Organ podatkowy, Postępowanie karno - skarbowe

Z uwagi na problemy związane z wejściem w życie Polskiego Ładu, w tym planowanych zmian podatkowych od lipca ze skutkiem wstecz od stycznia 2022 r., wśród wielu przedsiębiorców coraz częściej pojawia się pytanie: kto poniesie za to odpowiedzialność. Jak odpowiadają członkowie zarządów spółek za podatki?

W uchwale z 25 kwietnia 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny (w składzie 7 sędziów) orzekł, że pełnomocnictwo procesowe rozciąga się tylko na czynności w ramach jednej sprawy podatkowej, która objęta jest aktami.

Minister Finansów zawiesił uchwałę samorządu doradców podatkowych zakazującą im świadczenia usług na rzecz organów podatkowych - poinformowano 10 marca 2022 r. na stronie internetowej resortu finansów. Przesądziły o tym względy formalne, o których Krajowa Izba Doradców Podatkowych (KIDP) została poinformowana. MF współpracuje z samorządem doradców podatkowych.

Odsetki od nadpłaconego podatku. W przypadku gdy fiskus popełnił błąd, podatnikowi przysługuje prawo do odsetek od podatku nadpłaconego wskutek błędnej interpretacji organu podatkowego.

Kiedy wszczęcie postępowania karnego skarbowego jest "instrumentalne"? Naczelny Sąd Administracyjny opublikował już uzasadnienie uchwały z 24 maja 2021 r. sygn. akt I FPS 1/21, zgodnie z którą sądy administracyjne są uprawnione do dokonywania oceny, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego miało charakter instrumentalny i czy mogło skutecznie wywołać efekt w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Uzasadnienie dostarcza cennych wskazówek, jak należy dokonywać oceny kryterium “instrumentalności”.

Interpretacja podatkowa. Przedsiębiorca wdał się w spór z fiskusem o pieniądze należne z tytułu CIT. Oczywiście fiskus chciał ich więcej, w tym celu interpretował przepisy tak, a w zasadzie pomijał ich część, aby uzasadnić słuszność poboru wyższego podatku. Ale po stronie przedsiębiorcy stanął sąd, przypominając organom skarbowym, że: „Nie wolno jest również interpretować przepisów prawnych tak, by pewne ich fragmenty okazały się zbędne” (wyrok WSA w Krakowie z 5 lutego 2021 r., sygn. akt I SA/Kr 1262/20).

Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej. Zdarzają się sytuacje bardzo wyjątkowe, kiedy podatnicy mimo najszczerszych chęci i bardzo ciężkiej pracy, nie są w stanie uregulować swoich zobowiązań podatkowych. Powstaje zaległość, która może się powiększać. Ustawodawca przewidział jednak pewne konkretne przypadki, kiedy podatnicy mogą skorzystać z instytucji tak zwanego umorzenia zaległości podatkowej. Komu ona przysługuje? Jak z niej skorzystać? Wreszcie - jak przygotować wniosek o umorzenie zaległości podatkowej?

Podatek od gier. Czy dochód podatnika może być w ogóle opodatkowany, a także w jakiej części, jeżeli podatnik uzyskiwał ten dochód lub jego część z legalnych lub nielegalnych gier hazardowych?

Odliczenie VAT – roboty budowlane. Firma nabyła zastępcze roboty budowlane, by wykonać kontrakt, ale organ podatkowy bez uzasadnienia stwierdził, że nie zrobiła tego w celach zarobkowych i odmówił jej prawa do odliczenia VAT.

Od kilku lat widoczna jest naganna praktyka organów podatkowych masowego, „profilaktycznego” wszczynania postępowań karnoskarbowych wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jak oceniają to sądy administracyjne?

Organ podatkowy działał poza formalnym postępowaniem. Co na to sąd? Nadużywanie przez organy podatkowe działania poza formalnym postępowaniem może prowadzić do nieuzasadnionego obejścia prawa i do pozbawienia strony jej praw procesowych. Zatem, nie jest dopuszczalna sytuacja, kiedy organ zbiera konkretne dokumenty, czy dane jeszcze przed wszczęciem jakiegokolwiek postępowania i to pod rygorem kary pieniężnej. Tak uznał WSA w Krakowie.

Wykładnia rozszerzająca na niekorzyść podatnika jest niedopuszczalna - tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy. Sprawa rozpatrywana przez sąd dotyczyła przepisu ustawy o CIT w zakresie możliwości zaliczenia kary umownej do kosztów uzyskania przychodu.

Sztuczne utrzymywanie stanu wymagalności zobowiązania podatkowego było przedmiotem rozstrzygnięcia sądu administracyjnego. Sąd uznał, że w przypadku gdy od dnia wszczęcia postępowania karno-skarbowego do dnia wydania zaskarżonej decyzji nie były podejmowane w postępowaniu karno-skarbowym żadne czynności procesowe, należy uznać, że postępowanie to zostało wszczęte w celu sztucznego utrzymania stanu wymagalności zobowiązania podatkowego.

Gdy fiskus chce ustalić dochód z nieujawnionych źródeł, dokonuje porównania wartości posiadanego przez podatnika majątku i przychodów do wartości poniesionych przez niego wydatków. Jeżeli składniki majątku nie będą miały pokrycia w osiągniętych przychodach, organ podatkowy może ustalić dochód z nieujawnionego źródła i wymierzyć opodatkowanie według sankcyjnej stawki 75%.

W trakcie kontroli podatkowej przeprowadzanej u podatnika organy skarbowe mogą dokonać weryfikacji rozliczeń jego kontrahentów. W ten sposób poznają dokładny przebieg transakcji i mogą zweryfikować, czy obie jej strony wykazały ją poprawnie na potrzeby podatkowe.

30 lipca 2020 r. sąd zanegował dotychczasowe praktyki administracji skarbowej w kontekście wszczynania postępowań karnych skarbowych na krótko przed upływem terminu przedawnienia.

Organ podatkowy, w drodze decyzji, ma prawo dokonać zabezpieczenia zobowiązania podatkowego na majątku podatnika lub majątku wspólnym przed terminem płatności, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane. Decyzja organu nie jest jednak ostateczna i podatnik może w niektórych sytuacjach się od niej odwołać.

Zmiana realiów rynkowych wywołana światową pandemią COVID-19 w wielu przypadkach będzie wiązać się z koniecznością rewizji uzgodnień biznesowych w grupach kapitałowych. Odzwierciedleniem obrotu towarowego i usługowego między powiązanymi jednostkami jest dokumentacja TP sporządzana zgodnie z przepisami CIT. Nie wszyscy przedsiębiorcy są świadomi, że korekta cen transferowych może również wpływać na rozliczenie VAT oraz wymiar należności celnych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zwrócił uwagę, że niedopuszczalne jest rozszerzające interpretowanie przepisów podatkowych, jeśli w konsekwencji prowadzi do zwiększenia ciężarów podatkowych. Wyjątkowo wykładnia rozszerzająca może zostać zaakceptowana, ale tylko, jeśli będzie z korzyścią dla podatnika.

Wiele osób narzeka na działanie administracji. Podnoszą, że urzędy działają opieszale, przedstawiane przez nich argumenty i dokumenty są pomijane. Sprawy rozpatrywane są pobieżnie lub po prostu nieprawidłowo. W praktycznej walce z organami podatkowymi osoba fizyczna, czy nawet przedsiębiorca, jest jednostką najczęściej słabszą. Nie oznacza to jednak jego skazania na łaskę, czy niełaskę urzędników. Ustawodawca zauważył nierównowagę stron w postępowaniu administracyjnym i postępowaniu podatkowym – i wprowadził odpowiednie instrumenty i narzędzia, które mają pilnować prawidłowego działania całego systemu administracji. Sposób działania tych instrumentów oraz wyjaśnienie jak powinny funkcjonować, widać w praktyce orzeczniczej. Sądy na podstawie konkretnych stanów faktycznych i spraw indywidualnych jednostek, stworzyły pomocne wytyczne w formie tez orzeczniczych, z których może skorzystać każdy zainteresowany.

Punktem wyjściowym do ustalenia wartości rynkowej dla celów opodatkowania PCC jest wartość rynkowa wskazana przez podatnika. Jeżeli organ podatkowy nie zgadza się z wartością ujawnioną przez podatnika, powinien wezwać go do zmiany wartości, wskazując uzasadnienie wezwania wraz ze wstępną wyceną oraz stanowiskiem organu.

Mimo obowiązywania ustawy Prawo przedsiębiorców ochrony przed naruszaniem swoich praw przedsiębiorcy nadal muszą szukać przed sądami administracyjnymi. Trudno o realizację w praktyce zasad, wyrażonych w tej ustawie.

Organy podatkowe uprawnione są do oszacowania dochodu podmiotów powiązanych wyłącznie poprzez korektę ceny, z drugiej strony wyposażone są w dwa instrumenty do przeprowadzenia weryfikacji cen transferowych, tj. pominięcie transakcji oraz recharakteryzacja.

Na gruncie Ordynacji podatkowej od blisko trzech lat obowiązuje instytucja utrwalonej praktyki interpretacyjnej organów Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Jakie są założenia tej instytucji i jaki jest jej walor ochronny w procesie stosowania przepisów prawa podatkowego w przedsiębiorstwie?

Organy podatkowe dopuszczają się urzędniczego bezprawia - tak wynika z faktów zgromadzonych w raporcie Najwyższej Izby Kontroli. Wobec czego trudno jest przedsiębiorcom dać wiarę w bezstronność działań organów skarbowych. Nastawienia tego nie jest w stanie zmienić Konstytucja biznesu czy tworzenie instytucji rzeczników.