Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe, Odpowiedzialność członków zarządu

Myślisz nad założeniem własnego biura rachunkowego? Sprawdź, jak to zrobić. Trudno wyobrazić sobie podmiot, na który nie zostałyby nałożone obowiązki w zakresie rachunkowości. Jednym z podstawowych celów rachunkowości jest rzetelne i jasne przedstawianie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego danej jednostki. Rachunkowość stanowi dziedzinę szerszą niż księgowość, chociaż zazwyczaj powinności z nią związane realizują księgowi – ale nie tylko oni. Opiekę nad rachunkowością sprawuje główna księgowa, wewnętrzny dział rachunkowy lub można w tym celu wybrać outsourcing rachunkowości do zewnętrznego biura rachunkowego.

Jak członkowie zarządu spółek kapitałowych odpowiadają za zobowiązania podatkowe spółki? Jakie przepisy regulują tą odpowiedzialność? Co to jest odpowiedzialność solidarna i subsydiarna? Wyjaśnia ekspert z Mariański Group.

Jakie są rodzaje i sfery odpowiedzialności księgowego? Za co księgowy ponosi odpowiedzialność? A kto to w ogóle jest księgowy?

Transakcje z rajami podatkowymi a ceny transferowe. Od pewnego czasu polski ustawodawca wyjątkowo chętnie wykorzystuje przepisy z zakresu cen transferowych do pobierania informacji o transakcjach realizowanych z podmiotami zarejestrowanymi w rajach podatkowych. Obowiązki nakładane na polskich podatników w tym zakresie są coraz szersze i wymagają coraz większych nakładów administracyjnych. Jednocześnie, wprowadzane przepisy często są tworzone w sposób chaotyczny i nie zawsze uzasadniony.

Jak członkowie zarządu odpowiadają za niewypłacalną spółkę? Zarząd niewypłacalnej spółki ma obowiązek złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli tego nie zrobi w odpowiednim terminie, członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność cywilną i karną.

Powszechnie panuje błędne przekonanie, że w przypadku założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie trzeba przejmować się jej ewentualnymi długami czy problemami podatkowymi. Wyrażenie „ograniczonej odpowiedzialności” nawiązuje do ograniczenia odpowiedzialności wspólników takiej spółki, nie oznacza jednak w żadnym wypadku, że nikt za zobowiązania podmiotu odpowiedzialności nie poniesie. Ustawodawca zdecydował, że w przypadku bezskuteczności egzekucji odpowiedzialność taką mogą ponieść członkowie zarządu – jednak pod pewnymi warunkami i z określonymi przez prawo wyjątkami.

Jakkolwiek prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki, zarówno osobowej, jak i kapitałowej, służy ograniczeniu i podziałowi ryzyka personalnej odpowiedzialności całym majątkiem, osoby fizyczne mogą w praktyce osobiście odpowiadać za zobowiązania firmy i skutki nieumiejętnego nią zarządzania. Odpowiedzialność za długi spółki handlowej, w zależności od jej typu, grozi wspólnikom lub członkom zarządu. Mając na uwadze ryzyko pozwu cywilnego o naprawienie wyrządzonej spółce szkody, jak również sankcji karnoskarbowych, warto wiedzieć jak poradzić sobie w kryzysowej sytuacji.

W świetle art. 293 § 2 Kodeksu spółek handlowych członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności. Oznacza to, że można rozsądnie oczekiwać (i w świetle prawa wymagać), że członek zarządu będzie znał bieżącą sytuację finansową spółki, zwłaszcza wówczas, gdy grozi jej niewypłacalność.

Takie pytanie zadał pewien podatnik we wniosku o indywidualną interpretację podatkową. 22 stycznia 2020 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że mąż nie odpowiada (własnym majątkiem osobistym ani majątkiem wspólnym małżonków) za zobowiązania podatkowe swojej żony, które powstały (w wyniku solidarnej odpowiedzialności żony za zaległości podatkowe spółki z o.o.), jeśli zaległość powstała przed zawarciem małżeństwa. Stąd do majątku wspólnego małżeńskiego, a także do majątku odrębnego męża nie będzie mogła zostać skierowana egzekucja podatkowa służąca zaspokojeniu bądź zabezpieczeniu tych zobowiązań podatkowych.

Kwestia opodatkowania członków zarządów podatkiem od towarów i usług (dalej jako VAT) budzi wiele sporów i kontrowersji. Niezwykle istotne jest by umowa zawarta z zarządzającym spełniała łącznie wszystkie trzy warunki wynikające z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej jako ustawa VAT).

Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wydatki na nabycie przez spółkę z o.o. polisy OC dla członków zarządu i członków rady nadzorczej nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów spółki. Wydatki te nie mają bowiem na celu osiągnięcia przychodów przez spółkę (ani zabezpieczenia jej źródła przychodów), lecz są ponoszone aby chronić od odpowiedzialności cywilnej (np. odszkodowawczej) osoby fizyczne pełniące te funkcje. Czyli są ponoszone nie w interesie spółki tylko w interesie tych członków organów spółki. Poza tym tego typu wydatki na rzecz pracowników i członków rad nadzorczych są wprost wyłączone z kosztów na podstawie ustawy o CIT.

Wiele spółek w celu ułatwienia jak najsprawniejszego wykonywania obowiązków zapewnia członkom zarządu różnego rodzaju sprzęty, takie jak laptopy, telefony komórkowe, a także umożliwia korzystanie z infrastruktury biurowej. Generuje to po stronie Spółki określone koszty, które po spełnieniu pewnych warunków będą mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Księgowy może zostać ukarany na podstawie wielu przepisów. Minimalna grzywna, jaką sąd może ustalić to 666 zł, maksymalna to 19 198 080 zł. Księgowy może zostać również ukarany na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej i przepisów kodeksu karnego skarbowego.

Po śmierci najbliższych spadkobiercy powinni się liczyć z tym, że organy podatkowe o nich nie zapomną. Nie dotyczy to wyłącznie najczęstszego problemu, tj. braku złożenia oświadczenia o skorzystaniu ze zwolnienia grupy „zerowej” w podatku od spadków, ale też długów, jaki może zostawić spadkodawca. Dziedziczyć można bowiem równo tak zobowiązania, jak i majątek i wierzytelności. 23 maja 2016 r. NSA wydał w tym zakresie uchwałę (sygn. akt II FPS 6/15) – dalej: „Uchwała”, niestety niekorzystną dla podatników. Co ciekawe jednak, jeden z Sędziów NSA nie zgodził się z nią przedstawiając zdanie odrębne.

Warto znać nowe rozwiązania, które gwarantują organom skarbowym bardziej efektywny pobór podatku. Analizując znowelizowaną Ordynację podatkową w zakresie odpowiedzialności osób trzecich, należy odnieść się do regulacji dotyczących członków zarządu oraz likwidatorów.

Od 20 maja 2016 r. w Ordynacji podatkowej zwiększy się zakres odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe stowarzyszeń. Nowością są przepisy o odpowiedzialności za zaległości stowarzyszeń powstałe w okresie przed wpisem do KRS oraz o odpowiedzialności za zaległości podatkowe tzw. stowarzyszeń zwykłych działających bez wpisu do rejestru. Wprowadzone reguły odpowiedzialności wynikają z nowelizacji Prawa o stowarzyszeniach.

Nowi członkowie zarządu spółki z o.o. powinni w pierwszej kolejności zapoznać się z rzeczywistą sytuacją finansową oraz prawną firmy. Muszą pamiętać, że ich odpowiedzialność za zobowiązania spółki istnieje od pierwszego dnia pełnienia funkcji i nie ma znaczenia, że nie zdążyli jeszcze przyczynić się do aktualnego stanu finansowego spółki.