Organ podatkowy, Postępowanie podatkowe

Jakie prawa podatnika i obowiązki organu podatkowego wynikają z zasady dwuinstancyjności w postępowaniu podatkowym? Jak zasada dwuinstancyjności wpływa na postępowanie dowodowe? Wyjaśnia ekspert z Mariański Group.

Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 15 marca 2022 r. uznał, że sąd pierwszej instancji powinien rozstrzygnąć wątpliwości, czy listonosz dostarczył awizo przesyłki sądowej. Badając, czy awizo trafiło do skrzynki można sięgnąć po nagrania z monitoringu budynku.

W aktualnym stanie prawnym bank ma obowiązek przekazania organom podatkowym i skarbowym informacji o rachunku bankowym osoby podejrzanej. Od 1 lipca 2022 r. będzie to zaś dotyczyło osoby fizycznej. Ponadto dostęp do konta bankowego będzie możliwy nie tylko na żądanie szefa Krajowej Administracji Skarbowej i naczelnika urzędu celno-skarbowego, ale także naczelnika urzędu skarbowego. Żądania będą zaś mogły dotyczyć także pełnomocników danego rachunku. Znacząco poszerza to zakres ingerencji w strefę prywatności wszystkich obywateli. Zmiany te zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich nie spełniały zasad techniki prawodawczej określonej w rozporządzeniu premiera; nie zostały też uzasadnione na etapie uzgodnień. Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek poprosił o wyjaśnienia premiera Mateusza Morawieckiego jako wykonującego obowiązki Ministra Finansów.

Minister Finansów zawiesił uchwałę samorządu doradców podatkowych zakazującą im świadczenia usług na rzecz organów podatkowych - poinformowano 10 marca 2022 r. na stronie internetowej resortu finansów. Przesądziły o tym względy formalne, o których Krajowa Izba Doradców Podatkowych (KIDP) została poinformowana. MF współpracuje z samorządem doradców podatkowych.

Banki przekazują organom Krajowej Administracji Skarbowej informacje o podatnikach w przypadku uzasadnionego żądania naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego. 1 lipca 2022 r. zostaną ujednolicone uprawnienia organów KAS w tym zakresie. KAS nie może żądać od banków informacji bez wszczętego postępowania wobec podatnika.

Odsetki od nadpłaconego podatku. W przypadku gdy fiskus popełnił błąd, podatnikowi przysługuje prawo do odsetek od podatku nadpłaconego wskutek błędnej interpretacji organu podatkowego.

Zabezpieczenie zobowiązania podatkowego na majątku podatnika. Urząd skarbowy zajął konto firmy i należny jej zwrot VAT mimo braku dowodów i nieprawidłowości. Czy miał do tego prawo?

Postępowanie podatkowe. Fiskus decydując się na bezpodstawne wszczęcie postępowania podatkowego naraża się na ryzyko uchylenia decyzji administracyjnej i utratę kompetencji do zmiany rozliczenia podatkowego podatnika.

Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej. Zdarzają się sytuacje bardzo wyjątkowe, kiedy podatnicy mimo najszczerszych chęci i bardzo ciężkiej pracy, nie są w stanie uregulować swoich zobowiązań podatkowych. Powstaje zaległość, która może się powiększać. Ustawodawca przewidział jednak pewne konkretne przypadki, kiedy podatnicy mogą skorzystać z instytucji tak zwanego umorzenia zaległości podatkowej. Komu ona przysługuje? Jak z niej skorzystać? Wreszcie - jak przygotować wniosek o umorzenie zaległości podatkowej?

Podatek od gier. Czy dochód podatnika może być w ogóle opodatkowany, a także w jakiej części, jeżeli podatnik uzyskiwał ten dochód lub jego część z legalnych lub nielegalnych gier hazardowych?

Odliczenie VAT – roboty budowlane. Firma nabyła zastępcze roboty budowlane, by wykonać kontrakt, ale organ podatkowy bez uzasadnienia stwierdził, że nie zrobiła tego w celach zarobkowych i odmówił jej prawa do odliczenia VAT.

Od kilku lat widoczna jest naganna praktyka organów podatkowych masowego, „profilaktycznego” wszczynania postępowań karnoskarbowych wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jak oceniają to sądy administracyjne?

Dowody zgłaszane przez podatnika. W przestrzeni publicznej od już dłuższego czasu pojawiają się zapowiedzi wzmożonych kontroli podatkowych w firmach. I z tego też względu niezwykle istotny jest niedawny wyrok NSA. Fiskus kwestionował realność faktur pochodzących od podzleceniodawców, a przede wszystkim marginalizował inicjatywę dowodową przedsiębiorcy. Natomiast podatnik w toku tego typu postępowań musi mieć zapewnione prawo udowodnienia swoich racji. Eksperci uważają, że orzeczenie może stworzyć bufor ochronny przed zbyt dużą uznaniowością fiskusa. Ale też przestrzegają przed zbyt dużym optymizmem i zarzucaniem organów wnioskami dowodowymi.

Wykładnia rozszerzająca na niekorzyść podatnika jest niedopuszczalna - tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy. Sprawa rozpatrywana przez sąd dotyczyła przepisu ustawy o CIT w zakresie możliwości zaliczenia kary umownej do kosztów uzyskania przychodu.

Zmiana adresu podatnika powoduje m.in. konieczność realizacji pewnych obowiązków wobec organów podatkowych. Jeżeli adres siedziby zmienia przedsiębiorca, to o tej zmianie należy poinformować dość dużą grupę podmiotów. Konieczne jest w szczególności dokonanie zmian w rejestrach (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej czy Krajowy Rejestr Sądowy), ale czy to wystarczy w kontaktach z organami podatkowymi?

Czynności sprawdzające organów podatkowych przynoszą coraz lepsze efekty. O skuteczności czynności sprawdzających, które są bardziej przyjazne dla podatników niż kontrole celno-skarbowe, czy podatkowych - mówi szefowa Krajowej Administracji Skarbowej Magdalena Rzeczkowska.

W trakcie kontroli podatkowej przeprowadzanej u podatnika organy skarbowe mogą dokonać weryfikacji rozliczeń jego kontrahentów. W ten sposób poznają dokładny przebieg transakcji i mogą zweryfikować, czy obie jej strony wykazały ją poprawnie na potrzeby podatkowe.

Fiskus domierzył blisko 20 000 zł akcyzy spółce za nabycie Porsche za granicą, biorąc pod uwagę średnią wartość rynkowa takiego pojazdu w Polsce. Sąd uznał jednak za niedopuszczalne praktyki organów podatkowych, które z automatu, bez względu na okoliczności biorą za podstawę opodatkowania akcyzą średnią wartość rynkową podobnego auta w Polsce, a następnie do tej wartości porównują kwotę, jaką podatnik zapłacił za samochód za granicą.

Istotne jest, aby zasada swobodnej oceny dowodów w sprawie podatkowej nie przekształciła się w ocenę dowolną. W tym celu organ podatkowy jest normatywnie związany wieloma dyrektywami ogólnymi postępowania podatkowego. Musi przede wszystkim opierać się na wszechstronnie zebranym i ocenionym materiale dowodowym.

Podatnik ma prawo powoływać się na klauzulę rozstrzygania wątpliwości podatkowych na swoją korzyść, i to w bardzo szerokim zakresie. Organy podatkowe mają natomiast obowiązek ustalania owej korzyści w toku sprawy podatkowej oraz zastosowania się do zasad wynikających z Ordynacji podatkowej, jak również ustawy – Prawo przedsiębiorców w przypadku, gdy sprawa dotyczy podmiotów gospodarczych.

Organ podatkowy, w drodze decyzji, ma prawo dokonać zabezpieczenia zobowiązania podatkowego na majątku podatnika lub majątku wspólnym przed terminem płatności, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane. Decyzja organu nie jest jednak ostateczna i podatnik może w niektórych sytuacjach się od niej odwołać.

Niejednokrotnie podatnicy czy osoby biorące udział w postępowaniu administracyjnym podnoszą, że nie wiedziały o jakiejś decyzji, czy nawet wyroku, że nie zdawały sobie sprawy z terminu. Zdarzają się sytuacje, że z powodu nieodebranego dokumentu przegrywają sprawę, czy że nakładane są na nich kary finansowe. Należy jednak pamiętać, że nie każdy jest uczciwy w swoich działaniach i ustawodawca musiał to uwzględnić w regulacjach prawnych dotyczących doręczania przesyłek. Nie może być przecież tak, że samo unikanie listonosza skutecznie zwalnia z odpowiedzialności. Wskutek tego wprowadzono tak zwane fikcje doręczeń czy doręczenia zastępcze. Na czym polegają? Jakie mogą mieć konsekwencje? Jakie skutki wywołują, na przykład w trakcie epidemii?

Korzystanie przez organy podatkowe z instytucji przedłużania terminu zwrotu VAT jest dopuszczone jedynie w drodze wyjątku. Jest bowiem odstępstwem od zasady zwrotu podatku w określonym w ustawie terminie. Dlatego też, jak uznał Wojewódzki Sad Administracyjny w Łodzi, jeśli organ uruchamia tę instytucję, to musi podatnikowi w sposób należyty i wyczerpujący uzasadnić, dlaczego tak postępuje.

Wydany niedawno wyrok NSA wydaje się rozstrzygać spór w zakresie kwalifikacji parkingów pod galeriami handlowymi. Zarówno organy podatkowe, jak również sądy administracyjne są zdania, że powierzchnia takich parkingów powinna być traktowana jak powierzchnia budynków na potrzeby podatku od nieruchomości.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił decyzję organu podatkowego, określającą podatnikowi wysokość zobowiązania akcyzowego, bo organ ten nie uwzględnił przy jej wydawaniu dowodów przedstawionych przez podatnika. Uznał tym samym, że organy podatkowe nie mogą opierać niekorzystnych dla podatników decyzji jedynie na urzędowych dokumentach, jednocześnie nie dopuszczając dowodów przeciwnych.