VAT 2017, Przestępstwa fakturowe

Zgodnie z danymi Ministerstwa Finansów, w pierwszych dziewięciu miesiącach br. w toku kontroli podatkowych i celno-skarbowych wykryto 127,5 tys. fikcyjnych faktur, czyli o ok. 9% mniej niż w analogicznym okresie ub.r. Z kolei ich wartość netto wyniosła 5,6 mld zł. To spadek rdr. o 49,5% rdr. W ocenie resortu, wprowadzone w ostatnich latach zmiany w prawie podatkowym i skuteczne działania KAS, w tym prowadzące do zlikwidowania wielu tzw. fabryk faktur, zniechęcają do popełnienia przestępstw VAT-owskich. Do tego wg szacunków resortu, dzięki lepszemu przestrzeganiu przez podatników obowiązujących regulacji, poprawa dochodów z VAT wyniosła w ub.r. 14,3 mld zł. Opinie ekspertów komentujących ww. dane są jednak podzielone. Niektórzy uważają, że nowe narzędzia fiskusa i ostrzejsze przepisy karne faktycznie spełniły rolę prewencyjną. Ale nie brak też komentarzy, że tzw. fabryki faktur to często uczciwi przedsiębiorcy, którzy są karani za to, że np. nie ze swojej winny wplątali się w podejrzane transakcje.

W zakończonych w 2021 r. prawomocnym wyrokiem sprawach o przestępstwa fakturowe nikt nie został uniewinniony. 45 osób zostało skazanych, 66 poddało się dobrowolnie karze, a tylko wobec dziewięciu sąd warunkowo umorzył postępowanie.

Handel „kosztami” w internecie. W 2020 roku liczba wykrytych fikcyjnych faktur spadła o przeszło 33% w porównaniu z rokiem wcześniejszym. W ub.r. łączna kwota brutto wynikająca z ww. dokumentów była o ponad 40% mniejsza niż w 2019 roku. Analizy na plikach JPK_VAT wpłynęły na zidentyfikowanie faktur wystawionych przez podmioty niezarejestrowane do VAT. Natomiast z danych firmy SentiOne, monitorującej opinie w Internecie, wiemy, w których miesiącach pojawiło się najwięcej wzmianek nt. kupna i sprzedaży kosztów.

Rzecznik Praw Obywatelskich skierował wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie art. 62 § 2 i 2a Kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.). Zdaniem RPO art. 62 § 2 k.k.s. jest niezgodny z art. 2 Konstytucji z uwagi na fakt, że wskazana regulacja narusza zasadę zaufania obywatela do państwa, jednoznaczności prawa oraz bezpieczeństwa prawnego jednostki. Można również podnieść zasadne zastrzeżenia co do zgodności wskazanego przepisu z art. 7 Konstytucji RP z uwagi na nieprecyzyjne i niejednoznaczne określenie w przepisach prawa znamion czynu zabronionego w postaci posługiwania się nierzetelną fakturą. Dlatego RPO zwrócił się do Ministra Finansów z prośbą o rozważenie możliwości podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych w kierunku uchylenia lub odpowiedniej zmiany zakresu art. 62 § 2 i 2a k.k.s.

Po wejściu w życie (od 1 marca 2017 r.) nowych przestępstw fakturowych w Kodeksie karnym (art. 270a i 271a) świadome użycie faktury, która „potwierdza” fikcyjną transakcję, jest przestępstwem pospolitym. Aby odwrócić uwagę tego problemu wmawia się, że podzielona płatność sanuje czyli uzdrawia te transakcje, co jest oczywistą nieprawdą. Żadne działania ex post w stosunku do transakcji zawartych w złej wierze nie tylko nie eliminuje ich karalności, lecz wprost jest dowodem winy umyślnej – pisze profesor Witold Modzelewski.

5 grudnia 2017 r. ministrowie finansów państw członkowskich UE przyjęli nowe przepisy regulujące zasady opodatkowania VAT handlu internetowego (e-handlu). Nowe regulacje mają za zadanie ułatwienie pobierania VAT, gdy klienci kupują produkty czy usługi online, a także walkę z oszustwami podatkowymi.

Przedsiębiorcy i eksperci mają różne zdania odnośnie sensowności stworzenia Kodeksu należytej staranności w VAT. Jedni uważają, że Kodeks jest niezbędny, choć niełatwo tak go skonstruować, by obowiązki w nim zawarte nie obciążały nadmiernie podatników. Inni podkreślają, że w relacjach z podejrzanymi kontrahentami wystarczy zastosować split payment, co wystarczy by niedopuścić do wyłudzenia lub oszustwa w VAT.

Nie można uzależniać skorzystania z prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego od podania na fakturze adresu miejsca, w którym wystawca faktury prowadzi działalność gospodarczą. Nie pozwalają na to art. 168 lit. a) i art. 178 lit. a) dyrektywy VAT w związku z art. 226 pkt 5 tej dyrektywy.

Według oficjalnych zapowiedzi do końca października 2017 r. resort finansów zobowiązał się do opracowania zasad postępowania charakteryzujących „zachowanie należytej staranności” przez podatników podatku od towarów i usług. Miał to być jakiś „kodeks dobrych praktyk”, czyli coś nie mającego jakiegokolwiek znaczenia prawnego, podobnie jak np. komunikat prasowy.

O najważniejszych zmianach w VAT w latach 2017-2018: split payment, JPK_VAT, kasach fiskalnych online, białej liście podatników VAT, liście dobrych praktyk i innych planach Ministerstwa Finansów rozmawiamy z Wojciechem Śliżem, dyrektorem departamentu Podatku od Towarów i Usług w Ministerstwie Finansów.

Wyrok TSUE w sprawie Paper Consult (C 101/16) z 19 października 2017 r., dotyczący prawa do odliczenia VAT od podatników „nieaktywnych”, tak jak się można było spodziewać uwzględnia opinię Rzecznika Generalnego. Rzecznik wypowiadając się czerwcu br. w sprawie pytań prejudycjalnych, wniesionych przez rumuński sąd wskazał bowiem, że dyrektywa 2006/112 stoi na przeszkodzie przepisom państw UE, które przewidują odmowę odliczenia z tego tylko powodu, że podatnik, od którego nabyto towary lub usługi, został uznany za „nieaktywnego". Powyższe potwierdził również TSUE w orzeczeniu z 19 października 2017 r.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał 19 października 2017 r. wyrok, w którym uznał, że sprzeczne z dyrektywą w sprawie VAT są przepisy, które odmawiają podatnikowi prawa do odliczenia VAT tylko z tej przyczyny, że wystawca faktury został wykreślony z rejestru czynnych podatników VAT. Podatnik (nabywca) powinien mieć prawo przedstawić dowody świadczące o jego należytej staranności i dobrej wierze, a zwłaszcza świadczące o tym, że dostawca mimo wykreślenia z rejestru czynnych podatników VAT zapłacił podatek należny.

W związku ze zmianami wprowadzonymi do ustawy o VAT z dniem 1 lipca 2017 r. Minister Rozwoju i Finansów wydał 30 czerwca 2017 r. interpretacje ogólną sygn. akt PT6.8101.5.2017 w zakresie zwolnienia od podatku VAT usług finansowych. Interpretacja dotyczy określonych czynności wykonywanych przez organizacje płatnicze na rzecz agentów rozliczeniowych i wydawców kart płatniczych lub innych instrumentów płatniczych oraz agentów rozliczeniowych na rzecz akceptantów.

Jest już wysoce prawdopodobne, że zostanie powołana sejmowa komisja śledcza w sprawie gigantycznych strat w dochodach w podatkach, zwłaszcza od towarów i usług, powstałych po naszym „wuniowstąpieniu”, w szczególności w latach 2007-2017. W poprzedniej wersji tego podatku, obowiązującej w latach 1993-2004, nie było żadnej „luki podatkowej”; wręcz odwrotnie - wpływy rosły (w 1993 roku aż o 73%), zwroty nie przekraczały średnio 20% wpływów (obecnie to ponad 40%), a wyłudzenia stanowiły margines, nie przekraczający kilku procent dochodów, czyli poziomu charakterystycznego dla systemu podatkowego jako całości.

Od 1 marca 2017 r. istnieje nie tylko Krajowa Administracja Skarbowa, ale także nowy system sankcji karnych i karno-skarbowych. Podatnikom, którzy dopuszczą się najcięższych rodzajowo przestępstw przy wykorzystaniu nierzetelnych faktur, może grozić nawet kara 25 lat pozbawienia wolności. O czym podatnik-przedsiębiorca powinien wiedzieć w obliczu tych zmian?

26 września 2017 r. rząd przyjął projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, przedłożony przez ministra rozwoju i finansów. Wicepremier, minister rozwoju i finansów Mateusz Morawiecki poinformował, że powołany tą ustawą system STIR zostanie wykorzystany do uszczelnienia VAT.

Kryterium „należytej staranności" rodzi niebezpieczeństwo „szarej strefy rządzenia”, w tym korupcji; to władza wręcz absolutna i zależy od widzimisię: najpierw kontrolującego, potem organu podatkowego, a na koniec sądu - uważa prof. Witold Modzelewski.

Wykonujemy roboty budowlane związane m.in. z kładzeniem tynków. Fakturzysta wystawił fakturę na podstawie protokołu odbioru robót budowlanych, w którym był taki zapis: data robót od 3 do 11 lipca 2017 r., data protokołu 1 sierpnia 2017 r. Z faktury wynika: data sprzedaży 11 lipca, a data wystawienia 1 sierpnia. Czy prawidłowo określił datę sprzedaży (wykonania usługi)? W deklaracji za jaki okres należy wykazać tę sprzedaż?

Materiały budowlane darowane poszkodowanym w sierpniowych nawałnicach będą korzystać z 0 proc. stawki VAT - takie rozwiązanie przewiduje projekt zmiany rozporządzenia w sprawie obniżenia stawek VAT oraz warunków stosowania obniżonych stawek. Nowe przepisy mają wejść w życie w dniu ogłoszenia.

Ministerstwo Finansów informuje, że funkcjonariusze Krajowej Administracji Skarbowej rozpoznają i zwalczają nielegalny proceder obrotu „pustymi" fakturami. Prowadzone działania mają na celu uderzenie w zorganizowane grupy przestępcze wystawiające i rozprowadzające „puste" faktury. Również osoby, które wykorzystują „puste" faktury w swojej działalności gospodarczej muszą liczyć się z negatywnymi konsekwencjami.

Czy nielojalny pracownik działający na szkodę podatnika powinien być przyczyną powstania zaległości podatkowych? Wyjaśnia profesor Witold Modzelewski z Instytutu Studiów Podatkowych.

Niekiedy podatnik VAT ma obowiązek ustanowić przedstawiciela podatkowego, a w jeszcze innych przypadkach ma taką możliwość. Kiedy ustawa o VAT nakłada obowiązek ustanowienia przedstawiciela podatkowego, a kiedy pozostawia podatnikowi wybór?

Podatnik zobowiązany jest przeprowadzić spis z natury w przypadku rozwiązania spółki cywilnej albo spółki osobowej oraz zaprzestania działalności przez osobę fizyczną. Wartość których towarów należy uwzględnić w takim spisie?

Zgodnie z obowiązującą praktyką, podmioty, które świadczą usługi budowlane i budowlano-montażowe co do zasady w umowach z inwestorami ustalają szczegółowy harmonogram prac (podzielony na poszczególne etapy). Zazwyczaj każdy taki etap kończyć się sporządzeniem protokołu zdawczo – odbiorczego, który w przypadku braku zastrzeżeń inwestor podpisuje. W konsekwencji, zakończenie danego etapu prac oznacza, że usługa jest wykonana wraz z podpisaniem końcowego protokołu odbioru robót i usługodawca może wystawić fakturę za wykonane usługi. Powstaje jednak wątpliwość kiedy w ww. sytuacji powstaje obowiązek podatkowy w VAT?

Urząd skarbowy może przedłużyć termin zwrotu podatku VAT, zgodnie z przepisami ustawy o VAT, jeżeli najpierw sprawdzi jego zasadność. 18 maja 2017 roku zapadł istotny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie zatrzymania zwrotu VAT (sygn. I FSK 201/17). Zdaniem NSA weryfikacja zagranicznego kontrahenta w ramach czynności sprawdzających nie uzasadnia przedłużenia terminu zwrotu VAT.