Oszustwa podatkowe

Rządowe stanowisko w związku z wnioskiem Komisji Europejskiej dotyczącym rozporządzenia Rady (UE) w sprawie współpracy administracyjnej oraz zwalczania oszustw w dziedzinie podatku VAT spotkało się z aprobatą przedsiębiorców. Celem proponowanych zmian jest wprowadzenie narzędzi, dzięki którym poprawi się współpraca administracji podatkowych z administracjami celnymi i organami ścigania krajów UE.

Aby naprawić VAT, trzeba przede wszystkim zmniejszyć ilość deklaracji ze zwrotem podatku: to bardzo proste – wystarczy zlikwidować krajowe odwrotne obciążenie – pisze profesor Witold Modzelewski z Instytutu Studiów Podatkowych.

System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej (STIR) ma być narzędziem wymiany informacji między systemem bankowym, a administracją skarbową. Pozwolić ma na szybkie, identyfikowanie i blokowanie przepływów finansowych charakterystycznych dla wyłudzeń (w tym zwłaszcza wyłudzeń VAT) i innych przestępstw podatkowych i skarbowych. 21 listopada 2017 r. Sejmowa Komisja Finansów Publicznych zaakceptowała sprawozdanie podkomisji dotyczące projektu STIR.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał 19 października 2017 r. wyrok, w którym uznał, że sprzeczne z dyrektywą w sprawie VAT są przepisy, które odmawiają podatnikowi prawa do odliczenia VAT tylko z tej przyczyny, że wystawca faktury został wykreślony z rejestru czynnych podatników VAT. Podatnik (nabywca) powinien mieć prawo przedstawić dowody świadczące o jego należytej staranności i dobrej wierze, a zwłaszcza świadczące o tym, że dostawca mimo wykreślenia z rejestru czynnych podatników VAT zapłacił podatek należny.

Wystarczy samo podejrzenie, że przedsiębiorca może wykorzystać bank lub SKOK do wyłudzenia podatku, by zablokować konto firmy. Posłowie zajmują się projektem ustawy, który poszerza zakres kompetencji Krajowej Administracji Skarbowej i powołuje do życia nowy system – STIR.

12 października 2017 r. 20 państw członkowskich UE (bez Polski) zgodziło się na forum Rady UE na powołanie Prokuratury Europejskiej. Ta nowa instytucja ma ścigać nadużycia i przestępstwa, które narażają na straty budżet Unii Europejskiej, w tym zwłaszcza transgraniczne oszustwa związane z VAT. Co roku państwa w całej Europie tracą co najmniej 50 mld euro dochodów z podatku VAT w wyniku transgranicznych oszustw. Prokuratura Europejska ma zacząć działać dopiero na początku 2020 roku.

Karuzele VAT-owskie to nie jest polski wynalazek; pierwsze „karuzele” zaczęły rozkręcać się w Europie Zachodniej, a następnie przesuwały się w naszą stronę; czasem żartuję, że u nas pojawiły się już nawet "lunaparki VAT-owskie" - mówi PAP prof. Jadwiga Glumińska-Pawlic. Zdaniem Pani Profesor Polska nie była przygotowana na tego typu przestępczy proceder "ani od strony obowiązujących przepisów, ani od strony procedur stosowanych przez pracowników służb skarbowych".

Jest już wysoce prawdopodobne, że zostanie powołana sejmowa komisja śledcza w sprawie gigantycznych strat w dochodach w podatkach, zwłaszcza od towarów i usług, powstałych po naszym „wuniowstąpieniu”, w szczególności w latach 2007-2017. W poprzedniej wersji tego podatku, obowiązującej w latach 1993-2004, nie było żadnej „luki podatkowej”; wręcz odwrotnie - wpływy rosły (w 1993 roku aż o 73%), zwroty nie przekraczały średnio 20% wpływów (obecnie to ponad 40%), a wyłudzenia stanowiły margines, nie przekraczający kilku procent dochodów, czyli poziomu charakterystycznego dla systemu podatkowego jako całości.

Kryterium „należytej staranności" rodzi niebezpieczeństwo „szarej strefy rządzenia”, w tym korupcji; to władza wręcz absolutna i zależy od widzimisię: najpierw kontrolującego, potem organu podatkowego, a na koniec sądu - uważa prof. Witold Modzelewski.

Gdy od dziesięciu lat tracimy rok w rok kilkadziesiąt miliardów złotych dlatego, że mamy patologiczny podatek, trzeba zadać pytanie: jakie są przyczyny powstania tak kosztownego wspólnotowego podatku od wartości dodanej, w tym współczesnego, polskiego podatku od towarów i usług? To pytanie zadaje i jednocześnie na nie odpowiada profesor Witold Modzelewski z Instytutu Studiów Podatkowych.

Ministerstwo Finansów szuka sposobu, jak zwalczyć proceder wystawiania tzw. pustych faktur. To na ich podstawie nieuczciwi przedsiębiorcy odliczają sobie VAT albo zawyżają koszty, by płacić mniejszy CIT. Resort chce, by kontrolerzy Krajowej Administracji Skarbowej mogli kupować takie faktury, by namierzać podatkowych oszustów. Eksperci uważają, że pomysł MF na zwalczanie handlu kosztami jest dobry, ale trzeba pomyśleć o bezpiecznikach, żeby fiskus nie stosował quasi-prowokacji w każdej błahej sprawie.

Prognoza dochodów podatkowych w projekcie budżetu na 2018 rok jest jednak pesymistyczna. Wyjątkiem jest podatek od towarów i usług: tu przewiduje się uzyskanie około 165 mld zł, czyli - w porównaniu z 2016 rokiem - stanowi przyrost aż o 20 mld zł. Nie znamy jeszcze wyników tego roku, ale wiadomo, że będą lepsze od prognozy (ok. 144 mld zł): do budżetu trafi na pewno 150 mld zł, a może nawet więcej. Po siedmiu miesiącach tego roku mamy już netto (po dokonaniu zwrotów) około 94 mld zł. Czyli sukces?

Szef KAS będzie mógł zablokować konto firmy w razie podejrzenia, że może ona wykorzystać system bankowy lub SKOK do oszustwa podatkowego - zakłada najnowsza wersja projektu dot. uruchomienia Systemu Teleinformatycznego Izby Rozliczeniowej (STIR).

Ministerstwo Finansów informuje, że funkcjonariusze Krajowej Administracji Skarbowej rozpoznają i zwalczają nielegalny proceder obrotu „pustymi" fakturami. Prowadzone działania mają na celu uderzenie w zorganizowane grupy przestępcze wystawiające i rozprowadzające „puste" faktury. Również osoby, które wykorzystują „puste" faktury w swojej działalności gospodarczej muszą liczyć się z negatywnymi konsekwencjami.

Perspektywa kontroli celno-skarbowej dla podatników „wkręconych” w karuzele podatkowe, jest przerażająca. Organy skarbowe i sądy administracyjne nie wierzą we wspólnotowe „wynalazki ochronne”, a przede wszystkim w znaczenie faktu, że „podatnik nie wiedział i przy dołożeniu należytej staranności nie mógł wiedzieć”, że uczestniczy w oszustwie podatkowym.

Przedsiębiorca posługujący się podrobionymi (fałszywymi) fakturami, dostanie sądowy zakaz prowadzenia działalności. Taka sama kara spotka paserów trzymających nielegalne banderole.

Czy nielojalny pracownik działający na szkodę podatnika powinien być przyczyną powstania zaległości podatkowych? Wyjaśnia profesor Witold Modzelewski z Instytutu Studiów Podatkowych.

Przypadkowym uczestnikom karuzeli podatkowej trudno jest przekonać organy administracji skarbowej, że są ofiarami, a nie świadomymi beneficjentami przestępczego procederu. Zdarza się nawet, że wysoki poziom ostrożności podatnika jest uznawany za okoliczność uprawdopodobniającą jego udziału w oszustwie. Niektóre z ostatnich orzeczeń sądowych pokazują jednak, że można skutecznie obronić się przed zarzutami fiskusa.

Od 27 kwietnia 2017 roku obowiązują zmienione przepisy Kodeksu karnego określające zasady stosowania tzw. konfiskaty rozszerzonej, w tym także przenoszące ciężar udowodnienia legalnego pochodzenia mienia na oskarżonego. Nowelizacja ta ma m.in. na celu łatwiejszą konfiskatę mienia pochodzącego z działalności przestępczej, a w szczególności przestępstw gospodarczych i skarbowych (podatkowych).

11 kwietnia 2017 r. Prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę z 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, wprowadzającą m.in. tzw. konfiskatę rozszerzoną zakładającą w szczególności przeniesienie ciężaru udowodnienia legalnego pochodzenia mienia na oskarżonego. Ustawa ta wejdzie w życie po upływie 14 dni od daty publikacji w Dzienniku Ustaw.

3 kwietnia 2017 r. ustawa o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów została opublikowana w Dzienniku Ustaw i wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Tzw. pakiet przewozowy będzie narzędziem uszczelniającym system podatkowy. Ustawa określa zasady oraz odpowiedzialność za naruszenie obowiązków związanych z drogowym przewozem towarów.

Krajowa Administracja Skarbowa ma uzyskać możliwość analizy danych z sektora bankowego (nie zawierających tajemnicy bankowej) w celu analizy ryzyka i przeciwdziałania wykorzystania banków do oszustw podatkowych i wyłudzeń skarbowych. Taki jest główny cel przygotowywanego w Ministerstwie Finansów projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywania sektora finansowego dla wyłudzeń skarbowych. Ponadto ustawa ta ma wprowadzić obowiązek ujawniania listy podmiotów skreślonych z rejestru VAT w celu udostępnienia wszystkim przedsiębiorcom informacji o aktywnych podatnikach VAT, w celu umożliwienia im uniknięcia przyjęcia faktury wystawionej przez podmiot niezarejestrowany jako podatnik VAT.

Nasz, europejski i w pełni zharmonizowany VAT stworzył nowe zjawisko ekonomiczne zwane „transakcjami optymalizacyjnymi”. Polegają one na tym, że sprzedaje się lub kupuje towary (świadczy lub nabywa usługi) tylko po to, aby uzyskać korzyść podatkową. Są to głównie „transakcje transgraniczne” (pięknie brzmi, podobnie jak „kreatywna księgowość”), lecz nie tylko.

Stara rzymska paremia quisquis praesumitur bonus (domniemanie działania w dobrej wierze) przeżywa w prawie podatkowym „test przydatności”. Dlaczego? Bo pojawiła się nowa, nieznana w przeszłości kategoria podmiotów: pozorni podatnicy wykonujący „sumiennie” wszystkie formalne obowiązki podatników tylko po to, aby uzyskać nienależne korzyści wynikające z systemu podatkowego.

Oficjalne media (tzw. „opiniotwórcze”) od lat lansujące poglądy międzynarodowego biznesu podatkowego, musiały przyznać, że tzw. odwrotne obciążenie VAT-u nie zwiększa (jak twierdziły dotychczas), lecz zmniejsza dochody budżetowe. Wie to każde biuro rachunkowe, ale poglądy sprzeczne z oficjalną poprawnością (tu się nic nie zmieniło od lat) po prostu są ignorowane.

12 stycznia 2017 roku komisje europarlamentu ds. kontroli budżetowej i ds. swobód obywatelskich poparły projekt Dyrektywy o ochronie interesów finansowych UE, uzgodniony wcześniej z rządami państw UE. Projekt przewiduje m.in. kary więzienia (co najmniej 4 lata) za poważne oszustwa na szkodę budżetu UE, także np. w zakresie VAT.

Jest to dziś kluczowe pytanie, które powinny zadać nie tylko organy skarbowe, lecz również organy ścigania, prokuratura i sądy, w tym zwłaszcza administracyjne i karne – twierdzi profesor Witold Modzelewski.

W dniu 5 października 2016 r., Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie C-576/15 w przedmiocie relacji przepisów dyrektywy VAT i przepisów krajowych przy ocenie i skutkach domniemania próby wyłudzenia w VAT.

W pierwszym kwartale 2017 roku mają wejść w życie nowe przepisy kodeksu karnego i kodeksu karnego skarbowego, przewidujące możliwość konfiskaty majątków zgromadzonych w nielegalny sposób, czy z nielegalnych źródeł. Możliwy ma być przepadek (konfiskata) całego przedsiębiorstwa, przepadek rozszerzony, przepadek bez wyroku skazującego i konfiskata majątku nawet "przepisanego" na inne osoby. Takie informacje przekazał 10 października 2016 r. wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł.

Przygotowany został projekt ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami, wdrażający rozwiązania zawarte w Dyrektywie Rady 2014/107/UE. Ministerstwo Finansów poinformowało, że powinien wejść w życie przed końcem bieżącego roku.

Kary dla doradców podatkowych za pomoc oszustom, sankcje za błędne rozliczenia, trudniejsza rejestracja oraz szybsze wykreślanie z rejestru podatników – to najważniejsze modyfikacje w projekcie zmian do ustawy o VAT. Łukasz Czucharski z Komitetu Podatkowego Pracodawców RP zauważa, że w projekcie próżno szukać rozwiązań, które chroniłyby uczciwych podatników.

25 lat więzienia dla tych, którzy wyłudzą VAT na więcej niż 5 mln zł, przewiduje przyjęta przez rząd nowelizacja kodeksu karnego. W przepisach brakuje zdefiniowania okoliczności i przesłanek nałożenia kary, a także powiązania jej wysokości z wielkością uszczuplenia podatkowego oraz stopniem przyczynienia się do powstania uszczuplenia. Kary mogą dotknąć także przedsiębiorców, którzy nie działają w celu wyłudzenia podatku - uważa Rada Podatkowa Konfederacji Lewiatan.

13 września 2016 r. rząd przyjął projekt nowelizacji Kodeksu karnego i innych ustaw, który przewiduje m.in. wprowadzenie do Kodeksu karnego kary 25 lat więzienia za wyłudzenia VAT o wartości powyżej 5 mln zł, na podstawie fikcyjnych faktur.

Komisja Europejska opublikowała 6 września 2016 r. dane, zgodnie z którymi wszystkie państwa UE straciły w 2014 r. 159,5 mld euro przychodów z podatku VAT. W Polsce tzw. luka VAT wyniosła w tym czasie 38 mld zł. Niestety Polska znalazła się w gronie krajów najgorzej radzących sobie z tym problemem.

Ministerstwo Finansów ostrzega przed fałszywymi e-mailami, w których autor wiadomości informuje o „ukrywaniu dochodów" lub „wyznaczonej kontroli dochodów".

Rząd i Sejm są parawanem, za którym kryją się ci, którzy faktycznie kształtują system podatkowy w naszym kraju. Tak jak banki mają zbyt duży wpływ na prawo bankowe, tak biznes optymalizacyjny rządzi prawem podatkowym – pisze profesor Witold Modzelewski.

Projekt nowelizacji Kodeksu karnego przewidujący w szczególności objęcie czynów zabronionych związanych z wyłudzaniem podatku VAT szczególnymi regulacjami prawa karnego powszechnego komentuje ekspert z Instytutu Studiów Podatkowych.

Zaproponowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości zwiększenie kar za oszustwa w podatku VAT, mogą mieć zastosowanie także dla przedsiębiorców nie działających w celu dokonania wyłudzenia podatku. Maksymalna kara ma wynieść 25 lat więzienia.

Po prawie roku resort finansów przypomniał sobie o konieczności zmian w prawie podatkowym w celu ograniczenia nieopodatkowanego przywozu towarów z innych państw UE.

Minister sprawiedliwości przygotował projekt nowelizacji Kodeksu karnego i kilku innych ustaw, zgodnie z którym objęciu czyny zabronione związane z wyłudzaniem VAT (chodzi w szczególności o fałszowanie faktur) zostaną objęte szczególnymi regulacjami Kodeksu karnego przewidującymi kary pobawienia wolności nawet do 25 lat. Przy czym w przypadku przypadków wyłudzeń o mniejszej społecznej szkodliwości (przede wszystkim chodzi o wyłudzenia niewielkich kwot) pozostanie możliwość zastosowania Kodeksu karnego skarbowego, w szczególności jego art. 62 § 1 i 2 (grzywna za niewystawienie lub wadliwe albo nierzetelne wystawienie faktury oraz posługiwanie się taką fakturą).

Oszustwa karuzelowe w obszarze podatków stanowią poważny problem dla budżetów państw, mimo coraz lepszej wykrywalności tego rodzaju przestępstw. Na czym zatem polega karuzela podatkowa, czyli mechanizm wyłudzania nienależnego podatku VAT?

Niedługo minie rok, jak w gronie ekspertów i przedsiębiorców pojawiła się potrzeba wprowadzenia do ustawy o VAT koncepcji tzw. podzielonej płatności, czyli sposobu na pogodzenie bezpieczeństwa podatkowego podatników VAT oraz interesu publicznego.

Powołanie spółki "Aplikacje krytyczne" nie pomoże w walce z luką w VAT, bo naszą słabością jest złe prawo, nie brak informacji - mówi PAP prof. Witold Modzelewski.

Minister finansów Paweł Szałamacha zapowiedział 15 czerwca 2016 r., że w ciągu roku, półtora może powstać centralny rejestr faktur. Szałamacha wskazał, że jego celem jest ograniczenie w ciągu 2-3 lat luki w VAT z obecnych 26 proc. do średniej unijnej, czyli 15 proc.

Skuteczna walka ze zorganizowanymi grupami przestępczymi wyłudzającymi VAT, to przede wszystkim działania prokuratury i służb specjalnych. Mniejsze znaczenie mają tu zmiany prawa - twierdzi doradca podatkowy Radosław Piekarz z Klubu Jagiellońskiego.

Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Rozwoju informują o zagrożeniu oszustwami w zakresie VAT, które występują w obrocie olejem rzepakowym. Jest to bowiem obszar szczególnie narażony na wyłudzanie nienależnego zwrotu VAT lub unikanie zapłaty należności budżetowych z tego tytułu.

9 maja 2016 r. Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Rozwoju wystosowały tzw. list ostrzegawczy o zagrożeniu oszustwami w zakresie podatku VAT, które występują w obrocie olejem rzepakowym. List jest skierowany do wszystkich podatników VAT, którzy uczestniczą w obrocie olejem rzepakowym. Ma on charakter wyłącznie informacyjny, co oznacza, że nie jest źródłem praw i obowiązków. Publikujemy ten list w całości.

Ministerstwo Finansów ostrzega przed fałszywymi e-mailami, w których autor wiadomości informuje o doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli, próbie nawiązania kontaktu telefonicznego oraz prosi o otwarcie linku znajdującego się w tej wiadomości.

W Polsce mamy dramatyczną sytuację, jeśli chodzi o skalę wyłudzeń VAT, musimy uszczelniać swój system nie czekając na zmiany w prawie UE - wskazuje w rozmowie z PAP Roman Namysłowski, partner w Crido Taxand, członek Rady Konsultacyjnej Prawa Podatkowego oraz członek VAT Expert Group. I wskazuje, że np. obecne zasady regulujące rozliczenia VAT w dostawach wewnątrz UE (tzw. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów WDT) ustanowiono w 1993 r. jako system przejściowy na trzy lata. Minęły 23 lata, więc najwyższy czas go zmienić.

Konfiskata rozszerzona będzie mieć znaczenie prewencyjne; w Polsce wyłudza się więcej z podatku VAT niż wynoszą całe dochody z podatku CIT - zauważa prof. Witold Modzelewski z Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP.