Podatki 2017, Przestępstwa fakturowe

Zgodnie z danymi Ministerstwa Finansów, w pierwszych dziewięciu miesiącach br. w toku kontroli podatkowych i celno-skarbowych wykryto 127,5 tys. fikcyjnych faktur, czyli o ok. 9% mniej niż w analogicznym okresie ub.r. Z kolei ich wartość netto wyniosła 5,6 mld zł. To spadek rdr. o 49,5% rdr. W ocenie resortu, wprowadzone w ostatnich latach zmiany w prawie podatkowym i skuteczne działania KAS, w tym prowadzące do zlikwidowania wielu tzw. fabryk faktur, zniechęcają do popełnienia przestępstw VAT-owskich. Do tego wg szacunków resortu, dzięki lepszemu przestrzeganiu przez podatników obowiązujących regulacji, poprawa dochodów z VAT wyniosła w ub.r. 14,3 mld zł. Opinie ekspertów komentujących ww. dane są jednak podzielone. Niektórzy uważają, że nowe narzędzia fiskusa i ostrzejsze przepisy karne faktycznie spełniły rolę prewencyjną. Ale nie brak też komentarzy, że tzw. fabryki faktur to często uczciwi przedsiębiorcy, którzy są karani za to, że np. nie ze swojej winny wplątali się w podejrzane transakcje.

W zakończonych w 2021 r. prawomocnym wyrokiem sprawach o przestępstwa fakturowe nikt nie został uniewinniony. 45 osób zostało skazanych, 66 poddało się dobrowolnie karze, a tylko wobec dziewięciu sąd warunkowo umorzył postępowanie.

Handel „kosztami” w internecie. W 2020 roku liczba wykrytych fikcyjnych faktur spadła o przeszło 33% w porównaniu z rokiem wcześniejszym. W ub.r. łączna kwota brutto wynikająca z ww. dokumentów była o ponad 40% mniejsza niż w 2019 roku. Analizy na plikach JPK_VAT wpłynęły na zidentyfikowanie faktur wystawionych przez podmioty niezarejestrowane do VAT. Natomiast z danych firmy SentiOne, monitorującej opinie w Internecie, wiemy, w których miesiącach pojawiło się najwięcej wzmianek nt. kupna i sprzedaży kosztów.

Rzecznik Praw Obywatelskich skierował wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie art. 62 § 2 i 2a Kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.). Zdaniem RPO art. 62 § 2 k.k.s. jest niezgodny z art. 2 Konstytucji z uwagi na fakt, że wskazana regulacja narusza zasadę zaufania obywatela do państwa, jednoznaczności prawa oraz bezpieczeństwa prawnego jednostki. Można również podnieść zasadne zastrzeżenia co do zgodności wskazanego przepisu z art. 7 Konstytucji RP z uwagi na nieprecyzyjne i niejednoznaczne określenie w przepisach prawa znamion czynu zabronionego w postaci posługiwania się nierzetelną fakturą. Dlatego RPO zwrócił się do Ministra Finansów z prośbą o rozważenie możliwości podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych w kierunku uchylenia lub odpowiedniej zmiany zakresu art. 62 § 2 i 2a k.k.s.

Po wejściu w życie (od 1 marca 2017 r.) nowych przestępstw fakturowych w Kodeksie karnym (art. 270a i 271a) świadome użycie faktury, która „potwierdza” fikcyjną transakcję, jest przestępstwem pospolitym. Aby odwrócić uwagę tego problemu wmawia się, że podzielona płatność sanuje czyli uzdrawia te transakcje, co jest oczywistą nieprawdą. Żadne działania ex post w stosunku do transakcji zawartych w złej wierze nie tylko nie eliminuje ich karalności, lecz wprost jest dowodem winy umyślnej – pisze profesor Witold Modzelewski.

Wprowadzone zostały nowe obowiązki dokumentacyjne w zakresie cen transferowych. Niektóre z nich obowiązują już w roku 2017, inne natomiast zaczną funkcjonować w 2018 roku. Do obowiązków tych należą przede wszystkim konieczność przygotowania dokumentacji krajowej i grupowej, składanie formularza CIT/TP oraz sporządzanie analizy porównawczej.

Przedsiębiorcy i eksperci mają różne zdania odnośnie sensowności stworzenia Kodeksu należytej staranności w VAT. Jedni uważają, że Kodeks jest niezbędny, choć niełatwo tak go skonstruować, by obowiązki w nim zawarte nie obciążały nadmiernie podatników. Inni podkreślają, że w relacjach z podejrzanymi kontrahentami wystarczy zastosować split payment, co wystarczy by niedopuścić do wyłudzenia lub oszustwa w VAT.

Od 1 stycznia 2016 r. do Ordynacji podatkowej (ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) dodano klauzulę „in dubio pro tributario” (art. 2 a ustawy Ordynacja podatkowa – nie dające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika). Reguła ta miała w sposób istotny zwiększyć ochronę podatników, w tym również miała chronić podatników przed praktykami ze strony organów podatkowych. W praktyce okazało się jednak, że zastosowanie tej zasady nie jest już takie oczywiste i łatwe. Jak się okazuje z klauzuli tej częściej korzystają sądy administracyjne niż organy podatkowe.

O najnowszych zmianach i problemach podatkowych w Polsce, rosnącym znaczeniu doradców podatkowych i ginącym zawodzie księgowego, a także o tym dlaczego Stany Zjednoczone mogą stać się największym rajem podatkowym na świecie – rozmawiamy z Adamem Mariańskim, profesorem w Katedrze Prawa Podatkowego Uniwersytetu Łódzkiego, doradcą podatkowym, partnerem w Mariański Group.

Od marca 2017 roku najistotniejszym ryzykiem jest „użycie” sfałszowanej faktury „w okolicznościach faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia należności publicznej” – tak brzmią nowe przepisy regulujące fałsz materialny (art.270 a) i intelektualny (art. 271 a) Kodeksu karnego. Jak rozumieć to zdanie?

Ministerstwo Finansów 27 października 2017 r. opublikowało 14 odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące wypełniania i składania formularzy CBC-P oraz CBC-R.

27 października 2017 r. Sejm uchwalił nowelizację Ordynacji podatkowej, która przewiduje możliwość uzyskania od organów Krajowej Administracji Skarbowej informacji o podatkowej sytuacji kontrahenta. Nowelizacja ta ma wejść w życie w po upływie 30 dni od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Po uszczelnieniu VAT i CIT Ministerstwo Finansów bierze pod lupę podejrzane transakcje zawierane przez powiązane ze sobą firmy. Przyglądał się im będzie specjalny departament w MF, na czele którego stoją eksperci wcześniej pracujący dla prywatnych firm doradczych.

Od 1 marca 2017 r. istnieje nie tylko Krajowa Administracja Skarbowa, ale także nowy system sankcji karnych i karno-skarbowych. Podatnikom, którzy dopuszczą się najcięższych rodzajowo przestępstw przy wykorzystaniu nierzetelnych faktur, może grozić nawet kara 25 lat pozbawienia wolności. O czym podatnik-przedsiębiorca powinien wiedzieć w obliczu tych zmian?

26 września 2017 r. rząd przyjął projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, przedłożony przez ministra rozwoju i finansów. Wicepremier, minister rozwoju i finansów Mateusz Morawiecki poinformował, że powołany tą ustawą system STIR zostanie wykorzystany do uszczelnienia VAT.

Obowiązek przekazywania plików w formacie Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK) na żądanie organów podatkowych obowiązuje już ponad rok. Z tej okazji eksperci Deloitte przygotowali podsumowanie działań fiskusa w zakresie liczby czynności i kontroli przeprowadzonych z wykorzystaniem plików JPK. Opracowanie to odpowiada również na pytania jak podatnicy radzili sobie z tym obowiązkiem, oraz czy rzeczywiście nowy sposób przekazywania danych podatkowych istotnie wpłynął na prace fiskusa.

Przed końcem października 2017 r. ma być gotowy dokument zawierający listę praktyk świadczących o należytej staranności podatnika VAT - zapowiedzieli na konferencji prasowej 13 września 2017 r. przedstawiciele Ministerstwa Finansów. Stosowanie tych praktyk ma uchronić podatników przed konsekwencjami transakcji z kontrahentami, którzy okazali się oszustami podatkowymi.

Prognoza dochodów podatkowych w projekcie budżetu na 2018 rok jest jednak pesymistyczna. Wyjątkiem jest podatek od towarów i usług: tu przewiduje się uzyskanie około 165 mld zł, czyli - w porównaniu z 2016 rokiem - stanowi przyrost aż o 20 mld zł. Nie znamy jeszcze wyników tego roku, ale wiadomo, że będą lepsze od prognozy (ok. 144 mld zł): do budżetu trafi na pewno 150 mld zł, a może nawet więcej. Po siedmiu miesiącach tego roku mamy już netto (po dokonaniu zwrotów) około 94 mld zł. Czyli sukces?

W obecnym stanie prawnym istnieje obowiązek odprowadzania podatku VAT, nawet jeśli usługodawca (np. prawnik) nie pobiera z tytułu świadczonych przez siebie usług wynagrodzenia. W świetle ustawy o VAT za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika.

Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozporządzenia w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) z tytułu kredytu hipotecznego udzielonego na cele mieszkaniowe. Z projektu wynika, że kredytobiorcy nie zapłacą podatku, w przypadku gdy w 2017 i 2018 r. bank umorzy im kredyt, odsetki, prowizje i inne opłaty, takie jak ubezpieczenie.

W jednym z wcześniejszych artykułów omówiono różnice między nową procedurą kontroli celno-skarbowej a jednocześnie obowiązującą procedurą kontroli podatkowej. Tym razem omówione zostaną różnice pomiędzy dawną kontrolą skarbową, której procedura nadal jest stosowana do spraw wszczętych przed wejściem nowych przepisów, a kontrolą celno-skarbową uregulowaną w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej – KAS.

Perspektywa kontroli celno-skarbowej dla podatników „wkręconych” w karuzele podatkowe, jest przerażająca. Organy skarbowe i sądy administracyjne nie wierzą we wspólnotowe „wynalazki ochronne”, a przede wszystkim w znaczenie faktu, że „podatnik nie wiedział i przy dołożeniu należytej staranności nie mógł wiedzieć”, że uczestniczy w oszustwie podatkowym.

Trwa postępowanie przed Komisją Europejską, która sprawdza, czy ustawa z 6 lipca o podatku od sprzedaży detalicznej nie narusza unijnych zasad pomocy publicznej, faworyzując mniejsze sklepy kosztem większych. W związku z powyższym rząd przewiduje możliwość przedłużenia zawieszenia stosowania przepisów tej ustawy do 2019 roku.

Polska administracja skarbowa w szybkim tempie nadrabia obecnie zaległości w zakresie elektronizacji rozliczeń podatkowych i kontroli (skarbowej i podatkowej). Z pewnością niektórym może się nie podobać, że fiskus będzie wiedział o podatnikach jeszcze więcej niż dotąd - powiedział PAP partner w kancelarii KNDP, przewodniczący Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan Andrzej Nikończyk. Nikończyk ocenił, że zapowiedzi Ministerstwa Finansów to cykl działań mających wspierać uczciwych podatników i dbać o ich prawidłowe rozliczenie z budżetem państwa. "Ciężko jakiekolwiek z tych działań ocenić negatywnie" - powiedział.

Niekiedy podatnik VAT ma obowiązek ustanowić przedstawiciela podatkowego, a w jeszcze innych przypadkach ma taką możliwość. Kiedy ustawa o VAT nakłada obowiązek ustanowienia przedstawiciela podatkowego, a kiedy pozostawia podatnikowi wybór?