Obowiązek przeprowadzania inwentaryzacji wynika z art. 26–27 ustawy o rachunkowości. Inwentaryzacja, tj. okresowe ustalanie lub sprawdzanie rzeczywistego stanu aktywów i pasywów, jest elementem rachunkowości jednostki, za którą odpowiedzialność ponosi kierownik jednostki. Odpowiedzialność za spis z natury ponosi osoba, której ta czynność została powierzona, ale tylko w tym zakresie.
Każdy przedsiębiorca zobligowany jest do prowadzenia takiej ewidencji swoich przychodów i kosztów, w której znajdą się prawidłowe informacje o wszystkich zdarzeniach gospodarczych danego okresu. Ewidencja ta może przybrać formę uproszczoną, czyli tzw. Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów, oraz pełną (księgi rachunkowe). Co do zasady, pierwsza z nich dotyczy raczej przedsiębiorców z sektora MSP, druga – większych firm. Czym różnią się te dwie formy prowadzenia rachunkowości i do kogo są adresowane?
Na koniec każdego roku podatkowego podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do książki przychodów i rozchodów spisu z natury (remanentu końcowego) towarów handlowych, materiałów podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów. W remanencie na koniec roku nie ujmujemy środków trwałych i wyposażenia. W firmie, która nie ma na stanie towarów handlowych – a tak się często zdarza w branżach związanych z usługami – wartość remanentu wynosi 0 zł i też powinna być wpisana do księgi.