Prawo pracy, Zatrudnianie cudzoziemców

W obliczu zimowych mrozów, istotne jest zwrócenie uwagi na przepisy regulujące pracę przy niskich temperaturach. Co się należy pracownikowi w okresie zimowym?

Kontrola legalności zatrudnienia cudzoziemców pozwala zweryfikować, czy pobyt oraz świadczenie pracy przez obcokrajowców w Polsce odbywa się zgodnie z prawem. Narzędzie umożliwia skuteczną walkę z nielegalnymi praktykami oraz wymusza odpowiednią postawę wśród pracodawców i przyjeżdżających do Polski cudzoziemców. Jak wygląda kontrola legalności zatrudnienia i kto jest uprawniony do jej przeprowadzenia?

W dniu 15 maja 2023 r. w Dzienniku Ustaw opublikowano Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 11 maja 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadectwa pracy. W tym rozporządzeniu znajduje się nowy (pomocniczy) wzór świadectwa pracy. Nowe przepisy i nowy wzór wejdą w życie po upływie 7 dni od publikacji rozporządzenia w Dzienniku Ustaw – czyli 23 maja 2023 r. W świadectwie pracy trzeba będzie zamieszczać także informacje o wykorzystanych przez pracownika dniach: okazjonalnej pracy zdalnej, zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej, urlopu opiekuńczego.

Większość Polaków przestrzega świątecznych tradycji i twierdzi, że nie wpływają one na ich pracę. Jeśli chodzi o obcokrajowców, to mamy już inne zdanie – nie potrafimy określić, jakiej są dokładnie wiary, jednak uważamy, że ich obrzędy religijne kolidują z pracą. Liczba stereotypów rośnie wraz z malejącym poziomem wiedzy o wyznaniu innych narodowości przyjeżdżających do Polski. Sami zainteresowani przyznają jednak, że jest wręcz odwrotnie. Co potwierdza najnowsze badanie wielkanocne Grupy Progres – jedynie 8 proc. cudzoziemców aktywnych zawodowo deklaruje, że na święta weźmie wolne. Obcokrajowcy pracujący w Polsce nie chcą korzystać powszechnie z prawa do urlopu na święta religijne, które obchodzą. Mimo że – zgodnie z przepisami – mają do tego prawo. 

Odpoczynek dobowy przysługuje pracowniikowi dodatkowo w stosunku do odpoczynku tygodniowego nawet wtedy, gdy poprzedza bezpośrednio odpoczynek tygodniowy Jest tak także w przypadku, gdy ustawodawstwo krajowe przyznaje pracownikom okres odpoczynku tygodniowego dłuższy od okresu wymaganego na podstawie prawa Unii Europejskiej. Tak orzekł Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku z 2 marca 2023 r. w sprawie C-477/21 (MÁV-START).

Sąd w Arnhem, na wschodzie Holandii, uznał w środę 22 lutego 2023 r., iż pracownik zwolniony za kupowanie i zażywanie narkotyków w czasie pracy, a także korzystanie z usług prostytutek i dzwonienie na seks-linie ze służbowego telefonu, ma otrzymać od pracodawcy odszkodowanie w wysokości 13 tys. euro - podał dziennik „De Telegraaf”.

Rozwiązania przyjęte w nowelizacji kodeksu pracy, dotyczące pracy zdalnej, wpłyną pozytywnie na aktywność zawodową osób wspierających na co dzień osoby z niepełnosprawnościami - powiedział PAP dr Krzysztof Kurowski, przewodniczący Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami.

Sejm i Senat zakończyły prace legislacyjne nad ustawą wprowadzającą pracę zdalną na stałe do Kodeksu pracy. Nowelizacja kodeksu pracy została podpisana 27 stycznia 2023 r. przez Prezydenta RP, a 6 lutego 2023 r. opublikowano ją w Dzienniku Ustaw. Nowe przepisy przewidują możliwość świadczenia pracy wyłącznie w formie pracy zdalnej całkowitą, jak i w formie pracy hybrydowej (częściowo w domu, częściowo w firmie), stosownie do potrzeb konkretnego pracownika i pracodawcy. Od kiedy zaczną obowiązywać przepisy dot. pracy zdalnej i hybrydowej w kodeksie pracy?

Na koniec września liczba cudzoziemców w ubezpieczeniu emerytalnym wyniosła 1,05 mln i wzrosła o 44 tys. w stosunku do sierpnia - poinformowała PAP prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS.

Zatrudniając pracowników spoza Unii Europejskiej, w tym między innymi obywateli Ukrainy, pracodawcy powinni zwracać uwagę na różne aspekty. Szczególnie ukraińscy programiści i specjaliści IT od wielu lat zasilają polskie firmy. Po wybuchu wojny przedsiębiorcy w Polsce stanęli jednak przed nowym wyzwaniem, z którym muszą się codziennie mierzyć.

Najnowsze dane Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej pokazują, że już ponad 770 tys. obywateli Ukrainy podjęło legalną pracę w Polsce, z czego 390 tys. na podstawie nowej procedury ułatwiającej zatrudnienie. Zapowiadane przez pracodawców oraz rząd długofalowe działania – np. pomoc systemowa w integracji uchodźców – przełożą się na wzrost liczby zatrudnionych Ukraińców w najbliższych miesiącach.

Co dalej z pracą zdalną? Czy będzie można pracować zdalnie na stałe? Rada Ministrów przyjęła pod koniec maja 2022 r. projekt ustawy, zakładający wprowadzenie takiej formy wykonywania pracy na stałe do Kodeksu pracy. Ten projekt nowelizacji Kodeksu pracy jest już w Sejmie i został skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu.

24 maja 2022 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra rodziny i polityki społecznej. Rząd chce na stałe wprowadzić do Kodeksu pracy możliwość wykonywania pracy zdalnej. Będzie to bardziej elastyczna forma wykonywania pracy od obecnie funkcjonującej telepracy. Rozwiązanie to powinno poprawić możliwości zatrudnienia osób znajdujących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, w tym rodziców małych dzieci oraz rodziców samotnie wychowujących dzieci. Ponadto, pracodawcy będą mogli wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników lub kontrolę na obecność środków działających podobnie do alkoholu, gdy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.

Opieka nad chorym dzieckiem. Rozpoczynający się okres jesienny sprzyja infekcjom, zwłaszcza u najmłodszych. Pracownicy, którzy muszą zaopiekować się chorym dzieckiem, mają dwie możliwości uzyskania w tym celu dni wolnych.

Nadgodziny kierowców - jak obliczyć? Państwowa Inspekcja Pracy wyjątkowo polubiła się z branżą transportową i tematem nadgodzin. Dlaczego? Dlatego, że praca „za kółkiem” i nadgodziny są tak samo nierozłączne jak bajkowy Bolek i Lolek czy też filmowy Flip i Flap. Dlatego nie ma się co dziwić inspektorom, którzy pierwsze co biorą pod lupę, w przypadku firmy transportowej, to rozliczenia godzinowe.

Polskie prawodawstwo przewiduje kilka ścieżek legalizacji zatrudnienia cudzoziemców. W dużej mierze procedura, którą powinien wybrać pracodawca zatrudniający obcokrajowców zależy od kraju pochodzenia kandydata oraz okresu, na jaki przedsiębiorca powierza wykonywanie cudzoziemcowi pracy. W poprzednim artykule omówiliśmy legalizację pracy w oparciu o tzw. procedurę uproszczoną. Ma ona zastosowanie w przypadku pracodawców zatrudniających cudzoziemców z Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy. Dla obcokrajowców z innych państw, nie będących członkami Wspólnoty Europejskiej, przepisy prawa przewidują legalizację pracy w oparciu o zezwolenie na pracę. Najpowszechniej stosowanym rodzajem zezwolenia jest zezwolenie na pracę typu A.

Szczepienia w zakładach pracy - zgłoszenia rozpoczęły się 4 maja. Jest to możliwe tylko w tych miejscach, gdzie uda się zebrać minimum 300 chętnych. Pracodawcy mogą zgłaszać pracowników, współpracowników i członków ich rodzin. Zasady nie wykluczają obcokrajowców. Cudzoziemcy mogą zgłaszać się także samodzielnie, nawet bez numeru PESEL.

PESEL dla cudzoziemca. W związku z nowymi przepisami, które obowiązują od 1 maja 2021 r., cudzoziemcy mogą ubiegać się o nadanie numeru PESEL dla celów podatkowych.

Jawność wynagrodzeń pracowników i równe zasady wynagradzania kobiet i mężczyzn, to główne cele projektu dyrektywy przygotowanej przez Komisję Europejską 4 marca 2021 r. Zdaniem prawie 70 proc. przedsiębiorców badanych przez Pracodawców RP dyrektywa ta nie rozwiąże problemu luki płacowej, a polski rynek pracy nie jest gotowy na wprowadzenie jawności wynagrodzeń. – Firmy zostaną obarczone kolejnymi obowiązkami, które wygenerują dodatkowe koszty, a to nie jest wskazane w okresie wychodzenia z kryzysu po pandemii – mówi Katarzyna Siemienkiewicz z Pracodawców RP. Więcej zwolenników wprowadzenia jawności wynagrodzeń jest wśród pracowników, ale oni także dostrzegają wady takiego rozwiązania. 56 proc. zatrudnionych podkreśla, że może to spowodować nowe konflikty w firmach.

Legalizacja zatrudnienia cudzoziemców. Trwająca od marca 2020 roku, pandemii wirusa SARS-CoV-2 wpływa na życie społeczne i gospodarcze w Polsce. Wprowadzony reżim sanitarny i nowe obostrzenia epidemiologiczne sprawiają, że wiele firm prywatnych zawiesza działalność lub przechodzi w tryb pracy zdalnej. Także urzędy państwowe, dostosowując się do obecnie obowiązujących przepisów, działają w trybie hybrydowym lub on-line. Przekłada się to na sytuację prawną cudzoziemców, którzy zdecydowali się kontynuować zatrudnienie w naszym kraju.

Zezwolenia na pracę cudzoziemców w czasie COVID-19. Specjalna (anty-covidowa) ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych zawiera przepisy przedłużające ważność wszystkich rodzajów zezwoleń na pracę cudzoziemców w Polsce. Dotyczy to także oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Państwowa Inspekcja Pracy wyjaśnia wątpliwości związane z tymi przepisami, dotyczące różnych stanów faktycznych.

Wynagrodzenie pracownika a zamknięcie firmy. Czy w przypadku zamknięcia firmy na mocy przepisów ograniczających prowadzenie działalności gospodarczej w okresie epidemii COVID-19, wskutek czego nie było możliwe powierzenie pracy cudzoziemcowi w wymiarze czasu pracy lub liczbie godzin określonej w oświadczeniu, zezwoleniu na pracę lub zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę, należy wypłacić cudzoziemcowi wynagrodzenie tylko za faktycznie przepracowane godziny, czy również za czas nieprzepracowany z powodu zamknięcia firmy? Prezentujemy wyjaśnienia Państwowej Inspekcji Pracy w tym zakresie dotyczące pracowników i zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych (np. zleceniobiorców).

Praca zdalna. Partnerzy społeczni nie porozumieli się ws. wszystkich problematycznych kwestii zw. z uregulowaniem pracy zdalnej, przede wszystkim definicji pracy zdanej i zwrotu kosztów ponoszonych przez pracownika - poinformował resort rozwoju. Przekazał, że prace nad przepisami toczą się teraz wewnątrz ministerstwa.

Elektroniczne akta osobowe pracowników, czyli tzw. e-teczki, to szereg korzyści i w znacznym stopniu ułatwienie bieżącej pracy. Trzeba tylko posiadać wiedzę, jak je wytworzyć. Dzięki nim setki tysięcy dokumentów znajdują się w jednym, strukturalizowanym miejscu. Praca z nimi przebiega szybko i sprawnie. Ich najważniejsze zalety, to niemal nieograniczona pojemność, dostęp z każdego miejsca, bezpieczeństwo i możliwość pracy kilku osób naraz.

Praca zdalna funkcjonowała w naszej praktyce gospodarczej już od dłuższego czasu, często nieformalnie, bez określonej ustawą formy telepracy /art. 67(5) Ustawy Kodeks pracy/, ale z początkiem marca 2020 r. zyskała jednak zupełnie inny, zdecydowanie bardziej masowy charakter. Zmagania z pandemią Covid-19 spowodowały, że w wielu miejscach pracy, w przypadku pracowników biurowych, telepraca stała się powszechnym zjawiskiem. Przepisy tzw. tarcz antykryzysowych umożliwiły pracodawcy wprowadzenie formalnie trybu pracy zdalnej. Pracownik w trybie pracy na odległość może pojawiać się w biurze – siedzibie pracodawcy regularnie (np. raz, dwa razy w tygodniu), ale może też tygodniami świadczyć pracę z domu. Pojawia się zatem pytanie - w jakiej formie należy wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi świadczącemu pracę zdalnie, jeśli zajdzie taka potrzeba. Z różnych powodów nie zawsze będzie możliwe wezwanie pracownika do stawienia się w siedzibie pracodawcy i wręczenie mu dokumentu w trakcie bezpośredniego spotkania (mimo, że przepisy tzw. tarcz antykryzysowych dopuszczają taką możliwość). Jak zatem można ten proces przeprowadzić?