Audytor

Przedsiębiorstwa, które spełniają warunki wynikające z ustawy o rachunkowości, muszą poddać swoje sprawozdania finansowe obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta. Kiedy zatem najlepiej dokonać wyboru audytora?

Biegły rewident to osoba będąca ekspertem w dziedzinie finansów, w szczególności w zakresie rachunkowości i audytu finansowego. Z uwagi na zdobyte kompetencje i doświadczenie, a także wszechstronną wiedzę umiejętności biegłego rewidenta są niezwykle pożądane w biznesie. Wysoki prestiż zawodu wiąże się jednak z dużą odpowiedzialnością, a proces zdobywania uprawnień wymaga czasu i poświecenia. Czy rekompensują to zarobki?

19 lipca 2022 r. Polska Agencja Nadzoru Audytowego (PANA) opublikowała komunikat dla komitetów audytu w sprawie weryfikacji niezależności biegłego rewidenta i firmy audytorskiej. Agencja zwróciła uwagę na to, że obowiązkiem komitetu audytu i odpowiedzialnością jego członków jest weryfikacja niezależności biegłego rewidenta i firmy audytorskiej. Brak niezależności biegłego rewidenta i firmy audytorskiej powoduje nieważność badania sprawozdania finansowego z mocy prawa (art. 66 ust. 6 ustawy o rachunkowości).

Inwentaryzacja składników majątku trwałego i obrotowego to obowiązek każdej jednostki prowadzącej księgi rachunkowe. Jeśli jednostka ta zobligowana jest ustawą o rachunkowości do dokonania badania swojego sprawozdania finansowego, jej dodatkowym obowiązkiem jest umożliwienie biegłemu rewidentowi udziału w spisie z natury. O czym jeszcze pamiętać w kwestii współpracy z firmą audytorską?

Ewolucja audytu. Mazars, międzynarodowa firma audytorska, podatkowa i doradcza, opublikowałą wyniki ankiety przeprowadzonej wśród 500 użytkowników audytu i decydentów z 12 krajów w publikacji „Przyszłość audytu: analiza rynku - mity, fakty i kierunki rozwoju”. Wyniki obalają powszechne mity związane z audytem i rzucają nowe światło na cztery główne obszary: zapotrzebowanie na badanie wspólne jest większe niż się często zakłada; firmy oczekują, że technologia wzmocni umiejętności audytorów, a nie je zastąpi; respondenci z zadowoleniem przyjęliby szerszy, a nie węższy zakres usług audytora; istnieje rozbieżność między tym, co firmy postrzegają jako „misję” audytorów a korzyściami płynącymi z audytu ich firmy.

System Rejestracji i Ewidencji Firm Audytorskich – STREFA został uruchomiony przez Polską Agencję Nadzoru Audytowego (PANA). Głównym celem systemu jest usprawnienie, a zarazem ułatwienie firmom audytorskim kontaktu z organem nadzoru.

Ministerstwo Finansów udzieliło wyjaśnień na pytania Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, jak należy rozumieć niektóre zapisy ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w kontekście wykonywania zawodu przez biegłych rewidentów.

Polska Agencja Nadzoru Audytowego przypomina, że 31 sierpnia 2020 r. jest datą graniczną do wprowadzenia zmian dostosowujących Systemy Wewnętrznej Kontroli Jakości firm audytorskich do zmian w ustawie o biegłych rewidentach. Obowiązek ten został wprowadzony w art. 39 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2019 poz. 1571).

Polska Agencja Nadzoru Audytowego (PANA) przypomina o obowiązku publikacji (przez firmę audytorską wykonującą badania ustawowe jednostek interesu publicznego) rocznego sprawozdania z przejrzystości najpóźniej cztery miesiące po zakończeniu każdego roku obrotowego na stronie internetowej firmy audytorskiej.

Rynek usług audytorskich w Polsce jest bardzo rozdrobniony. Usługi te świadczy w Polsce 1,5 tys. firm, z czego jednostkom zaufania publicznego usługi świadczy nieco ponad 70. W 2020 roku rynek ten może czekać konsolidacja ze względu na wprowadzenie międzynarodowych standardów badania, ale też wzrost opłat z tytułu nadzoru. Opłaty odprowadzane do Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego wzrosły o 30–35 proc. – Przekłada się to na wzrost cen naszych usług, a dla mniejszych firm może to oznaczać problemy w dalszej działalności – ocenia Bartłomiej Kurylak, biegły rewident, współzałożyciel sieci Polska Grupa Audytorska.

Biegły rewident jako specjalista z sektora księgowo-finansowego na stałe wpisany jest w krajobraz polskiej przedsiębiorczości, jako ekspert dokonujący badania sprawozdań finansowych. Każdego roku ponad 3 tys. biegłych współpracuje z firmami dokonując audytów, a także świadcząc inne usługi przypisane do ich kompetencji. O czym warto pamiętać, aby ta współpraca przebiegała efektywnie i z korzyścią dla firmy?

14 maja 2019 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra finansów. Podstawowym celem wprowadzanych przepisów jest wzmocnienie nadzoru publicznego nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich w Polsce. Projekt przewiduje też powołanie Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, która zastąpi Komisję Nadzoru Audytowego (KNA). Agencja będzie tworzona w drugiej połowie 2019 r., a powierzone jej zadania zacznie wykonywać od 1 stycznia 2020 r.

Zdaniem Ministerstwa Finansów w przypadku jednostki, która ma wieloosobowy zarząd umowa z firmą audytorską (biegłym rewidentem) o badanie sprawozdania finansowego może być zawierana przez zarząd zgodnie z obowiązującymi w jednostce zasadami reprezentacji. Nie ma konieczności podpisywania takiej umowy przez wszystkich członków zarządu.

Nowy system nadzoru nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi funkcjonuje od 21 czerwca 2017 r. System ten zakłada, iż bezpośredni nadzór Komisji Nadzoru Audytowego (KNA) koncentruje się w obrębie badań ustawowych tzw. jednostek zainteresowania publicznego (m.in. spółki publiczne, banki, ubezpieczyciele, i inne instytucje finansowe). W kontekście ostatnich wydarzeń (m.in. afera GetBack) w Ministerstwie Finansów trwają szczegółowe analizy nad zasadnością oraz celowością rozszerzenia oraz wzmocnienia zakresu nadzoru sprawowanego przez KNA zarówno w sposób bezpośredni, jak też pośrednio poprzez organy Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, tak aby zapewnić efektywny nadzór nad firmami audytorskimi i biegłymi rewidentami, w tym nad jakością świadczonych przez nich usług.

„Nie ma ciała – nie ma zbrodni?” W dokumentacji badania obowiązują odwrotne zasady, pisze Waldemar K. Lachowski - autor szkolenia dla kontrolerów Krajowej Komisji Nadzoru (KKN) Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.

Są obawy, że biegłymi rewidentami zostaną osoby bez doświadczenia. Ministerstwo Finansów przekonuje, że trzeba otworzyć zawód na młodych ludzi.

Od 17 czerwca 2016 roku zaczęły obowiązywać nowe regulacje w zakresie ustawowych badań sprawozdań finansowych. Nowe regulacje wymagają wprowadzenia szeregu zmian w funkcjonowaniu Komitetów Audytu, co może stanowić duże wyzwanie organizacyjne oraz będzie wymagało profesjonalizacji i zmian ich składu oraz sposobu działania.

Biegły rewident skreślony z listy na własne życzenie może na nią powrócić w ciągu 10 lat. Nie musi przy tym ponownie zdawać egzaminów ani odbywać aplikacji. Informację taką potwierdziło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie Dziennika Gazety Prawnej. Możliwość zawieszenia wprowadziła obowiązująca od 21 czerwca 2017 r. ustawa o biegłych rewidentach, firmach audytorskich i nadzorze publicznym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1089), jednak dotychczas nie było jasności w tej sprawie. O potwierdzenie wykładni pytał resort również samorząd biegłych rewidentów.

Trwają prace legislacyjne nad rządowym projekt ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz o nadzorze publicznym. Projekt ten od listopada ubiegłego roku jest już w Sejmie ale 21 marca 2017 roku Rada Ministrów przyjęła poprawkę do tego projektu, wprowadzającą kilka istotnych zmian.

Krajowa Rada Biegłych Rewidentów postuluje wprowadzenie wspólnego badania sprawozdania finansowego prowadzonego przez dwie niezależne firmy audytorskie. W opinii ekspertów pozwoliłoby to zwiększyć niezależność firm audytorskich w procesie badania i odporność na naciski zarządów czy rad nadzorczych, a także doprowadziłoby do dekoncentracji rynku audytorskiego.

20 października 2016 r. Stały Komitet Rady Ministrów przyjął projekt ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, firmach audytorskich oraz o nadzorze publicznym.

Do 30 września firmy mają czas na wybór biegłego rewidenta do badania sprawozdań finansowych za 2015 rok. Żeby uniknąć problemów warto przed podpisaniem umowy upewnić się, czy firma, która oferuje nam taką usługę ma odpowiednie uprawnienia.

Od 17 czerwca stosuje się bezpośrednio rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego. Komisja Nadzoru Audytowego, która sprawuje w Polsce nadzór publiczny nad biegłymi rewidentami oraz firmami audytorskimi, jest organem odpowiedzialnym za wykonywanie zadań przewidzianych w tym rozporządzeniu.

Uregulowanie spraw w zakresie relacji podmiotów i biegłych rewidentów wykonujących badania sprawozdań finansowych - to cel projektu ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, którym w najbliższych tygodniach ma się zająć Komitet Stały Rady Ministrów.

Audyt wewnętrzny powinien działać proaktywnie. Reagować na zmiany w otaczającej firmę rzeczywistości. Dostrzegać szanse i zagrożenia. I słuchać. Słuchać, co mają do powiedzenia menagerowie i pozostali pracownicy. Nie bez kozery w języku łacińskim słowo „audite” oznacza właśnie słuchanie.