Obowiązek wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop pojawia się z dniem rozwiązania (wygaśnięcia) stosunku pracy. Wynika to z art. 455 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy. Pracodawca, nie chcąc narażać się na dodatkowe koszty, powinien szczególnie pilnować, aby pracownik, z którym się rozstaje, w ostatnim dniu zatrudnienia otrzymał wypłatę ekwiwalentu w związku z niewykorzystanym urlopem.
Pracodawca musi opracować plan urlopów, jeżeli istnieje u niego zakładowa organizacja związkowa, która nie wyraziła zgody na nietworzenie planu. Nie muszą go przygotowywać pracodawcy, u których nie działają związki zawodowe. Jednak nie ma przeszkód, aby plan urlopów sporządzili również pracodawcy, którzy nie mają takiego obowiązku.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 30 czerwca br. uznał, że pracownik nie traci prawa do urlopu wypoczynkowego, nawet gdy w tym samym czasie przebywał na zwolnieniu chorobowym. Pracodawca ma więc obowiązek, , jak podkreślił Trybunał, udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego w czasie przez niego zaproponowanym, nawet jeśli urlop ten będzie musiał być udzielony później i poza okresem rozliczeniowym.
Pracownik, który otrzymał lub złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę, bardzo często zostaje zwolniony przez pracodawcę z obowiązku jej świadczenia do czasu rozwiązania umowy o pracę. Ta praktyka, nierzadko wygodna dla przedsiębiorców, którzy chcą odsunąć pracownika od pewnych obowiązków, bywa bardzo kosztowna. Alternatywą jest powierzenie pracownikowi wykonywania innych zadań w okresie wypowiedzenia. Przesłanki stosowania tej instytucji określa art. 42 § 4 Kodeksu Pracy.
Co do zasady pracownikom przysługuje albo 20 dni, albo 26 dni urlopu wypoczynkowego w trakcie roku. 20 dni urlopu mają pracownicy, których staż pracy wynosi mniej niż 10 lat, a 26 dni ci, którzy mają przynajmniej 10 lat stażu pracy. trzeba wiedzieć, że do stażu pracy, oprócz okresów zatrudnienia na umowie o pracę (także za granicą), zalicza się również i lata nauki.
Zgodnie z art. 163 § 1 kodeksu pracy urlopy wypoczynkowe powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów, który ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy – jest to rozwiązanie zalecane, ale nie obligatoryjne. Pracodawca może odstąpić od ustalania planu urlopów - gdy zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę, jak również wtedy, gdy u danego pracodawcy taka organizacja nie funkcjonuje.
Niejednokrotnie nie mamy możliwości pójścia na urlop wypoczynkowego wtedy, kiedy nam to odpowiada. Często także nawał obowiązków służbowych lub trudna sytuacja firmy nie pozwalają na wykorzystanie należnego urlop w terminie, jaki nakazuje Kodeks pracy. Warto mieć jednak świadomość, że niewykorzystany urlop wypoczynkowy nie przepada, i że możemy, a nawet powinniśmy, wykorzystać go jak najszybciej.
