Tematy - Split payment (podzielona płatność), Deklaracje VAT

Przedsiębiorcy będący podatnikami VAT-u muszą w niektórych przypadkach liczyć się z dodatkowymi obowiązkami związanymi z tym podatkiem. Jednym z nich jest mechanizm podzielonej płatności (MPP), który można stosować dobrowolnie lub obligatoryjnie. Podpowiadamy, dla kogo MPP jest obowiązkowy, w jakich transakcjach się go stosuje i których towarów dotyczy.

Minister Finansów od 1 kwietnia 2025 r. wprowadza dwa nowe wzory deklaracji VAT. Mają to być VAT-8 (wersja 12) i VAT-9M(wersja 11). Opublikowano już rozporządzenie określające nowe wzory tych formularzy. Co się zmieni?

Klient zapłacił kartą za fakturę. Na fakturze jest zawarta informacja o obowiązkowym MPP. Czy jako sprzedawca możemy ponieść jakieś konsekwencje za przyjęcie takiej płatności?

Czy skorygowanie błędnie dokonanych rozliczeń w zakresie mechanizmu podzielonej płatności nie będzie pozbawiało podatnika prawa do zaliczenia takich wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów?

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zadał we wrześniu br. pytanie prejudycjalne TSUE w sprawie polskich przepisów o mechanizmie podzielonej płatności (split payment) zabraniających naczelnikowi urzędu skarbowego przekazania środków z rachunku VAT do masy upadłościowej. Unijny trybunał przyjął tę sprawę do rozpatrzenia (C-709/22).

Czy metoda podzielonej płatności nie uprzywilejowuje w Polsce fiskusa względem innych wierzycieli upadłej spółki? Sprawdzi to Trybunał Sprawiedliwości UE. Chodzi o przepisy, które zabraniają naczelnikowi urzędu skarbowego przekazania środków z rachunku VAT do masy upadłości. Eksperci spodziewają się porażki skarbówki, uważają, że przepisy trzeba zmienić. W ubiegłym tygodniu TSUE przyjął tę sprawę do rozpatrzenia i nadał jej sygnaturę (C-709/22). Jest ona konsekwencją pytań prejudycjalnych, które 22 września br. zadał Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu (sygn. akt I SA/Wr 73/22).

Slim VAT 3 trafił do konsultacji publicznych. Jest to kolejny pakiet uproszczeń w rozliczeniach VAT dla przedsiębiorców. Na czym będą polegać proponowane zmiany?

Ministerstwo Finansów chce, aby Slim VAT 3, czyli kolejny pakiet zmian upraszczających rozliczenia tego podatku, wszedł w życie pod koniec tego roku – powiedział PAP dyrektor Departamentu Podatku od Towarów i Usług w Ministerstwie Finansów dr Paweł Selera.

Komisja Europejska (KE) zgodziła się na przedłużenie stosowania w Polsce obowiązkowego modelu split payment (MPP - mechanizm podzielonej płatności) do 28 lutego 2025 r. Split payment to skuteczne narzędzie uszczelniania VAT, które zapewnia też bezpieczeństwo dla podatnika i transakcji. Od 1 marca 2022 r. nie zmieniają się krajowe przepisy dotyczące obligatoryjnego MPP i firmy dalej będą miały obowiązek stosowania tego mechanizmu na dotychczasowych zasadach.

Korekta deklaracji VAT po zakończeniu kontroli. Dokonanie zmian w rozliczeniu VAT wymaga sporządzenia odpowiedniej korekty deklaracji. Uprawnienie do korekty ulega jednak zawieszeniu na czas trwania kontroli podatkowej w zakresie objętym tą kontrolą. Jeżeli kontrola podatkowa wykaże nieprawidłowości, a podatnik zgadza się z jej ustaleniami, ewentualnej korekty może dokonać zatem dopiero po zakończeniu kontroli. Istotne jest, aby odpowiednich zmian dokonać jeszcze przed wszczęciem postępowania podatkowego. Wtedy możemy uniknąć sankcji.

Jak wypełnić deklarację VAT - procedury OSS i IOSS. Ministerstwo Finansów przygotowało dla podatników VAT instrukcje jak prawidłowo wypełnić aktualnie obowiązujące formularze deklaracji VAT (a także formularze zgłoszeń) w ramach procedury unijnej oraz nieunijnej (OSS) i procedury importu (IOSS).

Rozliczanie VAT - procedury OSS i IOSS. Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 30 września 2021 r. o warunkach rozliczania VAT w ramach procedury unijnej oraz nieunijnej (OSS) i procedury importu (IOSS).

Rachunek VAT (split payment). Jak informują doradcy podatkowi, coraz częściej zdarzają się przypadki przelewania kwoty brutto na rachunek VAT. Podkreślają również, że mechanizm ten może być wykorzystywany przez oszustów.

KRUS z rachunku VAT. W ramach pakietu zmian SLIM VAT 2 ustawodawca wprowadza możliwość płacenia z rachunku VAT składek na KRUS. Będzie to możliwe od 1 stycznia 2022 r.

Uwalnianie pieniędzy z rachunku VAT. W pierwszych sześciu miesiącach 2021 r. wpłynęło prawie 20% mniej wniosków o uwolnienie środków zgromadzonych na rachunku VAT w porównaniu z analogicznym okresem ub.r. Jednak z danych resortu finansów wynika, że zgodzono się uwolnić kwotę prawie 80% większą niż wcześniej. W analizowanych okresach wydano niemal po tyle samo odmów. Ale w tym roku zablokowano znacznie więcej środków. Ostatnio negatywne postanowienia dotyczą głównie wnioskodawców bez wiodącego PKD.

JPK_VAT z oznaczeniami MPP. Od 1 lipca 2021 r. zmianie uległo rozporządzenie z dnia 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (ostatnia zmiana - w par. 11 uchylono pkt 2 ustępu 2, co oznacza, że ewidencja nie musi zawierać oznaczenia "MPP"). Jednocześnie ministerstwo nie zmieniło schemy JPK (zmiana będzie wprowadzona w nowym roku), zatem istnieje nadal możliwość wypełniania pola "MPP" w ewidencji. Czy obecnie - po wejściu w życie zmian w powyższym rozporządzeniu - złożenie w urzędzie JPK_VAT z oznaczeniami MPP będzie traktowane jako błąd?

Procedura OSS to możliwość rozliczania VAT w jednym kraju Unii Europejskiej z tytułu świadczenia usług i dostaw towarów na rzecz konsumentów. Kto i na jakich zasadach może korzystać od 1 lipca 2021 r. z procedury VAT OSS? Jak zarejestrować się do procedury OSS? Jak składać deklaracje VAT OSS?

SLIM VAT 2 zawiera rozwiązanie, które umożliwi podatnikowi rozliczającemu podatek z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej dokonania korekty deklaracji, w sytuacji gdyby w pierwotnej deklaracji nie rozliczył w prawidłowej wysokości podatku.

SLIM VAT 2 - rachunek VAT. Ustawodawca chce wprowadzić kilka zmian ułatwiających korzystanie z rachunku VAT (split payment). Uregulowana zostanie m.in. kwestia uwalniania środków przeksięgowanych z zamykanego rachunku VAT na tzw. rachunek techniczny. Co jeszcze się zmieni?

Amortyzacja a split payment. Czy podatnik może zaliczyć do kosztów działalności poprzez odpisy amortyzacyjne tę część wydatków, która została przeznaczona na budowę pomieszczenia biurowego, a za które faktury zostały opłacone z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności, mimo że przewyższają wartość 15 000 zł brutto i obejmują usługi, które są zawarte w załączniku nr 15 ustawy o VAT?

Split payment. Ministerstwo Finansów rozważa obniżenie progu 15 tys. zł w split paymencie lub wprowadzenie powszechnego obowiązku dzielenia płatności. Przedsiębiorcy są temu przeciwni

Split payment, MPP. - Przedsiębiorcy przyzwyczaili się do stosowania split payment i to rozwiązanie działa bardzo dobrze. Zastanawiamy się, czy obniżyć próg split paymentu – dziś to jest 15 tys. zł – lub nawet wprowadzić powszechny obowiązek podziału kont w przypadku podatku VAT - mówi Tadeusz Kościński, minister finansów w wywiadzie dla DGP.

Mechanizm podzielonej płatności (MPP). Od 1 stycznia 2021 r. ustawodawca wprowadził kilka istotnych zmian do funkcjonujących przepisów dotyczących MPP. Jakie to zmiany?

MPP 2021. Od 1 stycznia 2021 r. zmianie uległy przepisy dotyczące mechanizmu podzielonej płatności w VAT (zwanego też w skrócie MPP, czy z angielska: split payment). Zmiany te wprowadziła nowelizacja ustawy o VAT, która weszła z początkiem 2021 roku (tzw. pakiet SLIM VAT). Kwota limitu podzielonej płatności została wprost zapisana w ustawie o VAT. Mechanizm podzielonej płatności (MPP) nie musi już być stosowany do potrąceń pozakodeksowych, czyli potrąceń dopuszczalnych na gruncie zasady swobody umów. Płatności z rachunku VAT można dokonywać także na konta agencji celnych. Nastąpiła też zmiana katalogu podmiotów mogących wystąpić o uwolnienie środków z rachunku VAT

Do końca marca 2021 r. ma zostać przedłużone stosowanie klasyfikacji PKWiU 2008 do celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług (VAT), w zakresie niektórych towarów (np. kosmetyków, komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych, urządzeń elektrycznych i nieelektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego, części samochodowych i towarów objętych podzieloną płatnością (załącznik 15 do ustawy o VAT) oraz w zakresie towarów, wymienionych odnośnie wyłączenia ze zwolnienia podmiotowego od podatku od towarów i usług (w art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. f i g ustawy o VAT).

Ministerstwo Finansów przypomina, że od 1 października 2020 r. obowiązuje nowy JPK_VAT z deklaracją. Jeden plik zastąpił składane wcześniej oddzielnie deklaracje VAT-7 lub VAT7K z załącznikami i informację JPK_VAT. Pierwsze pliki według nowej struktury, dotyczące okresu rozliczeniowego za październik 2020 r., podatnicy powinni złożyć do 25 listopada 2020 r. Korekty rozliczeń za okresy sprzed października 2020 r. należy składać na dotychczasowych zasadach. Z jakich części składa się nowy JPK_VAT? Jakie dane zawiera JPK_VAT z deklaracją? Jak wysłać nowy JPK_VAT z deklaracją?

Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności (split payment) w stosunku do niektórych towarów i usług został wprowadzony 1 listopada 2019 r. Przepisy regulujące podzieloną płatność nadal wywołują wątpliwości u podatników, którzy nie są pewni, czy powinni opłacić należność z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności. W szczególności, wątpliwości pojawiają się w odniesieniu do płatności zaliczek z zastosowaniem MPP.

Split payment a sprzedaż abonamentów na korzystanie z oprogramowania. Czy podatnik ma obowiązek stosować mechanizm podzielonej płatności w sytuacji, gdy oprogramowanie wydawane jest klientom poprzez pobranie aplikacji, poprzez którą instalowane jest oprogramowanie?

Zmiany dotyczące mechanizmu podzielonej płatności (split payment) wprowadzone zostaną od 1 stycznia 2021 r. do ustawy o VAT. W przedstawionym przez Ministerstwo Finansów projekcie noweli ustawy przewidziano przede wszystkim zmiany mające zlikwidować pojawiające się obecnie wątpliwości interpretacyjne dotyczące stosowania split payment.

Od października 2020 r. podatnicy VAT czynni muszą w miejsce dotychczasowych deklaracji składać dziwaczną hybrydę informatyczną (tzw. nowy JPK_VAT z deklaracją) będącą połączeniem deklaracji (bez obowiązującego prawnie formularza) oraz informacji o prowadzonej ewidencji.

Nota korygująca jest szczególnym rodzajem faktury pozwalającym na korygowanie niektórych pomyłek w fakturach wyjątkowo przez nabywcę towaru lub usługi, a nie przez wystawcę faktury. Przyjrzyjmy się dokładniej temu dokumentowi. Jakie elementy powinna zawierać nota korygująca? Kiedy ją wystawiać? Czy wymaga akceptacji wystawcy faktury? Jakie pomyłki można poprawiać notą korygującą, a jakich nie?

1 października 2020 r. skończyła się epoka podatku od towarów i usług, którą przed 27 laty zapoczątkowała jego pierwsza wersja uregulowana ustawą z dnia 8 stycznia 1993 r., czyli „VAT przed wspólnotowy”, który wyprowadził finanse ze stanu upadku lat 1989-1992 – pisze profesor Witold Modzelewski.

Split payment (mechanizm podzielonej płatności) to szczególne rozwiązanie dotyczące realizowania płatności przy wykorzystaniu rachunku VAT. Instytucja split payment zaczęła obowiązywać w polskim systemie podatkowym od 1 lipca 2018 r. Przyjrzyjmy się najważniejszym elementom podzielonej płatności. Czym jest split payment i kogo dotyczy? Czy split payment jest obowiązkowy? Jak rozliczać się w split payment?

Z dniem 1 października 2020 r. wejdą w życie przepisy nakazujące składanie przez czynnych podatników VAT nowego dokumentu elektronicznego JPK_V7 (tj. JPK-7M/JPK-V7K). Nowy plik zastąpi dotychczasowe deklaracje VAT i sprawi, że obowiązek składania deklaracji VAT-7/VAT-7K zostanie połączony z obowiązkiem przesyłania plików JPK_VAT.

Brak uregulowania w przepisach prawa formy oraz treści deklaracji podatkowej może doprowadzić do destrukcji podatku od towarów i usług o nieobliczalnych skutkach – pisze profesor Witold Modzelewski.

Ministerstwo Finansów przygotowało nowy wzór deklaracji do rozliczania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (VAT-8) oraz nowy wzór deklaracji do rozliczania importu usług lub nabycia towarów oraz usług (VAT-9M). Nowe wzory deklaracji mają zastosowanie począwszy od rozliczeń za październik 2020 r.

Resort finansów udostępnił nową wersję aplikacji e-mikrofirma. Zmodyfikowana aplikacja e-mikrofirma umożliwia obsługę nowego JPK_VAT z deklaracją, czyli nowego JPK_V7M (rozliczenie miesięczne) lub nowego JPK_V7K (rozliczenie kwartalne).

Nasza spółka otrzymała fakturę o wartości powyżej 15 000 zł potwierdzającą zakup towarów z załącznika nr 15 do ustawy o VAT (aparaty i kamery cyfrowe). Nie odliczyliśmy VAT z tej faktury, gdyż zakupione towary zostały przeznaczone na cele osobiste pracowników. Czy mimo że nie odliczamy VAT, powinniśmy uregulować fakturę z zastosowaniem MPP (Mechanizm Podzielonej Płatności), czy też brak odliczenia zwalnia nas z tego obowiązku?

Nowy JPK_VAT, który obejmie część deklaracyjną i ewidencyjną, będą obowiązkowo składać wszyscy podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni za okresy od 1 października 2020 r. W tym przewodniku wskazujemy najważniejsze aspekty nowego pliku JPK_VAT, a w szczególności: terminy, dane, które powinny być ujęte w tym pliku, oznaczenia dostaw towarów i świadczenia usług za pomocą symboli GTU, zasady korygowania JPK_VAT, kary za naruszenie nowych obowiązków, przepisy, wytyczne i przykłady Ministerstwa Finansów.

Rządowe Centrum Legislacji przedstawiło 18 sierpnia plany nowelizacji ustawy o VAT oraz prawa bankowego. Pakiet nazwany przez Ministerstwo Finansów SLIM VAT zapowiada szereg uproszczeń administracyjnych dla podatników. Dokument zakłada wejście w życie z dniem 1 stycznia 2021 roku rozwiązań takich jak m.in. wydłużenie czasu na odliczenie VAT czy ujednolicenie kursów walut obcych dla celów VAT i podatków dochodowych. Eksperci ostrzegają jednak, że niektóre zapisy ustawy mogą budzić wątpliwości interpretacyjne.

Od 1 października 2020 r. czynni podatnicy VAT zaczną składać nowy JPK_VAT, który będzie zawierał część deklaracyjną oraz ewidencyjną. W ramach nowego pliku JPK_VAT będą funkcjonowały specjalne oznaczenia (kody GTU) dla dostawy niektórych towarów i świadczenia usług. W jaki sposób należy dokonywać korekty błędnych oznaczeń GTU w nowym JPK_VAT, gdy mimo prawidłowo wystawionej faktury popełniono błędy w ewidencji?

Kontrahenci przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności (split payment) dokonują przelewu kwoty netto na rachunek bankowy przedsiębiorcy, natomiast kwotę VAT przekazują na tzw. rachunek VAT. W razie zgromadzenia środków na rachunku VAT, przedsiębiorca będzie mógł wystąpić z wnioskiem do właściwego naczelnika urzędu skarbowego o uwolnienie środków. Naczelnik urzędu skarbowego może jednak w określonych sytuacjach wydać decyzję odmowną.

Z dniem 1 stycznia 2021 r. planowane jest wejście w życie tzw. pakietu SLIM VAT, który zmienia niektóre przepisy w zakresie podatku od towarów i usług. Obecnie projekt zmian jest na etapie konsultacji społecznych. Do 7 września 2020 r. Ministerstwo Finansów umożliwia przesyłanie uwag i opinii dotyczących zaproponowanych zmian.

W ewidencji VAT przesyłanej w ramach nowych plików JPK_VAT podatnik będzie wykazywał pięć grup danych pozwalających na prawidłowe rozliczenie podatku należnego. Wśród tych danych znajdują się oznaczenia literowe lub literowo-cyfrowe wymagane dla niektórych transakcji oraz oznaczenia niektórych dowodów sprzedaży.

Od 1 października 2020 r., gdy zacznie obowiązywać nowy plik JPK_VAT z deklaracją, agencje celne będą miały problem z weryfikacją rozliczeń importerów, za które odpowiadają. A to może je kosztować miliony złotych.

Rząd przygotował zmiany w mechanizmie podzielonej płatności (split payment). Zgodnie z propozycją zwrot środków zgromadzonych na rachunku VAT będzie odbywał się w ciągu trzech dni zamiast dotychczasowych 25.

Od 1 października 2020 r. czynni podatnicy VAT zaczną składać nowy JPK_VAT, który będzie zawierał część deklaracyjną oraz ewidencyjną. W ramach nowego pliku JPK_VAT będą funkcjonowały specjalne oznaczenia (kody GTU) dla dostawy niektórych towarów i świadczenia usług. Dla usług księgowych przewidziane zostało oznaczenie GTU_12.

Począwszy od 1 listopada 2019 r. stosuje się przepisy dotyczące obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności (split payment) przy regulowaniu należności z faktury, w której wartość sprzedaży przekracza 15.000 zł i faktura ta obejmuje swym zakresem towary lub usługi wskazane w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Konstrukcja mechanizmu podzielonej płatności niejednokrotnie wzbudza wątpliwości podatników. W niniejszym artykule zostanie omówiona kwestia stosowania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności do regulowania należności za pośrednictwem wewnątrzgrupowego systemu nettingu.

Dotychczas wydawało się, że brak rejestracji kontrahenta jako podatnika VAT do celów transakcji wewnątrzwspólnotowych nie przesądza o utracie prawa do zastosowania stawki 0 % w obrocie unijnym. Odmienne i niekorzystne dla podatników stanowisko w tym przedmiocie zajął niedawno Naczelny Sąd Administracyjny. Przedsiębiorcy, którzy działali w zaufaniu do wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej powinni zweryfikować swoje rozliczenia i przygotować się na kontrolę fiskusa.

Nowe pliki JPK_VAT z deklaracją (JPK_V7M i JPK_V7K) będą obowiązkowo składać wszyscy czynni podatnicy VAT za okresy od 1 października 2020 r. A jak będzie w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej? Czy zawieszenie działalności gospodarczej zwalnia z przesyłania nowego pliku JPK_VAT z deklaracją?

Split payment (podzielona płatność), Deklaracje VAT

Mechanizm podzielonej płatności w VAT 2025: kiedy jest obowiązkowy, w jakich transakcjach się go stosuje i których towarów dotyczy

Nowe formularze deklaracji VAT od 1 kwietnia 2025 r. Co się zmieniło?

Klient zapłacił kartą za fakturę z oznaczeniem "mechanizm podzielonej płatności". Czy sprzedawcy grożą sankcje?

Niezastosowanie mechanizmu podzielnej płatności, korekta a koszty uzyskania przychodów

Mechanizm podzielonej płatności pod lupą TSUE

Split payment a upadłość podatnika - TSUE zbada polskie przepisy

Slim VAT 3 - znaczące zmiany w VAT

Slim VAT 3 pod koniec 2022 roku - co się zmieni?

Obowiązkowy split payment w Polsce przedłużony do 2025 roku

Korekta deklaracji VAT po zakończeniu kontroli

Jak wypełnić deklarację VAT (procedury OSS i IOSS) - instrukcje Ministerstwa Finansów

Rozliczanie VAT - procedury OSS i IOSS

Rachunek VAT może być wykorzystywany przez oszustów

Składki KRUS z rachunku VAT od 1 stycznia 2022 r.

Uwalnianie pieniędzy z rachunku VAT w 2021 roku

Czy od 1 lipca 2021 r. złożenie JPK_VAT z oznaczeniami MPP jest błędem?

Procedura unijna VAT OSS - co warto wiedzieć?

SLIM VAT 2. Korekta deklaracji importowej

SLIM VAT 2. Rachunek VAT - co się zmieni?

Amortyzacja. Faktury z pominięciem split payment

Split payment - obniżenie progu 15 tys. zł

MPP (split payment) z niższym progiem i bardziej powszechny

Mechanizm podzielonej płatności w 2021 r. - co warto wiedzieć?

MPP 2021 - zmiany w podzielonej płatności

VAT 2021 - przedłużone stosowanie PKWiU 2008 do niektórych towarów

Pierwsza wysyłka JPK_VAT z deklaracją do 25 listopada

Czy zaliczki należy płacić w ramach mechanizmu podzielonej płatności?

Czy split payment obejmuje sprzedaż abonamentu na oprogramowanie?

Zmiany w podzielonej płatności (split payment) od początku 2021 r.

Nowy JPK VAT, czyli zawracanie głowy za duże pieniądze

Nota korygująca - kto ją wystawia i kiedy?

1 października 2020 r.: „koniec historii” w podatku VAT

Split payment - co należy wiedzieć o podzielonej płatności?

Nowy JPK_VAT od 1 października 2020 r. - JPK-7M/JPK-V7K

Jakie skutki przyniesie brak określenia w przepisach prawa formy i treści deklaracji VAT?

Nowe wzory deklaracji VAT-8 i VAT-9M od 1 października 2020 r.

Aplikacja e-mikrofirma do wysyłki JPK_VAT z deklaracją

Czy brak odliczenia VAT z faktury zakupowej zwalnia z obowiązku zapłaty w formie MPP?

Nowy JPK_VAT z deklaracją od 1 października 2020 r. – przewodnik po zmianach

Slim VAT 2021 - jakie uproszczenia administracyjne dla podatników?

Nowy JPK_VAT - jak korygować błędne oznaczenia GTU?

Kiedy naczelnik urzędu skarbowego nie zgodzi się na uwolnienie środków z rachunku VAT?

Pakiet SLIM VAT od 2021 r. - jakie są najważniejsze założenia?

Nowy JPK_VAT - jak oznaczać transakcje i dowody sprzedaży?

Nowy JPK_VAT a rozliczenie importu

Zmiany w split payment - zwrot środków z rachunku VAT w ciągu trzech dni

Jak oznaczać usługi księgowe w nowym JPK_VAT?

Kompensata należności a podzielona płatność w VAT

Zagraniczny kontrahent nie zarejestrował się do VAT? Stracisz prawo do stawki 0%

Nowy JPK_VAT a zawieszenie działalności gospodarczej