Tematy - Koronawirus, Emerytury - INFOR.PL

W minionym tygodniu głos zabrali decydenci z poszczególnych krajów, ponieważ środki mające powstrzymać rozwój pandemii mogą kosztować od 0,7 do -3,0 punktu procentowego wzrostu PKB zależnie od kraju i stopnia wyłączeń w jego funkcjonowaniu. Obok działań mających zahamować rozprzestrzenianie się wirusa i zwiększyć wydolność krajowych systemów ochrony zdrowia, ogłoszone zostały – lub zostaną – środki z zakresu polityki fiskalnej i pieniężnej, począwszy od Włoch, przez Wielką Brytanię i Niemcy, a także przez Europejski Bank Centralny (EBC), które będą stanowić próbę złagodzenia istotnego spadku gospodarczego, jaki jest prawdopodobny w pierwszej połowie 2020 roku. Należy jednak podkreślić, że tego rodzaju działania będą jedynie wsparciem dla bilansów firm, narzędziem zmniejszającym negatywne skutki pandemii, mając zapobiegać rozwojowi poważnego kryzysu finansowego i/lub gwałtownemu wzrostowi liczby upadłości firm oraz bezrobocia. W tabeli nr 1 podsumowano dotychczasowe działania podjęte w odpowiedzi na pandemię koronowirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19.

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce oraz Krajowa Rada Doradców Podatkowych zaapelowali do premiera o odroczenie obowiązków podatkowych lub odstąpienie od wymierzania kar za ich niedochowanie. Ma to związek z pojawieniem się w Polsce koronawirusa i działaniami przeciwdziałającymi jego rozprzestrzenianiu.

Od 15 do 24 marca 2020 r. przywrócona zostaje tymczasowo kontrola graniczna osób przekraczających granicę państwową Polski będącą granicą wewnętrzną UE. Przywrócenie kontroli dotyczy jedynie osób. Nie ogranicza obrotu towarowego w ramach unii celnej. Ponadto Od 15 marca 2020 r. na mocy Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zawieszony lub ograniczony jest ruch graniczny na części przejść z Rosją, Białorusią i Ukrainą. Krajowa Administracja Skarbowa prosi przewoźników transportowych, aby w celu przekroczenia granic z tymi państwami, kierowali się na przejścia graniczne na których jest dozwolony towarowy ruch graniczny.

W warunkach pogarszającej się sytuacji gospodarczej na świecie skłonność rządu do luzowania polityki fiskalnej w Polsce będzie większa, a przestrzeń do okresowego wsparcia gospodarki tym kanałem jest spora - oceniają ekonomiści. Ich zdaniem, kluczowe jest natychmiastowe działanie w celu m. in. ograniczenia negatywnego wpływu epidemii na zatrudnienie. Dodają, że w krótkim okresie działania powinny koncentrować się na zapewnieniu bieżącej płynności firmom.

W piątek samorząd doradców podatkowych powołał specjalny zespół, który ma pomóc rządowi w pracach nad specustawą wprowadzającą pakiet osłonowy dla przedsiębiorców. Chodzi m.in. o przesunięcie terminów podatkowych, zaniechanie poboru niektórych podatków oraz rezygnację z kar dla biznesu, który może mieć problemy z terminowym rozliczeniem podatków, ze względu na trudną sytuację w kraju. Prace są na finiszu – w poniedziałek rekomendacje doradców podatkowych, w formie raportu, zostaną przekazane do Ministerstwa Finansów, z którym Krajowa Rada Doradców Podatkowych nawiązała współpracę.

W Dzienniku Ustaw opublikowane zostały nowe akty prawne związane z kornawirusem. Chodzi o rozporządzenia dotyczące wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego, przywrócenia tymczasowych kontroli granicznych, czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego, a także zakazów w ruchu lotniczym. Wszystkie nowe rozporządzenia znajdują się w INFORLEX.

Uważamy, że potrzebne jest podejście systemowe, polegające na przesunięciu terminów dla wszystkich podatników. Niestety nie możemy podać konkretnej daty przesunięcia tych terminów, ponieważ nie wiemy jak długo utrzyma się paraliż związany z koronawirusem. Dlatego zaproponowaliśmy, aby terminy te zostały przesunięte na 30 dzień od dnia otwarcia żłobków, przedszkoli i szkół - powiedział prof. Stanisław Hońko, wiceprezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce w wywiadzie dla Infor.pl.

W powodu zagrożenia wynikającego z pandemii koronawirusa i zaleceniami rządowymi wiele osób przechodzi na pracę zdalną. Dla przedsiębiorstw ważna staje się więc kwestia cyberbezpieczeństwa – zasoby muszą być dostępne dla pracujących z domu, ale jednocześnie dobrze chronione. Ryzyko wzrasta, gdy brakuje zabezpieczeń, ale też gdy te istniejące są niedopasowane.

W związku z epidemią koronawirusa, samorząd doradców podatkowych zaapelował do Ministra Finansów oraz Minister Rozwoju o przesunięcie terminów podatkowych, odstąpienie od wymierzania kar za ich niedochowanie oraz szybkie przyjęcie specustawy, łagodzącej negatywne skutki zaistniałej sytuacji kryzysowej.

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce wnioskuje do Prezesa Rady Ministrów, Ministra Finansów, Ministra Rozwoju, Marszałka Sejmu RP i Marszałka Senatu RP o odroczenie terminów składania m.in. wszelkich deklaracji i zeznań podatkowych, obowiązkowych informacji, a także sporządzania i podpisywania sprawozdań finansowych.

W związku z koronawirusem należy rozważyć przesunięcie obowiązków związanych z wyliczeniem podatków, składek ZUS, sprawozdań GUS i wielu, wielu innych – zauważa Michał Kura, Wiceprezes Zarządu Banku Zrzeszonego w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A.

Na dzień dzisiejszy Ministerstwo Finansów nie podjęło decyzji o zamknięciu urzędów skarbowych z uwagi na rozprzestrzenianie się koronawirusa, a więc funkcjonują one jeszcze bez zmian.

W Głosie Podatnika dodana została kategoria „Koronawirus”, dzięki której podatnicy mogą zgłaszać swoje pomysły i propozycje, jak chronić naszą gospodarkę przed koronawirusem.

Niektóre zmiany w systemie podatkowym zostaną odsunięte w czasie. JPK, który miał wejść w życie 1 kwietnia, wejdzie 1 lipca. Uzgodniliśmy z Ministerstwem Zdrowia, że podatek cukrowy wejdzie w życie na koniec roku - powiedziała w wywiadzie dla Pulsu Biznesu minister rozwoju Jadwiga Emilewicz. W przyszłym tygodniu chcemy przedstawić projekt ustawy zawierającej te i inne ułatwienia dla firm, która trafi na posiedzenie Sejmu 25 marca i weszłaby w życie 1 kwietnia

Ministerstwo Finansów informuje o wsparciu przedsiębiorców, którzy w związku z występowaniem koronawirusa będą mieć problemy z terminową zapłatą należności podatkowych. W przypadku kłopotów z terminową zapłatą podatków firmy mogą występować o ulgę lub umorzenie.

W USA kilka dni temu rozpoczęła się rekrutacja zdrowych osób do udziału w badaniu klinicznym eksperymentalnej szczepionki przeciwko koronawirusowi. Pracują nad nią także Brytyjczycy, którzy płacą za uczestnictwo w badaniach i możliwość zakażenia zdrowej osoby kilka tysięcy funtów. Jednak nawet jeśli szczepionka okaże się skuteczna, na rynku może pojawić się najwcześniej za rok. Dlatego też obecnie walczy się tylko z objawami choroby. – Ważniejsze niż opracowanie szczepionki jest edukowanie społeczeństwa, aby wykształcić prozdrowotne zachowania – przekonuje dr Paloma Cuchí, przedstawicielka Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce.

W związku z rozprzestrzenianiem się epidemii koronawirusa mogą wystąpić problemy uniemożliwiające zwołanie zgromadzenia wspólników spółek i podejmowania przez nich uchwał. W takiej sytuacji spółka może zwołać posiedzenie zgromadzenia wspólników przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej (tj. w formie wideokonferencji lub telekonferencji). Musi to jednak uwzględniać umowa spółki.

W związku z epidemią koronawirusa Ministerstwo Finansów (MF) i Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) zachęcają do korzystania z e-usług oraz kontaktu z urzędami skarbowymi poprzez e-PUAP i infolinie. Apelują również o korzystanie z usługi Twój e-PIT oraz e-Deklaracje, które pozwalają na rozliczanie podatków bez wizyty w urzędzie skarbowym. Z uwagi na zagrożenie epidemiologiczne możliwe jest ograniczenie dostępności budynków urzędów skarbowych dla klientów tylko do sal obsługi podatnika - informuje MF i KAS.

Ulgi w należnościach (w tym udogodnienia w płatnościach podatków i składek ZUS), instrumenty na rzecz poprawy płynności finansowej firm (w tym wsparcie gwarancyjne oraz dopłaty do kredytów), ochronę i wsparcie rynku pracy, m.in. rozwiązania dla firm zmuszonych do przestojów – zawierać będzie pakiet osłonowy dla przedsiębiorców. W związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa MR przygotuje projekt specustawy w tej sprawie. M.in. ma nastąpić przesunięcie wdrożenia nowego JPK_VAT z deklaracją z 1 kwietnia na 1 lipca 2020 r.

W dniu 8 marca 2020 r. weszła w życie ustawa w sprawie szczególnych rozwiązań związanych z koronawirusem, którą w sobotę (7 marca) podpisał prezydent Andrzej Duda. Ustawa przewiduje m.in., że pracodawca, by przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się choroby COVID-19, będzie mógł polecić pracownikowi wykonywanie obowiązków zdalnie z domu.

7 marca 2020 r. minister finansów wydał rozporządzenie zwalniające z akcyzy spirytus, który będzie przeznaczony do produkcji środków biobójczych. Rozporządzenie ukazało się tego samego dnia w Dzienniku Ustaw.

Nie ma szczególnych ulg podatkowych dla firm zapobiegających rozprzestrzenianiu się koronawirusa, ale mogą one zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki np. na maseczki dla pracowników - informuje Ministerstwo Finansów.

W przypadku zwrotu środków zgromadzonych w pracowniczych planach kapitałowych (PPK) uczestnikowi przed ukończeniem 60 roku życia, przy obliczaniu dochodu w PIT kosztem uzyskania przychodu będzie wartość wpłat dokonanych na rachunek PPK uczestnika w części sfinansowanej ze środków uczestnika. Natomiast wpłaty w części finansowanej przez podmiot zatrudniający stanowią koszty u tego podmiotu.

Wszystkie kluby opowiedziały się za skierowaniem do komisji obywatelskiego projektu "Emerytura bez podatku". Zakłada on wprowadzenie zwolnienia dla emerytów i rencistów z płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) poinformowała, że w 2020 r. będzie pobierała zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne od wypłacanych emerytur i rent na zasadach analogicznych, jak przed dniem 1 stycznia 2020 r.

Wielu pracodawców po długiej i owocnej współpracy z pracownikiem, przy okazji jego odejścia na emeryturę decyduje się na podziękowanie za pracę i pożegnanie wręczając bukiet kwiatów. Czy takie przekazanie należy opodatkować podatkiem od towarów i usług?

Środki z Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) będą mogły trafić na Indywidualne Konta Emerytalne (IKE) lub do ZUS. Środki zgromadzone na IKE będzie można wypłacić jednorazowo lub w ratach, bez podatku po osiągnięciu wieku emerytalnego.

W 2020 roku wzrosną roczne limity wpłat na Indywidualne Konta Emerytalne (IKE), Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) oraz Pracownicze Programy Emerytalne (PPE). W 2020 roku limity te będą wynosiły 15.681,- zł dla IKE, 6.272,40 zł dla IKZE oraz 23.521,50 zł w przypadku PPE.

6 listopada 2019 r. Rada Ministrów rozpatrzy projekt ustawy zakładającej przeniesienie środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych na indywidualne konta emerytalne - wynika z porządku obrad rządu zamieszczonego na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Zakłada Ubezpieczeń Społecznych przypomina, że od 1 października 2019 r. stawka podatku PIT uzyskujących dochód do kwoty 85 528 zł rocznie zmniejsza się z 18 do 17 proc. Co za tym idzie zmienia się również miesięczna zaliczka na podatek dochodowy.

Zapraszamy na konferencję "Pracownicze Plany Kapitałowe - nowe wymogi. Oszczędzać czy nie?", która odbędzie się w dniach 26-27 września 2019 r. w Warszawie. Patronat medialny nad wydarzeniem objął Infor.

Jak założyć własną działalność gospodarczą na emeryturze? Jakie są formalności? Co z podatkami i ZUS?

Pracodawcy uważają, że podatek od środków przekazywanych z OFE na Indywidualne Konta Emerytalne (IKE) powinien zostać pobrany w przyszłości przy wypłacie pieniędzy, a nie w momencie ich przelania do IKE.

Wpłaty dokonywane na Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) przez podmiot zatrudniający (pracodawcę) stanowią przychód pracownika podlegający opodatkowaniu PIT. W związku z tym pracodawca zobowiązany jest potrącić stosowny podatek z wynagrodzenia pracownika. Natomiast wpłaty uczestnika PPK z własnych środków i wpłaty ze środków publicznych są zwolnione z opodatkowania.

Od 1 lipca 2019 r. rozpoczyna się przystępowanie do systemu Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) przez największe przedsiębiorstwa, zatrudniające powyżej 250 osób. Urzędnicy PIP i ZUS, jak ostrzega ekspert Grant Thornton, będą prowadzali kontrole tworzenia PPK w przedsiębiorstwach.

Program Pracowniczych Planów Kapitałowych już wkrótce wchodzi w życie (od 1 lipca 2019 r. podmioty zatrudniające co najmniej 250 osób). PPK to system oszczędzania przeznaczony dla wszystkich pracowników oraz zleceniobiorców, od których wynagrodzenia opłacane są składki emerytalno-rentowe. Wprowadzanie PPK rozłożone jest w czasie i będzie przebiegać etapowo. Czy jest on obowiązkowy? Czy można zrezygnować z tego programu?

Każdy pracodawca jest zobowiązany do składania dokumentów rozliczeniowych za pracownika, który przebywa na urlopie wychowawczym. W dokumentach rozliczeniowych wykazywane powinny być między innymi składki oraz podstawy wymiaru składek. Zatem nasuwa się pytanie, jak prawidłowo ustalić podstawę wymiaru składek ZUS?

Rada Ministrów przyjęła 7 maja 2019 r. projekt nowelizacji ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, który m.in. przewiduje zniesienie limitu 30-krotności podstawy wpłat w PPK oraz możliwość pobierania opłaty za wynik, po osiągnięciu określonej stopy zwrotu - wynika z informacji CIR.

Zapraszamy do wzięcia udziału w konferencji "Pracownicze Plany Kapitałowe - nowe wymogi. Oszczędzać czy nie?", która odbędzie się w dniu 7 czerwca w Warszawie. Patronat medialny nad wydarzeniem objął Infor.

Rząd ujawnił plany reformy emerytalnej, która zakłada przeniesienie oszczędności z OFE na Indywidualne Konta Emerytalne lub do ZUS. Transferowi do IKE ma towarzyszyć opłata przekształceniowa w wysokości 15 proc. wartości środków na rachunku OFE przekazana do FUS/ZUS. Opłata ta ma zostać pobrana w dwóch ratach - po 7,5 proc. w 2020 i 2021 r.

1 stycznia 2019 r. weszła w życie Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych („PPK”), które mają tworzyć system dodatkowego oszczędzania na emeryturę. Stworzenie takiego systemu jest obligatoryjne dla każdego przedsiębiorcy, który zatrudnia co najmniej jedną osobę. Jakie są zasady gromadzenia środków, zarządzania nimi i ich wypłat – przybliża adwokat Renata Bugiel, partner kancelarii GKR Legal.

Premier Mateusz Morawiecki 1 marca 2019 r. w wywiadzie dla PAP sprecyzował, że zapowiadane zwolnienie z PIT osób do ukończenia 26. roku życia nie będzie dotyczyć osób prowadzących działalność gospodarczą. Morawiecki powtórzył, że ponadto mają ulec co najmniej podwojeniu pracownicze koszty uzyskania przychodów w PIT a także obniżona zostanie stawka podatkowa PIT z 18 na 17 proc.

Ustawa o Pracowniczych Planach Kapitałowych obowiązuje od1 stycznia 2019 r. weszła w życie. Jednak dopiero od 1 lipca 2019 r. PPK mają zostać uruchomione w przedsiębiorstwach, które zatrudniają powyżej 250 osób. Pierwsze wpłaty na PPK mają być przelane na konta uczestników pod koniec 2019 roku. Czy warto przystąpić do PPK? Eksperci Esaliens TFI wybrali 10 najważniejszych informacji dla przyszłego uczestnika informacji o PPK.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zwróci emerytom pobierającym najniższe emerytury nadpłacony podatek dochodowy (PIT). Nadpłaty wynikły wskutek podniesienia kwoty wolnej od podatku. Zwrot nadpłat nastąpi w marcu (razem z marcową wypłatą emerytur).

PIT-OP to uproszczone oświadczenie o przekazaniu 1% podatku organizacji pożytku publicznego (OPP), przeznaczone dla emerytów i rencistów którzy dostali od organu rentowego (np. z ZUS) roczne obliczenie podatku na formularzu PIT-40A a nie muszą wypełniać odrębnego zeznania podatkowego (bo nie uzyskali w rozliczanym roku podatkowym innych dochodów, które trzeba wykazać w zeznaniu podatkowym na formularzu PIT-37 albo PIT-36).

Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych obliguje przedsiębiorców do utworzenia w firmach procedur do obsługi wewnętrznego programu oszczędnościowego (pracowniczego planu kapitałowego – PPK) dla osób zatrudnionych. Firmy, które zatrudniają ponad 250 pracowników muszą wdrożyć PPK od 1 lipca 2019. Comarch podpowiada jak prawidłowo i terminowo uruchomić PPK.

Trybunał Konstytucyjny orzekł nieprawidłowość procesu legislacyjnego podczas głosowania w Senacie nad ustawą znoszącą górny limit składek na ZUS. W efekcie zachowane zostanie ograniczenie maksymalnej rocznej podstawy składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia.

W wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pojawił się projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten zakłada podniesienie minimalnej emerytury w 2019 r. do 1100 zł. Najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy ma w 2019 roku wynosić 825 zł.

Środki wpłacone na IKZE możemy odliczyć od dochodu w zeznaniu podatkowym. W tym roku na IKZE możemy wpłacić maksymalnie 5 331 zł, co oznacza, że ulga podatkowa wyniesie odpowiednio około 1 tys. zł w skali 18-proc. oraz ponad 1,7 tys. zł dla osób, które znalazły się w drugim progu podatkowym (32 proc.).

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to program dodatkowego i dobrowolnego gromadzenia długoterminowych oszczędności, wypłacanych po zakończeniu aktywności zawodowej. W ramach programu PPK pierwsze grupy pracowników mogą zacząć oszczędzać już w połowie 2019 r.

Koronawirus, Emerytury

Koronawirus w Europie - jakie działania ekonomiczne podejmują poszczególne państwa

Księgowi i doradcy podatkowi potrzebują więcej czasu na rozliczanie podatków

Ograniczenia w ruchu granicznym w Polsce od 15 marca

Polityka fiskalna w czasie pandemii - jednym z rozwiązań: rekompensata zmniejszenia czasu pracy

Doradcy podatkowi pracują nad pakietem osłonowym dla firm

Kolejne ograniczenia związane z koronawirusem - nowe rozporządzenia

Potrzebne jest podejście systemowe, polegające na przesunięciu terminów dla wszystkich podatników

Praca zdalna a cyberbezpieczeństwo firmy

Doradcy podatkowi apelują do Ministra Finansów o pilne przesunięcie terminów podatkowych

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce wnioskuje do rządu o odroczenie terminów podatkowych i sprawozdawczych

Z powodu koronawirusa należy przesunąć obowiązki w podatkach, ZUS i GUS

Prace urzędów skarbowych a koronawirus – jak rozliczyć roczny PIT?

Podatnicy mogą zgłaszać pomysły dotyczące koronawirusa

Nowy JPK_VAT z deklaracją od 1 lipca. Pobór podatku cukrowego przesunięty na koniec roku

Firmy mogą wnioskować o umorzenie zaległości podatkowych związanych z koronawirusem

Ile można zarobić za testowanie szczepionki na koronawirusa

Zgromadzenia wspólników spółki a koronawirus

MF apeluje o kontakt z urzędami skarbowymi poprzez e-PUAP i infolinie

Udogodnienia podatkowe dla firm w związku z koronawirusem

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z koronawirusem weszła w życie 8 marca 2020 r.

Spirytus do produkcji środków biobójczych zwolniony z akcyzy

Wydatki na maseczki dla pracowników w kosztach

Koszty uzyskania przychodów przy wycofaniu środków z PPK

Projekt "Emerytura bez podatku" skierowany do dalszych prac w Sejmie

Zasady potrącania zaliczek na podatek przez KRUS w 2020 r.

Kwiaty dla pracownika odchodzącego na emeryturę - rozliczenie VAT

Środki zgromadzone na IKE - wypłata bez podatku po osiągnięciu wieku emerytalnego

IKE, IKZE i PPE - limity (i korzyści podatkowe) w 2020 roku

Przeniesienie środków z OFE na indywidualne konta emerytalne

Niższy PIT dla emerytów i rencistów od 1 października 2019 r.

Konferencja Pracownicze Plany Kapitałowe - nowe wymogi. Oszczędzać czy nie?

Własna działalność gospodarcza na emeryturze – wymogi prawne, podatki, składki, ZUS

Podatek od środków przekazywanych z OFE do IKE

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) a podatek PIT

Kontrole tworzenia PPK w przedsiębiorstwach

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) – czym są i czy można z nich zrezygnować?

Urlop wychowawczy - jak ustalić podstawę wymiaru składek ZUS?

PPK bez limitu wpłat

Konferencja Pracownicze Plany Kapitałowe - nowe wymogi. Pytanie: Oszczędzać czy nie?

Opłata przekształceniowa przy przekazywaniu środków z OFE na IKE

Pracownicze Plany Kapitałowe w pigułce - co musi wiedzieć pracodawca

Zwolnienie z PIT dla młodych nie dotyczy przedsiębiorców

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) - co koniecznie trzeba wiedzieć

ZUS zwróci emerytom nadpłacony PIT

PIT-OP dla emerytów i rencistów w 2019 roku - jak złożyć

Pracownicze Plany Kapitałowe od lipca 2019 r. – zasady, obowiązki, terminy, kary

Limit 30-krotności składek ZUS zostaje

Najniższa emerytura w 2019 r. wyniesie 1100 zł

Ulga podatkowa z tytułu wpłat na IKZE

Pracownicze Plany Kapitałowe od połowy 2019 r.