynku pracy do wyzwań spowodowanych przez COVID-19, ułatwienia podatkowe, w tym prawo do odliczania darowizn na rzecz m.in. domów samotnej matki, noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, czy domów pomocy społecznej.

Urząd Zamówień Publicznych udzielił wyjaśnień odnośnie stosowania przesłanek zatrzymania wadium, o których mowa w art. 46 ust. 5 ustawy Prawo zamówień publicznych w kontekście okoliczności wywołanych panującą epidemią COVID-19. Prezentujemy te wyjaśnienia w całości.

Rozporządzeniem z 9 kwietnia 2020 r. Minister Finansów zmienił rozporządzenie w sprawie określenia wzorów deklaracji, zeznania, oświadczenia oraz informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Zostały zmienione wzory: CIT-8, CIT-8AB, CIT-8/O, CIT/BR, CIT/8S, CIT/8SP, CIT/PGK, CIT/IP, CIT/WW oraz dodane dwa nowe: CIT/WZ i CIT/WZG. Te nowe wzory stosuje się do osiągniętych dochodów (poniesionych strat) w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2019 r.

Uchwalona 31 marca 2020 r. ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 568, tzw. tarcza antykryzysowa). Dość powszechne jest wśród przedsiębiorców niezadowolenie ze skali udzielanej pomocy, choć przyznać trzeba, że pewne rozwiązania pomocowe są w niej zawarte. Niestety zawiera ona również pewne pułapki na przedsiębiorców, z których nie zawsze zdajemy sobie od razu sprawę.

Zwolnienie przez 3 miesiące ze składek ZUS-owskich dla firm zatrudniających do 49 pracowników, możliwość renegocjacji umowy kredytowych przez wszystkich przedsiębiorców oraz wsparcie dla rolników dotkniętych przez Covid-19 - takie m.in propozycje znalazły się w projekcie ustawy, do której dotarł PAP Biznes. Nowe regulacje mają być uzupełnieniem tzw. tarczy antykryzysowej.

W sobotę nad ranem Sejm uchwalił ustawę wspierającą firmy w związku z epidemią koronawirusa. Ustawa jest najważniejszą częścią tzw. tarczy antykryzysowej. Nowe regulacje m.in. zwalniają mikrofirmy i samozatrudnionych z płacenia ZUS przez 3 miesiące, przewidują także wypłacanie świadczenia postojowego.

Marszałek Sejmu Elżbieta Witek wyraziła nadzieję, że Senat będzie obradował "wkrótce po" piątkowym posiedzeniu Sejmu, i od 1 kwietnia 2020 r. tarcza antykryzysowa wejdzie w życie. W czwartek pakiet miałby być skonsultowany z opozycją.

Tarcza Antykryzysowa ma ochronić firmy i pracowników przed skutkami epidemii koronawirusa. Najważniejsza jest płynność finansowa i bezpieczeństwo pracowników – temu ma służyć Tarcza Antykryzysowa o wartości 212 mld zł, którą rząd przygotował jako lekarstwo w związku z epidemią koronawirusa. Program ten zawiera rozwiązania dla: pracowników, mikro, małych, średnich i dużych firm. Dzięki niemu każdy przedsiębiorca będzie mógł np. przesunąć w czasie opłatę składek czy podatków bez dodatkowych opłat prolongacyjnych.

Rząd przygotował pakiet pomocowy dla przedsiębiorców i gospodarki w związku z epidemią koronawirusa. Projekt pod nazwą: "Gospodarcza i społeczna tarcza antykryzysowa dla bezpieczeństwa przedsiębiorców i pracowników w związku z pandemią wirusa SARS- Cov - 2", obejmie 5 filarów: bezpieczeństwo pracowników, finansowanie przedsiębiorstw, ochronę zdrowia, wzmocnienie systemu finansowego i program inwestycji publicznych. Poniżej szczegóły pierwszego filaru pakietu pomocowego dla gospodarki "Bezpieczeństwo Pracowników" przedstawionego w środę 18 marca 2020 r. przez premiera Mateusza Morawieckiego, według dokumentu KPRM.

Od 1 kwietnia 2020 r. największa zmiana w zakresie stawek VAT dotknie branżę spożywczą. W przypadku wielu grup produktów będzie obowiązywała jedna stawka VAT. W związku z tym stawka będzie obniżona lub podwyższona.

13 kwietnia 2020 r. mija termin, w którym zgodnie z zapisami Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu z dnia 1 marca 2018, należy dokonać zgłoszenia beneficjentów rzeczywistych spółek do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Kogo należy zgłosić, kto powinien tego dokonać i jaka jest rola instytucji obowiązanych w zakresie AML (Anti-Money Laundering)?

Ulgi w należnościach (w tym udogodnienia w płatnościach podatków i składek ZUS), instrumenty na rzecz poprawy płynności finansowej firm (w tym wsparcie gwarancyjne oraz dopłaty do kredytów), ochronę i wsparcie rynku pracy, m.in. rozwiązania dla firm zmuszonych do przestojów – zawierać będzie pakiet osłonowy dla przedsiębiorców. W związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa MR przygotuje projekt specustawy w tej sprawie. M.in. ma nastąpić przesunięcie wdrożenia nowego JPK_VAT z deklaracją z 1 kwietnia na 1 lipca 2020 r.

Problematyka dotycząca przysługujących wierzycielowi uprawnień i obowiązków dłużnika w związku z nieterminowym regulowaniem zobowiązań została unormowana w polskim porządku prawnym w ustawie z 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (dalej jako „ustawa o terminach zapłaty”). Przedmiotowa ustawa nie tylko zastąpiła ustawę z 2003 r. o tożsamym tytule, ale miała także na celu wdrożenie do krajowego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych. W 2019 r. ustawodawca dokonał w tej materii znaczących zmian, które weszły w życie z początkiem 2020 roku.

Od 1 stycznia 2020 r. obowiązuje nowa ustawa z 19 lipca 2019 roku w sprawie zmiany niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. poz. 1649). Wprowadzone w niej przepisy zmieniły kilka obowiązujących aktów prawnych, w tym między innymi kodeks postępowania cywilnego, ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czy ustawę o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.