Klauzula obejścia prawa podatkowego (klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania), Organ podatkowy

Jak wyglądają statystyki stosowania klauzuli GAAR przez Szefa KAS, i co zrobić by nie zostać „podejrzanym” o próbę obejścia prawa podatkowego?

Program Współdziałania jest potrzebny przedsiębiorcom i KAS. Podatnik opracowuje i wdraża mechanizmy samokontroli, dzięki czemu urzędnicy wykonują mniej kontroli. W zamian zyskuje on pewność swojej pozycji podatkowej. Jednak proces zmierzający do zawarcia umowy między nim i Szefem KAS jest zbyt długotrwały i skomplikowany.

„Według danych na koniec I kw. 2022 r. Szef KAS wszczął od początku działania tej procedury, czyli od 15 lipca 2016 r., 137 postępowań przeciwko unikaniu opodatkowania w pierwszej instancji, z czego w I kwartale 2022 r. – 18 postępowań. W pierwszej instancji sfinalizowanych zostało już 49 postępowań, w tym 29 zakończyło się już również rozstrzygnięciem drugiej instancji” – powiedział PAP zastępca dyrektora Departamentu Kluczowych Podmiotów w MF Dariusz Zasada.

W aktualnym stanie prawnym bank ma obowiązek przekazania organom podatkowym i skarbowym informacji o rachunku bankowym osoby podejrzanej. Od 1 lipca 2022 r. będzie to zaś dotyczyło osoby fizycznej. Ponadto dostęp do konta bankowego będzie możliwy nie tylko na żądanie szefa Krajowej Administracji Skarbowej i naczelnika urzędu celno-skarbowego, ale także naczelnika urzędu skarbowego. Żądania będą zaś mogły dotyczyć także pełnomocników danego rachunku. Znacząco poszerza to zakres ingerencji w strefę prywatności wszystkich obywateli. Zmiany te zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich nie spełniały zasad techniki prawodawczej określonej w rozporządzeniu premiera; nie zostały też uzasadnione na etapie uzgodnień. Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek poprosił o wyjaśnienia premiera Mateusza Morawieckiego jako wykonującego obowiązki Ministra Finansów.

Skuteczne zaskarżenie decyzji organu uniemożliwia dokonanie potrąceń z wpłat podatnika na poczet zaległości podatkowych - tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi.

Podatki w holdingu. 2 czerwca 2021 r. Szef KAS poinformował o wydaniu opinii zabezpieczającej dotyczącej utworzenia struktury holdingowej poprzez wniesienie przez podatnika udziałów w spółce operacyjnej do alternatywnej spółki inwestycyjnej (ASI) w drodze wymiany udziałów. Opinia obejmuje również późniejsze dywidendy wypłacane przez spółkę operacyjną do ASI a następnie do osób fizycznych będących wspólnikami tej spółki.

Unikanie opodatkowania przez holdingi zagraniczne a polskie spółki. W dniu 25 maja 2021 r. Szef KAS wydał opinię zabezpieczającą potwierdzającą że wniesienie przez nierezydentów, w drodze wkładu niepieniężnego, polskiej spółki do kontrolowanej przez nich spółki zagranicznej, ukierunkowane na utworzenie za granicą holdingu rodzinnego nie stanowi unikania opodatkowania. Będzie tak mimo tego, iż wypłacane przez polską spółkę do holdingu dywidendy będą mogły korzystać ze zwolnienia z opodatkowania. Fragmenty opinii wydają się wskazywać, że zarówno wybór jurysdykcji w której lokalizowany jest holding jak i moment w którym następuje wypłata dywidenda, mogą być analizowane przez pryzmat zaistnienia przesłanek zastosowania GAAR (General Anti‑Avoidance Rule – czyli ogólna klauzula obejścia prawa /podatkowego/).

Interpretacja podatkowa. Przedsiębiorca wdał się w spór z fiskusem o pieniądze należne z tytułu CIT. Oczywiście fiskus chciał ich więcej, w tym celu interpretował przepisy tak, a w zasadzie pomijał ich część, aby uzasadnić słuszność poboru wyższego podatku. Ale po stronie przedsiębiorcy stanął sąd, przypominając organom skarbowym, że: „Nie wolno jest również interpretować przepisów prawnych tak, by pewne ich fragmenty okazały się zbędne” (wyrok WSA w Krakowie z 5 lutego 2021 r., sygn. akt I SA/Kr 1262/20).

Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej. Zdarzają się sytuacje bardzo wyjątkowe, kiedy podatnicy mimo najszczerszych chęci i bardzo ciężkiej pracy, nie są w stanie uregulować swoich zobowiązań podatkowych. Powstaje zaległość, która może się powiększać. Ustawodawca przewidział jednak pewne konkretne przypadki, kiedy podatnicy mogą skorzystać z instytucji tak zwanego umorzenia zaległości podatkowej. Komu ona przysługuje? Jak z niej skorzystać? Wreszcie - jak przygotować wniosek o umorzenie zaległości podatkowej?

Podatek od gier. Czy dochód podatnika może być w ogóle opodatkowany, a także w jakiej części, jeżeli podatnik uzyskiwał ten dochód lub jego część z legalnych lub nielegalnych gier hazardowych?

Odliczenie VAT – roboty budowlane. Firma nabyła zastępcze roboty budowlane, by wykonać kontrakt, ale organ podatkowy bez uzasadnienia stwierdził, że nie zrobiła tego w celach zarobkowych i odmówił jej prawa do odliczenia VAT.

Organ podatkowy działał poza formalnym postępowaniem. Co na to sąd? Nadużywanie przez organy podatkowe działania poza formalnym postępowaniem może prowadzić do nieuzasadnionego obejścia prawa i do pozbawienia strony jej praw procesowych. Zatem, nie jest dopuszczalna sytuacja, kiedy organ zbiera konkretne dokumenty, czy dane jeszcze przed wszczęciem jakiegokolwiek postępowania i to pod rygorem kary pieniężnej. Tak uznał WSA w Krakowie.

Wykładnia rozszerzająca na niekorzyść podatnika jest niedopuszczalna - tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy. Sprawa rozpatrywana przez sąd dotyczyła przepisu ustawy o CIT w zakresie możliwości zaliczenia kary umownej do kosztów uzyskania przychodu.

Sztuczne utrzymywanie stanu wymagalności zobowiązania podatkowego było przedmiotem rozstrzygnięcia sądu administracyjnego. Sąd uznał, że w przypadku gdy od dnia wszczęcia postępowania karno-skarbowego do dnia wydania zaskarżonej decyzji nie były podejmowane w postępowaniu karno-skarbowym żadne czynności procesowe, należy uznać, że postępowanie to zostało wszczęte w celu sztucznego utrzymania stanu wymagalności zobowiązania podatkowego.

Gdy fiskus chce ustalić dochód z nieujawnionych źródeł, dokonuje porównania wartości posiadanego przez podatnika majątku i przychodów do wartości poniesionych przez niego wydatków. Jeżeli składniki majątku nie będą miały pokrycia w osiągniętych przychodach, organ podatkowy może ustalić dochód z nieujawnionego źródła i wymierzyć opodatkowanie według sankcyjnej stawki 75%.

Celem przejęcia spółki matki spółka córka zamierza objąć 100% jej majątku. Obie spółki należą do tej samej międzynarodowej grupy kapitałowej. Jako cel przejęcia wskazano m.in.: potrzebę uproszczenia struktur organizacyjnych, redukcję kosztów działalności czy zwiększenie efektywności zarządzania. Wszystko to uzasadniono kryzysem gospodarczym wywołanym pandemią COVID-19. Czy takie działanie jest unikaniem opodatkowania?

W trakcie kontroli podatkowej przeprowadzanej u podatnika organy skarbowe mogą dokonać weryfikacji rozliczeń jego kontrahentów. W ten sposób poznają dokładny przebieg transakcji i mogą zweryfikować, czy obie jej strony wykazały ją poprawnie na potrzeby podatkowe.

Od 1 stycznia 2021 r. podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) staną się spółki komandytowe i niektóre spółki jawne.

Korzystanie przez organy podatkowe z instytucji przedłużania terminu zwrotu VAT jest dopuszczone jedynie w drodze wyjątku. Jest bowiem odstępstwem od zasady zwrotu podatku w określonym w ustawie terminie. Dlatego też, jak uznał Wojewódzki Sad Administracyjny w Łodzi, jeśli organ uruchamia tę instytucję, to musi podatnikowi w sposób należyty i wyczerpujący uzasadnić, dlaczego tak postępuje.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zwrócił uwagę, że niedopuszczalne jest rozszerzające interpretowanie przepisów podatkowych, jeśli w konsekwencji prowadzi do zwiększenia ciężarów podatkowych. Wyjątkowo wykładnia rozszerzająca może zostać zaakceptowana, ale tylko, jeśli będzie z korzyścią dla podatnika.

Wiele osób narzeka na działanie administracji. Podnoszą, że urzędy działają opieszale, przedstawiane przez nich argumenty i dokumenty są pomijane. Sprawy rozpatrywane są pobieżnie lub po prostu nieprawidłowo. W praktycznej walce z organami podatkowymi osoba fizyczna, czy nawet przedsiębiorca, jest jednostką najczęściej słabszą. Nie oznacza to jednak jego skazania na łaskę, czy niełaskę urzędników. Ustawodawca zauważył nierównowagę stron w postępowaniu administracyjnym i postępowaniu podatkowym – i wprowadził odpowiednie instrumenty i narzędzia, które mają pilnować prawidłowego działania całego systemu administracji. Sposób działania tych instrumentów oraz wyjaśnienie jak powinny funkcjonować, widać w praktyce orzeczniczej. Sądy na podstawie konkretnych stanów faktycznych i spraw indywidualnych jednostek, stworzyły pomocne wytyczne w formie tez orzeczniczych, z których może skorzystać każdy zainteresowany.

Punktem wyjściowym do ustalenia wartości rynkowej dla celów opodatkowania PCC jest wartość rynkowa wskazana przez podatnika. Jeżeli organ podatkowy nie zgadza się z wartością ujawnioną przez podatnika, powinien wezwać go do zmiany wartości, wskazując uzasadnienie wezwania wraz ze wstępną wyceną oraz stanowiskiem organu.

Doniosłe znaczenie orzecznictwa sądowego w interpretacjach podatkowych potwierdza Ordynacja podatkowa, która daje możliwość zmiany wydanej interpretacji w razie stwierdzenia jej nieprawidłowości w szczególności z orzecznictwem sądów. W związku z tym za niedopuszczalne trzeba uznać sytuacje, w których to organy podatkowe dokonują wybiórczej analizy stanowiska podatnika w procesie wydawania rozstrzygnięć, czego jednym z przejawów jest problem pomijania argumentacji wynikającej z orzecznictwa.

Jak wynika z polsko-maltańskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dochód polskiego rezydenta podatkowego pełniącego funkcję dyrektora zarządzającego w spółce maltańskiej jest zwolniony z opodatkowania w Polsce. Natomiast na Malcie wynagrodzenie to, przy spełnieniu określonych warunków, również jest zwolnione z opodatkowania.

Na gruncie Ordynacji podatkowej od blisko trzech lat obowiązuje instytucja utrwalonej praktyki interpretacyjnej organów Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Jakie są założenia tej instytucji i jaki jest jej walor ochronny w procesie stosowania przepisów prawa podatkowego w przedsiębiorstwie?