Prawo przedsiębiorców, In dubio pro tributario - rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podatnika

Ustawa o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców, która składa się na pakiet Konstytucji Biznesu, w dniu 26 stycznia została chwalona przez Sejm. Zgodnie z zapisami tej ustawy, powołany zostanie rzecznik małych i średnich przedsiębiorców, który będzie stał na straży praw mikro-, małych i średnich firm.

Wprowadzenie ułatwień w wykonywaniu działalności gospodarczej to główny cel projektu ustawy Prawo przedsiębiorców, który zastąpi obecnie obowiązującą ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Nowe regulacje mają zacząć obowiązywać w 2018 r.

Od 1 stycznia 2016 r. do Ordynacji podatkowej (ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) dodano klauzulę „in dubio pro tributario” (art. 2 a ustawy Ordynacja podatkowa – nie dające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika). Reguła ta miała w sposób istotny zwiększyć ochronę podatników, w tym również miała chronić podatników przed praktykami ze strony organów podatkowych. W praktyce okazało się jednak, że zastosowanie tej zasady nie jest już takie oczywiste i łatwe. Jak się okazuje z klauzuli tej częściej korzystają sądy administracyjne niż organy podatkowe.

Konstytucja Biznesu to rozwiązania fundamentalnie ważne i fundamentalnie pozytywne, zarówno dla polskiej gospodarki, jak i polskich przedsiębiorców. Zwłaszcza dla właścicieli średnich, małych i jeszcze mniejszych firm - mówi PAP wicepremier, minister rozwoju i finansów Mateusz Morawiecki.

Wprowadzona w ubiegłym roku klauzula „in dubio pro tributario” miała stanowić dodatkową wskazówkę interpretacyjną dotyczącą tego, w jaki sposób należy rozstrzygać wątpliwości powstające w procesie wykładni podatkowej normy prawnej. Klauzula ta w praktyce pozostaje jednak martwa z powodu niekompetencji urzędników.

Nie trzeba czekać pięć lat od śmierci małżonka, żeby zbyć bez PIT nieruchomość kupioną wspólnie przed laty – przesądził NSA w uchwale. Korzystna uchwała NSA nie oznacza, że wszyscy wdowcy, którzy zapłacili PIT przy sprzedaży, dostaną go z powrotem. Taką możliwość mają ci, którzy wciąż spierają się z fiskusem, czy to przed urzędem bądź izbą skarbową, czy to w sądzie administracyjnym.

Przedsiębiorcy oczekują, że zasady i gwarancje zapisane w przyszłej nowej ustawie będą respektowane przez urzędników. Ustawę o swobodzie działalności gospodarczej ma zastąpić inna – Prawo przedsiębiorców, należące do pakietu tzw. Konstytucji biznesu. Według Pracodawców RP pakiet ten, obecnie konsultowany, może przynieść wiele korzyści.

Od 1 września 2017 roku ma obowiązywać zupełnie nowa ustawa regulująca podstawowe zasady wykonywania działalności gospodarczej. Ta ustawa ma nosić nazwę Prawo przedsiębiorców i zastąpić ustawę z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Jednym z kluczowych elementów Prawa przedsiębiorców ma być zasada pewności prawa wiążąca się z pojęciem utrwalonej praktyki interpretacyjnej

Przedsiębiorcy coraz częściej toczą spory z fiskusem o to, czy można zaliczać do kosztów uzyskania przychodów wydatki związane z tzw. Społeczną Odpowiedzialnością Biznesu. Zdaniem specjalistów, problem istnieje, bo sądy administracyjne i organy skarbowe źle interpretują przepisy.

„Niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika” - tak brzmi art. 2a Ordynacji podatkowej obowiązujący od 1 stycznia 2016 r. Na 17 tys. indywidualnych interpretacji wydanych od tego momentu, wyrażoną w nim zasadę „in dubio pro tributario” zastosowano zaledwie kilkanaście razy. Według MF przyczyną jest brak przesłanek - sporadycznie zdarza się, że występują „niedające się usunąć wątpliwości” co do treści prawa podatkowego. Prawidłowość rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach może podlegać ocenie tylko w trybie kontroli instancyjnej i sądowoadministracyjnej.

Przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego prof. Leonard Etel zapowiedział, że prace nad projektem nowej Ordynacji podatkowej trwają zgodnie z harmonogramem, projekt będzie gotowy w październiku 2017 r. Kierunkowe założenia do nowej Ordynacji podatkowej przyjął w październiku 2015 r. rząd Ewy Kopacz.

Ministerstwo Finansów wskazało jak należy interpretować nowy przepis Ordynacji podatkowej (przepis art. 2a), zgodnie z którym niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika. Przepis obowiązuje od 1 stycznia 2016 r.

Założenia nowej ustawy Prawo działalności gospodarczej w zakresie zwiększenia ochrony przedsiębiorców wpisują się w trend zapoczątkowany przez przyszłoroczną nowelizację Ordynacji podatkowej, wprowadzającą zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika.

Obowiązek rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika obowiązuje organy władzy publicznej od dawna - podkreśla konstytucjonalista Tomasz Zalasiński. Według niego, zamieszanie wokół tej kwestii pokazuje, jak zła sytuacja istnieje w polskim systemie podatkowym.

Na początku 2016 r. wejdzie w życie nowelizacja Ordynacji podatkowej, wprowadzająca zasadę in dubio pro tributario, co oznacza, że w przypadku wątpliwości dotyczących przepisów prawa podatkowego będą one rozstrzygane na korzyść podatnika.

Prezydent Bronisław Komorowski, ostatniego dnia urzędowania podpisał nowelizację Ordynacji podatkowej, która wprowadza do niej zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika, czyli "in dubio pro tributario" - poinformowała Kancelaria Prezydenta. Zmiana ma wejść w życie 1 stycznia 2016 r.

Nowe brzmienie zasady "in dubio pro tributario", która ma rozstrzygać wątpliwości na korzyść podatników - zakłada senacka poprawka do noweli Ordynacji podatkowej. Poprawka jest po myśli resortu finansów.

Sejmowa komisja finansów publicznych opowiedziała się w czwartek 9 lipca 2015 r. za odrzuceniem poprawki PSL do projektu zmian w Ordynacji podatkowej, która miała przywrócić prezydencką wersję zasady mówiącej o rozstrzyganiu wątpliwości na korzyść podatnika.

Do rządowego projektu nowelizacji Ordynacji podatkowej posłowie dodali poprawkę, która ma stanowić, że w przypadku różnych wyników wykładni przepisów prawa podatkowego organ podatkowy będzie przyjmował wykładnię korzystną dla strony postępowania. Zatem rozszerzono stosowanie zasady in dubio pro tributario nie tylko wobec podatników.

Zasada rozstrzygania wątpliwości podatkowych na korzyść podatnika, choć niewyartykułowana wprost w przepisach, już obecnie funkcjonuje w doktrynie i orzecznictwie m.in. Trybunału Konstytucyjnego - mówi PAP ekspertka podatkowa Monika Kanczkowska.