Wirtualne waluty

W krajach Ameryki Łacińskiej, w których inflacja dobija nawet do 100%, to kryptowaluty są synonimem zaufania. W Argentynie nawet lokalne skarbówki przyjmują opłaty za podatki w walutach cyfrowych. Tradycyjny pieniądz ma bowiem coraz mniejszą wartość, a kolejne kraje przyjmują regulacje ułatwiające korzystanie z aktywów cyfrowych.

Gdy upadł bank Lehman Brothers zatrzęsło to całą światową gospodarką. Wpływ bankructwa kryptowalutowej giełdy FTX na konsumentów będzie mniejszy, ale już zatrząsł rynkiem aktywów cyfrowych. Dziś nawet najwięksi giganci świata blockchain sugerują, że potrzebne są większe regulacje prawne w środowisku, które miało przecież pozostać zdecentralizowane.

Kryptowaluty (waluty wirtualne) z roku na rok zyskują na popularności wśród inwestorów. W 2022 roku podatkowe rozliczanie się z zysków z tytułu kryptowalut w zakresie polskich podatków jest relatywnie proste w stosunku do sytuacji, która miała miejsce przed 2019 rokiem. Jak rozliczyć PIT od zysków z kryptowalut?

Osoby obracające wirtualną walutą (kryptowalutą) dobrze wiedzą jak duże problemy ze zrozumieniem charakteru tego obrotu mieli regulatorzy prawa w Polsce. Największym nonsensem było opodatkowanie PCC każdego dokonanego obrotu. Twórcy tego regulacyjnego bubla przyznali się do błędu i poprawili prawo. Czy odpowiada ono na realia rynku i jest zadowalające dla handlujących bitcoinem zarówno profesjonalnie jak i amatorsko? A jak do rozliczeń kryptowalut podchodzi się w innych krajach?

Podatek od kryptowalut w Polsce i na świecie. W Polsce o legalny zarobek na kryptowalutach jest trudno. Polskie rozwiązania prawne są bowiem nieprecyzyjne, a podatki horrendalnie wysokie. Niektóre rządy jak np. w Estonii czy Portugalii widzą jednak w rozwoju kryptowalut szansę i ułatwiają inwestorom działania. To tam zapewne spoglądać będą polscy posiadacze wirtualnych pieniędzy. W innych krajach europejskich rozwiązania mogą być bowiem jeszcze mniej korzystne niż w Polsce, a wpływ na rozwój bitcoinów może mieć ekologia.

Kryptowaluty a PIT. W ostatnich latach inwestycje w kryptowaluty rozwijają się bardzo dynamicznie. Już nie tylko bitcoin, ale dziesiątki innych walut wirtualnych pojawiają się na portalach inwestycyjnych. Warto przyjrzeć się jak wyglądają podstawowe zasady podatkowego rozliczenia dochodu z obrotu krytpowalutami.

Podatek od kryptowalut obowiązuje od dwóch lat. Fiskus ma jednak problem z poborem tego podatku, dlatego przepisy w tym zakresie mają ulec zmianie.

Przy okazji tzw. „tarczy antykryzysowej 2.0” wprowadzono stałe zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) dla operacji na walutach wirtualnych. Nowe regulacje w tym zakresie wejdą w życie z dniem 1 lipca 2020 r.

Od 1 grudnia 2019 r. wejdzie w życie nowe rozporządzenie w zakresie wzorów formularzy zeznań rocznych składanych przez podatników CIT. Oprócz aktualizacji funkcjonujących już wzorów wprowadzone zostaną także trzy nowe formularze, tj. do rozliczania exit tax (CIT/PM), ulgi IP BOX (CIT/IP) oraz walut wirtualnych (CIT/WW).

Obrót kryptowalutami (zwanymi też walutami wirtualnymi) budzi wiele kontrowersji. Organy podatkowe mają różne stanowiska co do opodatkowania waluty wirtualnej na gruncie VAT, PIT, CIT oraz PCC. Od 1 stycznia 2019 roku przychody z obrotu kryptowalutami zostały zakwalifikowane jako przychody z kapitałów pieniężnych. Należy je opodatkować w zeznaniu rocznym PIT-38 składanym po zakończeniu danego roku podatkowego. Podatnicy nie są obowiązani do wpłacania zaliczek na podatek dochodowy w trakcie roku.

Minister Finansów przygotował projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, który przewiduje wprowadzenie zwolnienia z PCC umów sprzedaży i zamiany walut wirtualnych (tzw. kryptowalut) zdefiniowanych w art. 2 ust. 2 pkt 26 ustawy z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Zwolnienie ma mieć zastosowanie do czynności cywilnoprawnych dokonanych od 1 stycznia 2020 r. Przypomnijmy, że obecnie (do końca 2019 roku) obowiązuje zaniechanie poboru PCC od podatników nabywających kryptowaluty w drodze umowy sprzedaży lub zamiany, na mocy rozporządzenia Ministra Finansów z 24 czerwca 2019 r.

Estonia cieszy się bardzo dużą popularnością wśród przedsiębiorców, a zwłaszcza firm działających w sektorze finansowym. W tę kategorię wpisują się kantory oraz portfele kryptowalutowe.

Ministerstwo Finansów przedłużyło zaniechanie poboru podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy sprzedaży lub zamiany waluty wirtualnej do 31 grudnia 2019 r. Podatnicy, wobec których znajduje zastosowanie zaniechanie, nie będą obowiązani składać w tym okresie deklaracji PCC.

Zdaniem prof. Dominika Gajewskiego, dyrektora Centrum Analiz i Studiów Podatkowych z SGH, technologię blockchain można wykorzystać do większego uszczelnienia luki w VAT. Profesor Gajewski zauważył też, że od 1 stycznia 2019 r. roku uregulowano kompleksowo opodatkowanie (na gruncie podatków dochodowych i PCC) obrotu kryptowalutami.

Rząd planuje nowelizację przepisów ustawy o podatkach dochodowych. Jedną z proponowanych zmian jest inny sposób rozliczania przychodów z obrotu kryptowalutami. Zgodnie z projektem w tej sprawie, nowe przepisy będą mieć zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2019 r.

Obecnie obowiązująca ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o PDOP), pomimo niesłabnącego zainteresowania walutami wirtualnymi, w dalszym ciągu nie zawiera wyrażonych wprost zasad opodatkowania tej sfery aktywności podatników. Są oni zmuszeni opierać swoje działania na interpretacji przepisów dokonywanej przez organy podatkowe. Może to jednak ulec zmianie w najbliższej przyszłości.

Od 2019 r. w polskich przepisach podatkowych znajdą się nowe regulacje dotyczące podatku dochodowego i obrotu wirtualnymi walutami. Dochody pochodzące z obrotu kryptowalutami będą podlegać podatkowi dochodowemu w wysokości 19 proc. Eksperci oceniają, że przepisy staną się bardziej uporządkowane, ale jednocześnie część regulacji może być niekorzystna dla podatników.

Handel kryptowalutami w Polsce jest problematyczny ponieważ stanowiska prezentowane przez organy podatkowe w wydawanych interpretacjach podatkowych różnią się między sobą, co sprawia że osoby prowadzące działalność w zakresie handlu wirtualnymi walutami nie mają pewności czy ich rozliczenia są prawidłowe. Ciągłe zmiany i konieczność stałego śledzenia wydawanych interpretacji powoduje, że osoby zajmujące się wydobyciem oraz handlem kryptowalutami szukają alternatywnych opcji, czyli rejestrują działalność w innych krajach, m.in. w Wielkiej Brytanii.

Sprzedaż lub zamiana walut wirtualnych (kryptowalut) takich jak: bitcoin, litecoin, ether i innych staje się coraz bardziej powszechna. Jednak w naszym systemie podatkowym nie ma jeszcze precyzyjnych regulacji w tym zakresie. Brakuje także jednolitego orzecznictwa sądów administracyjnych i utrwalonej praktyki organów podatkowych odnośnie opodatkowania takich transakcji.

Przychód z obrotu kryptowalutami jest opodatkowany w PIT jako przychód z tytułu sprzedaży praw majątkowych.

Ministerstwo Finansów przygotowało zestawienie skutków podatkowych obrotu kryptowalutami w podatku dochodowym od osób fizycznych, podatku od towarów i usług oraz podatku od czynności cywilnoprawnych. Zwłaszcza w kwietniu warto podkreślić, że przychody ze sprzedaży lub zamiany kryptowalut takich jak bitcoin, litecoin czy ether trzeba wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym PIT.

W dniu 1 marca 2018 r. Sejm przyjął ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, która wprowadza m.in. definicję waluty wirtualnej. Nowe regulacje nakładają na podmioty, które świadczą usługi wymiany waluty wirtualnej (w tym kryptowaluty), obowiązek zawiadamiania Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) o podejrzanych transakcjach.

8 lutego 2018 roku wszystkie kluby poselskie poparły w Sejmie skierowanie do dalszych prac w komisji rządowego projektu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Projekt nakłada m.in. obowiązek określania ryzyka prania pieniędzy przez prowadzących giełdy kryptowalut, wprowadza też definicje waluty wirtualnej.

W zależności od tego, czy jednostki kryptowaluty zostały „wykopane” (nabycie pierwotne) czy zakupione na giełdzie internetowej (nabycie wtórne), ich obrót podlega opodatkowaniu lub zwolnieniu z VAT. Taką interpretację prezentuje zarówno polskie organy podatkowe (w tym Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej), sądy administracyjne (np. WSA w Łodzi), jak i Trybunał Sprawiedliwości UE.