Tematy - Postępowanie podatkowe, Postępowanie administracyjne

Niedawno w prasie i mediach społecznościowych rozgorzała dyskusja odnośnie skutków niezapewnienia obecności obrońcy przy różnego rodzaju czynności z udziałem podejrzanego w postępowaniu karnym. Waga udziału obrońcy dla zapewnienia praw osoby tylko podejrzanej, a tym bardziej już oskarżonej jest oczywistej nawet dla laików. To z czego jednak wiele osób nie zdaje sobie sprawy, to fakt, że obecność zawodowego pełnomocnika może mieć kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej, która ma m.in. na celu zmobilizowanie organów podatkowych do zakończenia kontroli podatkowej i kontroli celno-skarbowej w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Jeżeli to się nie stanie, to nie będzie można podatnikowi naliczyć odsetek od zaległości podatkowych (odsetek za zwłokę) stwierdzonych w toku kontroli.

W dniu 14 września 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok, w którym uznał, że zasada ne bis in idem ustanowiona w art. 50 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej ma zastosowanie do administracyjnych sankcji o charakterze karnym nałożonych za nieuczciwe praktyki handlowe Zasada ta wyklucza, by w przypadku gdy istnieje prawomocne orzeczenie, można było wszcząć lub kontynuować postępowanie karne za te same czyny, nawet jeśli owo orzeczenie jest późniejsze.

Jakie prawa podatnika i obowiązki organu podatkowego wynikają z zasady dwuinstancyjności w postępowaniu podatkowym? Jak zasada dwuinstancyjności wpływa na postępowanie dowodowe? Wyjaśnia ekspert z Mariański Group.

W uchwale z 25 kwietnia 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny (w składzie 7 sędziów) orzekł, że pełnomocnictwo procesowe rozciąga się tylko na czynności w ramach jednej sprawy podatkowej, która objęta jest aktami.

Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 15 marca 2022 r. uznał, że sąd pierwszej instancji powinien rozstrzygnąć wątpliwości, czy listonosz dostarczył awizo przesyłki sądowej. Badając, czy awizo trafiło do skrzynki można sięgnąć po nagrania z monitoringu budynku.

Podatnik przed organami podatkowymi nie musi działać sam. Może ustanowić pełnomocnika, np. w osobie pełnomocnika profesjonalnego, tj. doradcy podatkowego, radcy prawnego, czy adwokata. Pełnomocnikiem podatnika może też być księgowy, czy inna osobę fizyczną mającą pełną zdolność do czynności prawnych. Można ustanowić pełnomocnika do konkretnej sprawy lub pełnomocnika ogólnego, który może występować w imieniu podatnika we wszystkich sprawach podatkowych. Jakie uprawnienia ma pełnomocnik ogólny podatnika? Jak ustanowić pełnomocnika ogólnego?

Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 7 marca 2022 r. podjętej w składzie 7 sędziów uznał, że postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności doręczone stronie, która miała ustanowionego pełnomocnika, z naruszeniem art. 145 § 2 Ordynacja podatkowej (tj. bez doręczenia pełnomocnikowi), należy uznać za niewiążące w rozumieniu art. 212 w zw. z art. 239 Ordynacji podatkowej - także wtedy, gdy strona lub jej pełnomocnik wnieśli od niego zażalenie. Przyczyną podjęcia uchwały była naganna praktyka organów podatkowych, które nie stosowały się do gwarancji procesowych dotyczących sposobu doręczeń.

W jakich sytuacjach organy podatkowe mogą nakładać kary porządkowe podczas kontroli podatkowej? Kiedy można skutecznie kwestionować kary porządkowe? Wyjaśnia Monika Wolska-Bryńska, radca prawny.

Banki przekazują organom Krajowej Administracji Skarbowej informacje o podatnikach w przypadku uzasadnionego żądania naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego. 1 lipca 2022 r. zostaną ujednolicone uprawnienia organów KAS w tym zakresie. KAS nie może żądać od banków informacji bez wszczętego postępowania wobec podatnika.

Skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest zwykłym środkiem odwoławczym i można ją wnieść od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie. Co jeszcze warto wiedzieć o skardze kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym?

Nieważność decyzji administracyjnych - nowelizacja kpa. 24 czerwca 2021 r. Sejm przyjął zmianę przepisu Kodeksu postępowania administracyjnego nakazującego uznawanie decyzji administracyjnej za nieważną z powodu "rażącego naruszenia prawa" - bez względu na fakt, jak dawno ją wydano. Według uchwalonej przez Sejm nowelizacji, jeśli upłynęło 30 lat, to nie będzie już możliwości postępowania ws. nieważności decyzji.

Postępowanie podatkowe. Fiskus decydując się na bezpodstawne wszczęcie postępowania podatkowego naraża się na ryzyko uchylenia decyzji administracyjnej i utratę kompetencji do zmiany rozliczenia podatkowego podatnika.

Decyzja podatkowa skierowana przez organ nie do tego podmiotu, co należy, stanowi przesłankę nieważności takiej decyzji. Czy może się zdarzyć, że organ przeprowadzi postępowanie i wyda decyzję wobec błędnego podmiotu? Co zrobić, jeśli tak się stanie?

Od kilku lat widoczna jest naganna praktyka organów podatkowych masowego, „profilaktycznego” wszczynania postępowań karnoskarbowych wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jak oceniają to sądy administracyjne?

Organ podatkowy działał poza formalnym postępowaniem. Co na to sąd? Nadużywanie przez organy podatkowe działania poza formalnym postępowaniem może prowadzić do nieuzasadnionego obejścia prawa i do pozbawienia strony jej praw procesowych. Zatem, nie jest dopuszczalna sytuacja, kiedy organ zbiera konkretne dokumenty, czy dane jeszcze przed wszczęciem jakiegokolwiek postępowania i to pod rygorem kary pieniężnej. Tak uznał WSA w Krakowie.

Dowody zgłaszane przez podatnika. W przestrzeni publicznej od już dłuższego czasu pojawiają się zapowiedzi wzmożonych kontroli podatkowych w firmach. I z tego też względu niezwykle istotny jest niedawny wyrok NSA. Fiskus kwestionował realność faktur pochodzących od podzleceniodawców, a przede wszystkim marginalizował inicjatywę dowodową przedsiębiorcy. Natomiast podatnik w toku tego typu postępowań musi mieć zapewnione prawo udowodnienia swoich racji. Eksperci uważają, że orzeczenie może stworzyć bufor ochronny przed zbyt dużą uznaniowością fiskusa. Ale też przestrzegają przed zbyt dużym optymizmem i zarzucaniem organów wnioskami dowodowymi.

Zmiana adresu podatnika powoduje m.in. konieczność realizacji pewnych obowiązków wobec organów podatkowych. Jeżeli adres siedziby zmienia przedsiębiorca, to o tej zmianie należy poinformować dość dużą grupę podmiotów. Konieczne jest w szczególności dokonanie zmian w rejestrach (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej czy Krajowy Rejestr Sądowy), ale czy to wystarczy w kontaktach z organami podatkowymi?

Urny do składania dokumentów w urzędach skarbowych wprowadzono, żeby ułatwić kontakt w czasie lockdownu. Tak przekonuje Krajowa Administracja Skarbowa, ale eksperci odradzają korzystanie z tego rozwiązania. I ostrzegają, że w tym przypadku nie otrzymuje się potwierdzenia wpływu. A to może mieć już poważne konsekwencje karnoskarbowe. Z kolei KAS broni się, że do tej pory nie odnotowano sygnałów o istotnych nieprawidłowościach dot. funkcjonowania tej koncepcji.

Prawo określa pewne ograniczenia w zakresie wglądu w akta sprawy podatkowej. Organ może odmówić stronie wglądu do dokumentów zawierających informacje niejawne, a także do innych dokumentów, które organ podatkowy wyłączy z akt sprawy ze względu na interes publiczny.

Istotne jest, aby zasada swobodnej oceny dowodów w sprawie podatkowej nie przekształciła się w ocenę dowolną. W tym celu organ podatkowy jest normatywnie związany wieloma dyrektywami ogólnymi postępowania podatkowego. Musi przede wszystkim opierać się na wszechstronnie zebranym i ocenionym materiale dowodowym.

Naczelny Sąd Administracyjny ma rozpoznać dwie skargi kasacyjne wniesione w związku ze sprawami, w których równolegle do prowadzonego postępowania podatkowego wszczęto postępowanie karne skarbowe, a w konsekwencji tego powiadomiono podatnika o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia na podstawie art. 70 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, ze zm.).

Podatnik ma prawo powoływać się na klauzulę rozstrzygania wątpliwości podatkowych na swoją korzyść, i to w bardzo szerokim zakresie. Organy podatkowe mają natomiast obowiązek ustalania owej korzyści w toku sprawy podatkowej oraz zastosowania się do zasad wynikających z Ordynacji podatkowej, jak również ustawy – Prawo przedsiębiorców w przypadku, gdy sprawa dotyczy podmiotów gospodarczych.

W przepisach Ordynacji podatkowej określone zostały przesłanki wznowienia postępowania podatkowego. Wznowienie postępowania jest jednym z nadzwyczajnych trybów postępowania podatkowego, mogących skutkować wzruszaniem decyzji ostatecznych. Celem wznowienia postępowania jest ponowne rozpatrzenie sprawy, zmierzające do usunięcia ciężkich wad postępowania podatkowego, ujawnionych po wydaniu decyzji.

Organ podatkowy, w drodze decyzji, ma prawo dokonać zabezpieczenia zobowiązania podatkowego na majątku podatnika lub majątku wspólnym przed terminem płatności, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane. Decyzja organu nie jest jednak ostateczna i podatnik może w niektórych sytuacjach się od niej odwołać.

W czasie trwania postępowania podatkowego organy podatkowe mogą wydawać różnego rodzaju postanowienia. Mogą mieć one charakter porządkujący postępowanie, dotyczący np. decyzji organu odnośnie określonych zdarzeń w ramach postępowania. Taki rozstrzygnięcia organu mogą być zaskarżane, co daje wyraz zasadzie dwuinstancyjności postępowania. Na postanowienia organu służy specjalny środek zaskarżenia – zażalenie.

Niejednokrotnie podatnicy czy osoby biorące udział w postępowaniu administracyjnym podnoszą, że nie wiedziały o jakiejś decyzji, czy nawet wyroku, że nie zdawały sobie sprawy z terminu. Zdarzają się sytuacje, że z powodu nieodebranego dokumentu przegrywają sprawę, czy że nakładane są na nich kary finansowe. Należy jednak pamiętać, że nie każdy jest uczciwy w swoich działaniach i ustawodawca musiał to uwzględnić w regulacjach prawnych dotyczących doręczania przesyłek. Nie może być przecież tak, że samo unikanie listonosza skutecznie zwalnia z odpowiedzialności. Wskutek tego wprowadzono tak zwane fikcje doręczeń czy doręczenia zastępcze. Na czym polegają? Jakie mogą mieć konsekwencje? Jakie skutki wywołują, na przykład w trakcie epidemii?

Stawienie się przed organem podatkowym osoby prawidłowo wezwanej jest jej obowiązkiem, zarówno prawnym, jak i społecznym. Czy w związku z tym stawiennictwo świadka w postępowaniu podatkowym, mimo że obowiązkowe, może być usprawiedliwione, a jeśli tak, to w jaki sposób?

Urząd skarbowy w chwili otrzymania zajęcia komorniczego na wierzytelności podatnika staje się podmiotem postępowania egzekucyjnego. Mimo zarzutów podatnika fiskus nie jest uprawniony do kontrolowania legalności działań komornika, bo organ ten nie jest podmiotem tego postępowania – w taki oto sposób fiskus tłumaczył, dlaczego naczelnik urzędu skarbowego przekazał należny podatnikowi zwrot nadpłaty podatku komornikowi, mimo że ten umorzył już postępowanie egzekucyjne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zwrócił uwagę, że niedopuszczalne jest rozszerzające interpretowanie przepisów podatkowych, jeśli w konsekwencji prowadzi do zwiększenia ciężarów podatkowych. Wyjątkowo wykładnia rozszerzająca może zostać zaakceptowana, ale tylko, jeśli będzie z korzyścią dla podatnika.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił decyzję organu podatkowego, określającą podatnikowi wysokość zobowiązania akcyzowego, bo organ ten nie uwzględnił przy jej wydawaniu dowodów przedstawionych przez podatnika. Uznał tym samym, że organy podatkowe nie mogą opierać niekorzystnych dla podatników decyzji jedynie na urzędowych dokumentach, jednocześnie nie dopuszczając dowodów przeciwnych.

Nie sprawdziły się początkowe zapowiedzi resortu finansów dotyczące zawieszenia w okresie epidemii czynności kontrolnych prowadzonych wobec podatników. Obok problemów z płynnością finansową, a w perspektywie koniecznością zwolnień pracowników i likwidacją działalności, przedsiębiorcy w dalszym ciągu będą konfrontować się zatem z urzędnikami. Muszą zadbać o prawidłowość rozliczeń, jak również bacznie przyglądać się działaniom fiskusa.

W czasie epidemii koronawirusa kontrole (podatkowe i celno-skarbowe) i postępowania podatkowe w dalszym ciągu będą prowadzone. Uchwalona przez Sejm tarcza antykryzysowa zakłada jedynie zawieszenie terminów procesowych i sądowych, za zatem także zawieszenie terminów przedawnienia przestępstw i wykroczeń skarbowych.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) odniósł się do zasad korzystania przez organy skarbowe z dowodów z postępowań toczonych w sprawach innych podatników, tj. powiązanych postępowań administracyjnych.

Zajęcie rachunków bankowych firmy, gdy wystarczającym zabezpieczeniem spłaty zobowiązań podatkowych były ruchomości wskazane przez przedsiębiorcę, to klasyczny przykład ignorowania zapisów Konstytucji Biznesu i działanie, które mogło doprowadzić do upadłości rodzinną firmę z 35-letnią tradycją. Takie stanowisko Rzecznika MŚP podzielił Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Olsztynie, uchylając decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w Bartoszycach w sprawie sposobu egzekwowania zobowiązań przedsiębiorstwa z branży metalowej w podatku VAT.

Czas trwania terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego może zostać wydłużony na skutek zawieszenia lub przerwania biegu terminu przedawnienia. Przy czym, różnicą są nie tylko przesłanki powodujące powstanie tych sytuacji, ale także sposób liczenia terminu po ich ustąpieniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie orzekł, że zaniedbania procesowe organu w postępowaniu podatkowym nie mogą być prostowane przez inny organ w trybie nadzwyczajnym.

Profiskalna polityka, skuteczniejsze kontrole i dokładniejsza weryfikacja przedsiębiorców już teraz sprzyjają zwiększonej liczbie nakładanych kar porządkowych. Kolejne zmiany podatkowe planowane na 2020 r. mogą tylko nasilić ten trend. Organy podatkowe najczęściej wymierzają górną granice kary porządkowej, czyli 2800 zł, mimo wyraźnych wytycznych zdefiniowanych przez sądy.

Zastosowanie instytucji klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania przez organy Krajowej Administracji Skarbowej to coś, czego bardzo boją się podatnicy. Warto jednak mieć na uwadze, że Ordynacja podatkowa uwzględnia również pewne wyłączenia w tym zakresie.

Regulacje zawarte w Ordynacji podatkowej dają możliwość prowadzenia specyficznego postępowania podatkowego przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Chodzi o postępowanie związane jest z zastosowaniem tzw. klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Organy podatkowe nie mogą bez ograniczeń wykorzystywać przeciw podatnikom dowodów zebranych w sprawie innego podmiotu. Jeśli tak robią, a kontrolowany podatnik o tym nie wie, to decyzja w jego sprawie może zostać uchylona. Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 16 października 2019 r. interpretując dyrektywę VAT i art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

Niedopuszczalne jest podwyższanie przez organ odwoławczy kwot zobowiązania określonych już wcześniej przez organ pierwszej instancji, bez powołania się na zaistnienie umożliwiających to przesłanek wynikających z Ordynacji podatkowej, a więc: wydania przez organ pierwszej instancji decyzji rażąco naruszającej prawo lub interes publiczny.

W Ordynacji podatkowej przyjęto zasadę równej mocy środków dowodowych. Oznacza to, że taką samą moc dowodową ma zeznanie świadka, wyjaśnienie na piśmie, opinia biegłego, oryginał dowodu księgowego czy poświadczona „za zgodność z oryginałem” kserokopia. Nie ma więc żadnych przesłanek ku temu, by dowód z zeznań świadków traktować gorzej niż dowód w postaci ich oświadczenia złożonego na piśmie.

Pierwszym rodzajem dowodów w postępowaniu podatkowym będą księgi podatkowe. Jeżeli są one prowadzone rzetelnie, stanowią dowód tego, co wynika z ich zapisów. Drugą kategorię dowodów stanowią dokumenty urzędowe. Popularnym rodzajem dowodów są również opinie biegłych.

Wstrzymanie wykonania decyzji ostatecznej to dość często stosowana instytucja na gruncie Ordynacji podatkowej. W dalszym ciągu jednak wielu podatników nie docenia jej mocy. Na czym polega i jak poprawnie ją stosować?

Nieświadomy swoich praw podatnik, który otrzymuje decyzję w postępowaniu podatkowym traktuje ją jak wyrok. A zgodnie z przepisami ma możliwość odwołania się od decyzji krzywdzącej lub niezgodnej z prawem.

Organy podatkowe mają obowiązek kontrolować m.in. czy podatnicy nie zawyżają kosztów uzyskania przychodu, a tym samym, czy celowo nie zmniejszają podstawy opodatkowania. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości podatnik ma prawo do złożenia korekty (deklaracji, zeznania podatkowego), a jeżeli korekta nie zostanie złożona, organ wyda decyzję wymiarową w postępowaniu podatkowym.

To na organie podatkowym spoczywa obowiązek dochowania wszelkiej staranności w zawiadomieniu obywatela o toczącym się postępowaniu, zaś brak takiego działania nie może obciążać nikogo poza organem.

Dowody, które zostały pozyskane z uchybieniem procedury (nielegalnie), nie tracą od razu waloru dowodu. Waga tych uchybień i ich znaczenie dla prawidłowości postępowania podatkowego powinny jednak zostać starannie rozważone przez organy skarbowe.

Wniesienie skargi pauliańskiej będzie powodowało zawieszenie lub wręcz przerwanie biegu terminu przedawnienia poboru podatku. Na takie rozwiązanie zgodził się Stały Komitet Rady Ministrów. Eksperci obawiają się, że skarbówka będzie nadużywać tej możliwości.

Postępowanie podatkowe, Postępowanie administracyjne

Fiskus przesłuchuje, kreuje dowody, pisze protokół … co się może zdarzyć w czasie kontroli? Dlaczego warto mieć wtedy przy sobie doradcę podatkowego?

Naliczanie odsetek za zwłokę a czas trwania kontroli podatkowej, celno-skarbowej lub postępowania podatkowego – zmiany w Ordynacji podatkowej jeszcze w 2025 r.

Zasada ne bis in idem a kary administracyjne. Zakaz kumulacji postępowań i kar za te same czyny przeciwko tej samej osobie

Zasada dwuinstancyjności w postępowaniu podatkowym – prawa podatnika i obowiązki organu podatkowego

Pełnomocnictwo szczególne (procesowe) podatnika - zakres (uchwała NSA)

Doręczanie pism pocztą w postępowaniu sądowym - problem z awizo

Pełnomocnik ogólny podatnika – uprawnienia, powołanie. Czy warto mieć pełnomocnika?

Doręczenie decyzji lub postanowienia z pominięciem pełnomocnika podatnika jest nieskuteczne

Kary porządkowe w kontroli podatkowej – jak z nimi walczyć

Kiedy urząd skarbowy ma dostęp do informacji bankowych podatnika? Zmiany od 1 lipca 2022 r.

Skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym

Nieważność decyzji administracyjnych - nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego

Nadużywanie prawa przez organy podatkowe będzie utrudnione

Błędnie wydana decyzja podatkowa – co zrobić?

Nadużycie prawa przez organy podatkowe a kontrola sądów administracyjnych

Organ podatkowy nie może działać poza formalnym postępowaniem

Podatnik ma prawo udowodnić swoje racje - wyrok NSA

Zmiana adresu podatnika – obowiązki wobec organów podatkowych

Urna do składania dokumentów w urzędach skarbowych - problem z potwierdzeniem złożenia

Kiedy organ może odmówić stronie wglądu w akta sprawy podatkowej?

Swobodna a dowolna ocena dowodów w sprawie podatkowej

Doradcy podatkowi skierowali do NSA opinię amicus curiae

Jak działa zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika

Przesłanki wznowienia postępowania podatkowego

Jak złożyć odwołanie od decyzji zabezpieczającej zobowiązanie podatkowe

Jak złożyć zażalenie od postanowienia w sprawie podatkowej

Doręczanie korespondencji i fikcja doręczeń w postępowaniu administracyjnym i podatkowym

Jak usprawiedliwić niestawiennictwo świadka w postępowaniu podatkowym

Zwrot nadpłaty podatku komornikowi mimo umorzonej egzekucji

Wykładnia rozszerzająca na niekorzyść podatnika jest niedopuszczalna

Przeprowadzenie dowodu przeciwnego w postępowaniu podatkowym

Kontrole i postępowania podatkowe bez taryfy ulgowej na czas koronawirusa

Tarcza antykryzysowa - zawieszenie terminów przedawnienia przestępstw i wykroczeń skarbowych

Wykorzystywanie dowódów z powiązanych postępowań administracyjnych

Zajęcie rachunku bankowego przez US, gdy możliwe było zajęcie ruchomości

Zawieszenie a przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego

Odwołanie w postępowaniu podatkowym w trybie nadzwyczajnym

Organy podatkowe coraz częściej wymierzają kary porządkowe w maksymalnej wysokości

Wyłączenie stosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania

Postępowanie podatkowe w ramach klauzuli o unikaniu opodatkowania

Dowody przeciw podatnikowi zebrane w innym postępowaniu - wyrok TSUE

Podwyższenie kwoty zobowiązania w postępowaniu podatkowym

Zeznanie świadka jako dowód w postępowaniu podatkowym

Rodzaje dowodów w postępowaniu podatkowym

Jak korzystać z instytucji wstrzymania wykonania decyzji ostatecznej

Decyzja podatkowa nie jest ostateczna – jak i do kogo można się odwołać

Konsekwencje zawyżenia kosztów uzyskania przychodu

Organ podatkowy musi informować o toczącym się postępowaniu

Postępowanie podatkowe - dowód zdobyty nielegalnie

Skarga pauliańska z zawieszeniem biegu terminu przedawnienia poboru podatku