Tematy - Wyłudzanie podatków, Luka podatkowa w VAT

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 22 maja 2025 r., że metoda liczenia luki VAT od lat pozostaje niezmienna a jej opis jest opublikowany na stronie resortu. Luka VAT liczona jest względem VAT w ujęciu rachunków narodowych publikowanych przez GUS, tj. w ujęciu memoriałowym, w którym dochody ujmowane są za okres od lutego do stycznia kolejnego roku. Szacunki luki VAT dla lat 2022-2023, pomimo uwzględnienia wpływu istotnych zmian systemowych (m.in. tarcze antyinflacyjne, rekompensaty energetyczne) wskazują na znaczący wzrost luki względem poprzedzających ich lat. W 2023 roku luka VAT wynosiła 13,5%. Obecne szacunki wskazują na zmniejszenie się luki VAT w Polsce w 2024 r. do 6,9%.

Czy można mieć urojenia podatkowe? Oczywiście tak i mogą z nich wynikać nawet realne w sensie prawnym zobowiązania podatkowe. Nie jest to również zjawisko na wskroś marginalne, bo owe urojenia wynikają z błędnego odczytania i zastosowania norm prawnych, przy czym ów błąd wcale nie musi być czymś nieuświadomionym – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Ministerstwo Finansów poinformowało 9 grudnia 2022 r., że według krajowych szacunków luka VAT spadła w 2021 roku do 4,3 proc. z 10,4 proc. w 2020 roku. A według wyliczeń Komisji Europejskiej w 2020 r. luka VAT osiągnęła poziom 11,3 proc.

Naczelnicy urzędów celno-skarbowych będą mogli żądać blokady rachunków bankowych – wynika z projektu rozporządzenia, który 14 listopada 2022 r. został opublikowany na stronach Rządowego Centrum Legislacji.

Komisja Europejska (KE) zgodziła się na przedłużenie stosowania w Polsce obowiązkowego modelu split payment (MPP - mechanizm podzielonej płatności) do 28 lutego 2025 r. Split payment to skuteczne narzędzie uszczelniania VAT, które zapewnia też bezpieczeństwo dla podatnika i transakcji. Od 1 marca 2022 r. nie zmieniają się krajowe przepisy dotyczące obligatoryjnego MPP i firmy dalej będą miały obowiązek stosowania tego mechanizmu na dotychczasowych zasadach.

Podatnicy VAT nauczeni doświadczeniem lat 2004-2014 pytają, które to nowe przepisy tego podatku są również nową pułapką na naiwnych zastawioną po to, aby ktoś na nich zarobił. Tym kimś nie jest bynajmniej budżet, lecz „międzynarodowi inwestorzy” dla których być może napisano te przepisy.

Pytanie zadane w tytule niniejszego artykułu zostało wielokrotnie zadawane w czasie debat naukowych także przez praktyków a (prywatnie) również przez niektórych sędziów. Plagą wspólnotowej wersji podatku od towarów i usług są – obrazowo mówiąc - przebierańcy, zwani również (dla ocieplenia wizerunku) „podmiotami optymalizacyjnymi”, które udają podatników tego podatku. Po co? Aby uzyskać (dla siebie lub dla innych) szeroką paletę korzyści podatkowych, w tym zwłaszcza otrzymać nienależne zwroty tego podatku.

Luka w VAT. W perspektywie 2-3 lat chcemy obniżyć lukę VAT do poziomu, jaki jest we Francji, czyli ok. 5 proc. - powiedział 5 października 2021 r. wiceminister finansów Jan Sarnowski. Dodał, że dziś wynosi ona ok. 8,5 proc.

JPK a luka VAT. Rozwiązaniem, które było kluczowe dla ograniczenia fraudów vatowskich było wprowadzenie Jednolitego Pliku Kontrolnego - uważa Cezary Kaźmierczak, prezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.

Luka VAT. Podmioty wyłudzające VAT są na uprzywilejowanej pozycji finansowej. Unikając płacenia podatku mają możliwości dumpingu cenowego, a co za tym idzie zwiększają swoją siłę przetargową. Tym samym uczciwi przedsiębiorcy i firmy są wypychane z rynku przez podmioty nieuczciwe.

Zwalczanie luki VAT przyczynia się do tego, że rząd może o 80 mld zł zwiększyć prognozę dochodów na rok 2021 – powiedział wiceminister finansów Piotr Patkowski podczas konferencji „Uczciwy VAT, zysk dla wszystkich”.

Skuteczne działania legislacyjne państw członkowskich mające na celu wyeliminowanie oszustw podatkowych okazują się być (w świetle orzecznictwa TSUE) sprzeczne z prawem wspólnotowym – pisze profesor Witold Modzelewski. Najlepszym tego przykładem jest wyrok z 9 września 2021 r., który na podstawie jakiś mętnych wywodów uzasadnia pogląd, że wprowadzenie w Polsce w 2016 roku granicznej płatności podatnika z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w celu eliminacji oszustw na rynku paliwowym, jest sprzeczny z prawem unijnym.

Grupy VAT. W projekcie obszernej ustawy nowelizacyjnej, wprowadzającej Polski Ład podatkowy, pojawiły się również zmiany w podatku od towarów i usług, które dotyczą tzw. grupy VAT, czyli podatnika grupowego. Zdaniem prof. dr hab. Witolda Modzelewskiego konstrukcja grup VAT może posłużyć nieuczciwym podatnikom jako jeden ze sposobów unikania opodatkowania VAT i wyłudzania zwrotów tego podatku.

Polski Ład - gospodarka. Propozycje zaprezentowane przez koalicję rządzącą w ramach tzw. Polskiego Ładu w krótkim horyzoncie będą miały pozytywny wpływ na gospodarkę, ale nie rozwiążą wielu strukturalnych problemów – ocenia wiceprezes, dyrektor naukowy ds. polityki fiskalnej CASE, Grzegorz Poniatowski. Jego zdaniem, jeżeli wszystkie proponowane zmiany zostaną wdrożone, konsolidacja fiskalna od 2023 r. jest mało prawdopodobna.

Rozliczenia PIT. W ciągu ostatnich pięciu lat liczba elektronicznie złożonych PIT-ów wzrosła z 5 mln do 20 mln. W tym roku tylko 1 mln 200 tys. deklaracji zostało złożonych na papierze - poinformował wiceminister finansów Jan Sarnowski.

Zwalczanie luki VAT. Dane pokazują, że luka VAT w Polsce sukcesywnie się zmniejsza, ale w walce o uszczelnianie systemu nierzadko rykoszetem dostaje też uczciwy biznes. Jedną z głośnych medialnie spraw jest przypadek gliwickiej spółki Marketing, której urząd skarbowy od dwóch lat wstrzymuje zwrot podatku VAT na kwotę blisko 17 mln zł, choć kolejne postępowania nie wykazały żadnych nieprawidłowości. W efekcie firma zaczęła mieć problemy z płynnością finansową i musiała wstrzymać działalność, a w tej chwili jest już na skraju bankructwa. Podobne sprawy dość często trafiają do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców.

Luka w VAT. Prognozy Komisji Europejskiej i Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych pokazują, że mimo pandemii w zeszłym roku w Polsce nastąpił spadek luki VAT - powiedział w środę 14 kwietnia 2021 r. w Sejmie wiceminister finansów Sebastian Skuza.

Luka VAT. Wszystko wskazuje na to, że tzw. luka vatowska nie wzrosła w ubiegłym roku, mimo pandemicznego kryzysu. Mogła nawet nieznacznie spaść - pisze "Dziennik Gazeta Prawna".

Osiem osób usłyszało zarzuty działania w gangu, który obracając złotem za pośrednictwem znanej spółki giełdowej wyłudzał podatek VAT. Wśród podejrzanych jest prezes i wiceprezes spółki. Straty Skarbu Państwa wniosły ponad 34 miliony złotych – przekazała PAP we wtorek Prokuratura Regionalna w Warszawie.

Z powodu recesji wywołanej koronawirusem SARS-CoV-2, wywołującym chorobę COVID-19, tegoroczna luka VAT w Polsce może wzrosnąć o około 4,9 pp. w stosunku do 2019 r., czyli do 14,5 proc. wartości teoretycznych zobowiązań - uważa Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych (CASE). Jest za wcześnie, by mówić o wielkości luki VAT za ten rok, chociaż po lockdownie obserwujemy dynamiczną odbudowę dochodów z tego podatku - tak minister finansów Tadeusz Kościński skomentował szacunki CASE.

Porozumienie pomiędzy Szefem Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) i Federalnym Ministerstwem Finansów Republiki Federalnej Niemiec, zawarte 24 lipca 2020 r., dotyczy bezpośredniej transgranicznej wymiany informacji w zakresie podatku VAT. Ma ono umożliwić szybszą wymianę informacji pomiędzy administracjami podatkowymi obu krajów i przyczynić się do zwiększenia skuteczności zwalczania oszustw w podatku VAT.

Podatnicy podatku od towarów i usług, którzy po roku 2004 nieświadomie dali się uwikłać w oszustwa w tym podatku, powoli ale skutecznie tracą już wszelką nadzieję. Co prawda istotna część spraw uległa przedawnieniu, ale to kiepska pociecha dla tych, którym terminy zawieszono lub przerwano (toczą się jeszcze sprawy sprzed nawet dziesięciu lat) – pisze profesor Witold Modzelewski.

Jesteśmy w fazie zmiany biegów, która pozwoli jeszcze bardziej poprawić ściągalność VAT w dziedzinach takich jak np. nielegalna sprzedaż w internecie - powiedział w rozmowie z PAP wiceminister finansów Leszek Skiba. Zdaniem wiceministra e-faktura - to instrument, który z jednej strony ułatwi przedsiębiorcom działanie, bo faktury będą gromadzone w chmurze. Z drugiej - szybciej dotrą do nich urzędnicy skarbowi. "Pliki JPK są wysyłane 25 dnia każdego miesiąca, a w nowym e-systemie faktury byłyby dostępne on-line" - przekonywał.

Zdaniem ministra finansów Tadeusza Kościńskiego powinna powstać lista firm, międzynarodowych koncernów, które uciekają do rajów podatkowych. Konsekwencją tego mogłoby być wyłączanie ich z przetargów publicznych.

Całkowita wartość szarej strefy w Polsce wyniosła 10,8% PKB, czyli 229 mld PLN, w 2018 r. Gotówkowa szara strefa stanowiła 9,9% PKB, a resztę (0,9% PKB) stanowiła niemonetarna szara strefa (związana przede wszystkim z produkcją gospodarstw domowych na własny użytek). Straty dla finansów publicznych z tytułu gotówkowej szarej strefy szacowane, w postaci utraconych dochodów z VAT oraz z podatków dochodowych od działalności gospodarczej, szacowane są na 38,4 - 48,8 mld PLN (1,82% - 2,31% PKB w 2018 r.). Tak wynika z badań przeprowadzonych przez EY Polska.

Można jeszcze zmniejszyć lukę w VAT - mówi w wywiadzie dla PAP minister finansów Tadeusz Kościński. W jego ocenie ustalenie daty brexitu to pozytywna wiadomość dla biznesu, skończy się bowiem okres niepewności.

Każdy podatnik (a nawet osoba niebędąca podatnikiem), który zauważy naruszenie prawa podatkowego, czy prawa celnego, zetknie się z nieuczciwym urzędnikiem skarbowym, czy po prostu został źle potraktowany przez funkcjonariusza Krajowej Administracji Skarbowej - może te fakty zgłosić za pomocą Krajowego Telefonu Interwencyjnego Krajowej Administracji Skarbowej. Co istotne, zgłoszenia są anonimowe.

Z danych opublikowanych przez Komisję Europejską wynika, że w 2017 roku Malta, Polska i Cypr radziły sobie najlepiej w Unii Europejskiej w walce z luką VAT. W całej UE państwa członkowskie straciły łącznie 137 mld euro dochodów z tytułu tego podatku.

Rzecznik Prasowy Ministra Finansów Paweł Jurek ostrzega, że pocztą elektroniczną rozsyłane są fałszywe wiadomości, których autor podszywa się pod Krajową Administrację Skarbową (KAS), a podane w takiej korespondencji numery rachunków bankowych nie należą do urzędów skarbowych. Rzecznik informuje, że urzędy skarbowe nie wysyłają e-maili z wezwaniem do zapłaty zaległego podatku.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej Piotr Walczak powiedział, że aspiracją Krajowej Administracji Skarbowej jest zmniejszenie luki VAT-owskiej o kilka kolejnych punktów procentowych, aby była mniej więcej taka, jak w krajach skandynawskich.

Premier Mateusz Morawiecki powiedział, że system VAT można jeszcze uszczelnić na kilka miliardów złotych, bowiem zawsze jest jakiś margines patologii. Według niego w tym roku dochody z VAT mogą być wyższe niż 180 mld zł.

Zdaniem prof. Dominika Gajewskiego, dyrektora Centrum Analiz i Studiów Podatkowych z SGH, technologię blockchain można wykorzystać do większego uszczelnienia luki w VAT. Profesor Gajewski zauważył też, że od 1 stycznia 2019 r. roku uregulowano kompleksowo opodatkowanie (na gruncie podatków dochodowych i PCC) obrotu kryptowalutami.

Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) wprowadza nowe rozwiązanie służące ochronie interesów uczciwie działających podmiotów - Program Ostrzegania Przedsiębiorców (POP). Celem programu jest zabezpieczenie przedsiębiorców przed nieświadomym uczestnictwem w oszustwie podatkowym tzw. karuzeli podatkowej.

Ministerstwo Finansów będzie ostrzegało (w formie zwykłych listów) firmy zagrożone nieświadomym udziałem w karuzeli VAT - zapowiedział 7 maja 2019 r. wiceminister finansów, zastępca szefa Krajowej Administracji Skarbowej Paweł Cybulski. "Przewidujemy, że w ciągu kilku tygodni przedsiębiorcy powinni zacząć otrzymywać takie informacje" - wyjaśnił Cybulski.

W ciągu 15 lat obowiązywania unijnego VAT-u w Polsce miało miejsce 35 nowelizacji dyrektyw VAT-owskich i 60 nowelizacji polskiej ustawy o podatku od towarów i usług (ptu). W tym czasie Minister Finansów wydał ponad 160 tys. indywidualnych interpretacji przepisów ptu, zapadło ponad 20 tys. wyroków NSA i ponad 41 tys. WSA dot. VAT - wynika z podsumowania firmy Crido.

Szef sejmowej komisji śledczej ds. VAT Marcin Horała zapowiedział, że raport z prac komisji ukaże się pod koniec lipca 2019 roku. Komisja ds. VAT została powołana na początku lipca ubiegłego roku.

Przepisy niedawno wprowadzone do prawa podatkowego pozwalają fiskusowi na blokowanie rachunków bankowych przedsiębiorców. Tym samy pozbawiając ich dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunkach. Wystarczy, że Szef Krajowej Administracji Skarbowej uzna, że istnieje ryzyko ich wykorzystania do wyłudzeń skarbowych.

W związku ze stale pogłębiającą się wiedzą w zakresie tzw. agresywnej optymalizacji podatku od towarów i usług, warto bliżej omówić sposób na wyłudzenie zwrotu tego podatku poprzez wnoszenie aportu. Pod tym pojęciem rozumiemy wkład niepieniężny wniesiony do spółki handlowej przez udziałowca lub wspólnika. W momencie wniesienia aportu wszelkie prawa własności zostają przeniesione na spółkę.

Luka VAT, czyli podatki których państwo nie otrzymało w efekcie oszustw, będzie się w Polce dalej zmniejszać, choć już nie tak spektakularnie, jak w ostatnich latach. Taką opinię przedstawił dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego Piotr Arak, który w Brukseli zaprezentuje raport dotyczący efektów walki z luką VAT w Polsce.

Wyłudzanie VAT z budżetu państwa na masową skalę stało się niemal niemożliwe - mówił 15 marca 2019 r. w Sejmie wiceminister finansów Filip Świtała. Poinformował, że zgodnie z szacunkami MF 2018 rok zamknął się luką w VAT w wysokości - 1,1 proc. PKB.

Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa monitorują publikowane w Internecie ogłoszenia dotyczące sprzedaży kosztów firmowych. Wykorzystanie danych z JPK_VAT i STIR pozwala na wykrywane tzw. pustych faktur.

Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych (CASE) szacuje, że luka w VAT w Polsce spadła z 14,7% w 2017 r. do 7,2% w 2018 r. Oznacza to, że w ciągu dwóch lat luka zmniejszyła się z 36,9 miliardów złotych w 2016 r. do 13,8 miliardów złotych w 2018 r. (spadek aż o 13.6 punktu procentowego). CASE od 2012 roku liczy lukę w VAT na zlecenie Komisji Europejskiej.

Dyrektor ds. podatków pośrednich i administracji podatkowej w Komisji Europejskiej Maria Teresa Fabregas powiedziała 19 lutego 2019 r., że KE widzi i docenia starania Polski w zakresie redukcji tzw. luki w VAT. Jej zdaniem polskie doświadczenia mogą pomóc innym krajom UE w podjęciu właściwych działań w walce z oszustwami podatkowymi.

Według szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF) w latach 2010-2016 całkowita luka VAT (w tym luka wynikająca z zastosowanej polityki i luka wynikająca z nieprzestrzegania przepisów podatkowych) wynosiła niewiele ponad 10 procent PKB, a w 2013 roku osiągnęła szczytowy poziom. Luka wynikająca z nieprzestrzegania przepisów podatkowych wynosiła w tym okresie średnio około 20 procent potencjalnych wpływów z VAT. Szacunki wielkości luki wynikającej z nieprzestrzegania przepisów VAT opracowane dla Komisji Europejskiej i przez Ministerstwo Finansów są zasadniczo zgodne z szacunkami IMF.

Według raportu Instytutu Studiów Podatkowych w latach 2008-2015 administracja skarbowa ewidentnie przymykała oko na gigantyczny rabunek dochodów podatkowych, który łącznie możemy oszacować co najmniej 400 mld zł - mówił w poniedziałek wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Finansów Publicznych Janusz Szewczak. 400 mld zł straty na podatkach w latach 2008-15 to bardzo ostrożny szacunek (bez uwzględnienia CIT) - powiedział PAP prof. Witold Modzelewski, szef Instytutu Studiów Podatkowych.

Przepisy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów (SENT) skutecznie uderzyły w oszustów podatkowych m.in. z rynku paliw, czy oleju rzepakowego - ocenił Edward Komorowski z Ministerstwa Finansów. Od 1 października wchodzi w życie kolejna nowelizacja przepisów o monitoringu przewozów - SENT GEO. Oprócz zgłoszenia przewozu towarów wrażliwych KAS będzie otrzymywał dane z GPS o tym, jak ten transport się odbywa.

Państwa Unii Europejskiej wciąż borykają się z problemem luki w podatku VAT. Komisja Europejska wyliczyła, że kraje UE w 2016 r. straciły prawie 150 mld euro dochodów z tytułu podatku VAT. I choć sytuacja poprawia się, to kraje członkowskie nadal tracą ogromne sumy z tego tytułu.

Priorytetem polityki podatkowej rządu powinno być uszczelnienie systemu - tak wynika z raportu Szkoły Głównej Handlowej poświęconego wyzwaniom ekonomicznym dla Europy Środkowo-Wschodniej. Wśród wyzwań dla polityki podatkowej wymieniono m.in. zrównoważoną politykę podatkową pomiędzy uszczelnieniem systemu a interesem przedsiębiorcy; wdrożenie aparatu skarbowego w wysokozaawansowaną inżynierię podatkową wykorzystywaną przez holdingi międzynarodowe; wdrożenie prawa UE i dostosowanie się do regulacji zapobiegających erozji podstawy opodatkowania i transferowi zysków (BEPS).

W ciągu ostatnich lat Najwyższa Izba Kontroli odnotowała znaczący postęp w dochodach z podatku VAT, co wynikało w dużym stopniu z wdrożenia rozwiązań, już kilka lat temu zalecanych przez Izbę - mówił w Krynicy prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski.

24 lipca 2018 r. odbyło się pierwsze posiedzenie sejmowej komisji śledczej ds. nieprawidłowości w VAT. Podczas tego inauguracyjnego posiedzenia m.in. złożono pierwsze wnioski dowodowe oraz przyjęto roboczą definicję luki podatkowej w VAT. Przewodniczący komisji, Marcin Horała z PiS poinformował, że następne posiedzenie zaplanowano na drugą połowę sierpnia.

Wyłudzanie podatków, Luka podatkowa w VAT

Jak Ministerstwo Finansów liczy lukę VAT? Metodą odgórną (top – down)

Urojona podmiotowość podatników - skutki prawne. Błędne przekonanie, czy świadome oszustwo?

Luka VAT w Polsce - ile wynosi

Blokada rachunków bankowych - uprawnienia naczelników urzędów celno-skarbowych

Obowiązkowy split payment w Polsce przedłużony do 2025 roku

VAT – kolejne pułapki na podatników

Czy podmiot, który udaje podatnika, lecz nie będący firmantem, powinien zapłacić nieistniejący przecież podatek?

Rząd chce zmniejszyć lukę w VAT do 5% za 2-3 lata

JPK ograniczyło nieuczciwą konkurencję

Luka VAT niszczyła całe branże

Efekty zwalczania luki VAT

Orzecznictwo TSUE chroni oszustwa podatkowe w VAT

Grupy VAT będą służyć ucieczce od opodatkowania

Polski Ład - jak wpłynie na inflację, finanse publiczne, lukę w VAT?

Liczba elektronicznych PIT-ów wzrosła do 20 mln

Zwalczanie luki VAT a uczciwi podatnicy

Mniejsza luka w VAT w 2020 roku?

Luka VAT. Koronawirus nie rozszczelnił poboru VAT

Jak spółka giełdowa wyłudzała VAT przy pomocy sztabek złota

Luka VAT w Polsce w 2020 roku

Zwalczanie oszustw w VAT - porozumienie o współpracy Polska-Niemcy

Podatnicy VAT płacą kilkakrotnie za udział w „optymalizacji” podatkowej

e-faktury mają poprawić ściągalność VAT

Rejestr firm uciekających do rajów podatkowych

Wartość szarej strefy w Polsce - straty w VAT i podatkach dochodowych

MF: Lukę podatkową w VAT można jeszcze zmniejszyć

Anonimowy donos do urzędu skarbowego - Krajowy Telefon Interwencyjny KAS

Raport Komisji Europejskiej w sprawie luki w VAT

Krążą fałszywe e-maile z wezwaniem do zapłaty zaległego VAT

Luka w VAT jak w państwach skandynawskich

Lukę w VAT można zmniejszyć jeszcze o kilka miliardów

Blockchain może pomóc uszczelnić VAT. Opodatkowanie kryptowalut - zmiany od 2019 r.

Program Ostrzegania Przedsiębiorców (POP) przed oszustwami w VAT

Ministerstwo Finansów ostrzeże podatnika przed nieświadomym udziałem w karuzeli VAT

15 lat unijnego VAT-u w Polsce - prawie 100 nowelizacji i ponad 160 tys. interpretacji

Raport komisji śledczej ds. VAT ukaże się pod koniec lipca

Kiedy fiskus może zablokować rachunek bankowy przedsiębiorcy

„Bezpieczny” sposób na wyłudzenie VAT: tym razem przy pomocy aportu nieruchomości

Luka VAT w Polsce będzie się nadal zmniejszać

Efekty zwalczania wyłudzeń VAT w Polsce

„Sprzedam koszty VAT - sprzedam faktury” - MF ostrzega

Luka w VAT w Polsce wyniosła w 2018 roku 7,2%

Komisja Europejska chwali Polskę za uszczelnianie VAT

Luka w VAT w Polsce - szacunki Międzynarodowego Funduszu Walutowego

Straty podatkowe w latach 2008-2015 w Polsce - co najmniej 400 mld zł

Przepisy o SENT skutecznie uderzyły w oszustów podatkowych

Luka w podatku VAT w krajach UE

Polityka podatkowa powinna dążyć do uszczelnienia systemu

Ściągalność podatku VAT według NIK

Sejmowa komisja śledcza ds. VAT rozpoczęła prace