Nieodpłatne świadczenia, CIT - przychody

Jakie skutki podatkowe w podatku dochodowym wywołuje dywidenda rzeczowa po stronie spółki wypłacającej dywidendę?

Jaki skutek podatkowy w VAT wywoła przeniesienie nieruchomości wykorzystywanej w działalności spółki cywilnej do majątku prywatnego wspólników? Czy takie przeniesienie jest zwolnione z VAT?

Niekiedy przedsiębiorcy decydują się na przekazanie swoim pracownikom lub kontrahentom bonów towarowych, voucherów podarunkowych czy kart do wykorzystania w różnych punktach usługowych. Takie przekazanie może rodzić potrzebę opodatkowania na gruncie podatku od towarów i usług.

Sprawowanie funkcji członka zarządu spółki z o.o. bez wynagrodzenia przez osobę zatrudnioną przez udziałowca nie będzie stanowić dla spółki (podatnika podatku dochodowego od osób prawnych) nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Tak interpretują przepisy organy podatkowe.

Nieodpłatne świadczenia są częstą praktyką biznesową, ponieważ pomagają budować relacje z klientami i osiągać wspólne cele. Nieodpłatne przekazywanie towarów czy wartości niematerialnych i prawnych, tj. świadczeń podobnych do darowizny, jest co do zasady opodatkowane VAT. Czy w związku z tym odbiorca takiego świadczenia ma prawo do odliczenia podatku VAT?

Nieodpłatne użyczenie a VAT. W obrocie pomiędzy przedsiębiorcami niejednokrotnie zdarzają się transakcje, w ramach których jedna ze stron decyduje się na nieodpłatne przekazanie do dyspozycji drugiej stronie części swojego majątku. Zezwolenie na bezpłatne używanie oddanej w tym celu rzeczy wypełnia przesłanki użyczenia, o którym mowa w art. 710 kodeksu cywilnego, które w zależności od okoliczności może rodzić po stronie użyczającego obowiązek rozliczenia podatku VAT.

Nieodpłatne użyczenie nieruchomości a VAT. Zgodnie z art. 710-719 Kodeksu cywilnego, przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Istotą umowy użyczenia jest bezpłatne przysporzenie na rzecz biorącego, które polega na możliwości korzystania przez niego z przedmiotu użyczenia (np. nieruchomości). Jak wskazuje orzecznictwo, m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 13.05.2004 r. sygn. III SK 39/04, nie ma przeszkód, aby przedmiot użyczenia stanowiła rzecz będąca częścią przedsiębiorstwa. W takim przypadku bezpłatne używanie jako czynność nieodpłatna może podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT jako nieodpłatne świadczenie usług.

Samochód służbowy do celów prywatnych a PIT. Od 2022 roku przy określaniu wysokości ryczałtu (określającego wartość świadczenia przysługującego pracownikowi z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych), zamiast pojemności silnika, będzie brana pod uwagę moc silnika, z podziałem na do i powyżej 60 kW. Taka zmiana znalazła się w projekcie z 26 lipca 2021 r. nowelizacji wielu ustaw podatkowych (w tym ustawy o PIT). Zmiana ta skutkuje także objęciem niższym ryczałtem (250 zł) udostępnienia pracownikowi elektrycznego samochodu do celów prywatnych oraz samochodu napędzanego wodorem.

Dywidenda rzeczowa a VAT. Przekazanie udziałowcom lub akcjonariuszom w formie dywidendy rzeczy (towarów) jest opodatkowane VAT jeżeli odnośnie tych rzeczy (towarów) spółce przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Natomiast jeżeli prawo odliczenia VAT nie przysługuje w odniesieniu do towarów przekazywanych nieodpłatnie jako dywidenda, to ta czynność nie jest opodatkowana VAT.

Sprzęt medyczny dla pracownika a PIT. Udostępnianie możliwości korzystania przez pracownika lub członków jego rodziny z zakupionych przez pracodawcę sprzętów medycznych, tj. koncentratorów tlenu oraz pulsoksymetrów, nie stanowi nieodpłatnego świadczenia opodatkowanego PIT. Takie świadczenia dla pracowników nie tylko ograniczają rozprzestrzenianie się wirusa, ale i leczą jednostki chorobowe przez niego wywołane, czym niweluje absencję personelu pracodawcy, co z kolei jest istotne dla terminowego wywiązywania się przez pracodawcę z zawartych kontraktów. Tak uznał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 29 stycznia 2021 r.

Ceny transferowe. Nowe przepisy wprowadziły modyfikację do oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych poprzez jego rozszerzenie o konieczność deklarowania, że w transakcjach objętych dokumentacją zastosowane zostały ceny rynkowe. Takie oświadczenie będą musieli złożyć w formie elektronicznej wszyscy członkowie zarządu (lub innego organu zarządzającego), jeżeli podatnik był zobowiązany do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych.

17 września 2020 r. Rzecznik Generalny TSUE Maciej Szpunar wydał opinię (w sprawie o sygn. C‑288/19), w której uznał, że nieodpłatne udostępnianie pojazdów służbowych pracownikom nie stanowi odpłatnego świadczenia usług w VAT. A w konsekwencji nie jest opodatkowane VAT.

Podział majątku likwidowanej spółki pomiędzy jej wspólników jest czynnością o innym charakterze niż regulowanie zobowiązań. Tym samym, do takiej czynności, nie znajdą zastosowania przepisy, nakazujące rozpoznanie przychodu w przypadku regulowania zobowiązań przez wykonanie świadczenia niepieniężnego.

Podatnicy CIT są co do zasady opodatkowani 19% stawką podatku, jednak w określonych sytuacjach, po spełnieniu określonych warunków, mogą skorzystać z preferencji w postaci 9% stawki. Obniżona stawka CIT nie odnosi się do wszystkich podatników z uwagi na szereg kryteriów decydujących o jej zastosowaniu.

Kluczowym elementem nieodpłatnego świadczenia jest brak jego ekwiwalentności – tj. brak wymogu wzajemnego świadczenia. Gdy przekazanie składników majątkowych innemu podmiotowi (np. usługodawcy) do używania następuje pod warunkiem świadczenia wzajemnego (np. obniżki ceny za usługę), to nie mamy do czynienia z nieodpłatnym świadczeniem i przychodem z nieodpłatnego świadczenia. Środki trwałe przekazane na rzecz innego podmiotu, w celu uzyskania świadczenia, które przyczynia się do uzyskania przychodu, bądź jego zabezpieczenia mogą dalej podlegać amortyzacji, mimo, że podmiot, który wlicza w koszty podatkowe odpisy amortyzacyjne od tych środków trwałych nie korzysta z nich w sposób „fizyczny”.

Jeżeli przedsiębiorca ponosi wydatki, które wynikają z obowiązku w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (prowadzenia działalności gospodarczej) albo wytycznych lub zaleceń organów (instytucji) kompetentnych w obszarze bezpieczeństwa sanitarnego, albo własnej decyzji i racjonalnego przeciwdziałania zagrożeniu epidemicznemu (epidemii), to takie wydatki stanowią koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT i art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, o ile zostały właściwie udokumentowane. Przykładami takich wydatków są m.in.: zakup maseczek ochronnych dla pracowników, przyłbic, sfinansowanie pracownikom testów na koronawirusa. To samo dotyczy wydatków poniesionych przez przedsiębiorcę na działania gospodarcze, które wskutek zagrożenia epidemicznego (epidemii) zostały zaniechane (odwołane, przerwane, zawieszone itp.), o ile w momencie ich poniesienia spełniały wymienione wyżej warunki zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów (np. w zakresie szkoleń lub kursów pracowniczych).

W sytuacji, gdy sąd powszechny uwzględni skargę pauliańską złożoną przez naczelnika urzędu skarbowego, to podatnik-dłużnik nie tylko nie ucieknie przed egzekucją zaległości podatkowych, lecz dodatkowo może zapłacić podatek dochodowy od tzw. nieodpłatnego świadczenia. W opinii Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w takiej sytuacji wierzyciel (czyli Skarb Państwa) zaspokaja swoje roszczenia z majątku osoby trzeciej, więc dla dłużnika to czysta korzyść (nieodpłatne świadczenie), bo nie musi wydawać pieniędzy z własnej kieszeni, by spłacić zaległości.

Nieodpłatne delegowanie przez akcjonariusza swoich pracowników do spółki zależnej celem przeprowadzenia w niej czynności kontrolnych nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia. Takie stanowisko potwierdził NSA, który nie dopatrzył się nieodpłatnego świadczenia, ponieważ praca pracownika spółki matki była wykonywana w ramach uprawnień nadzorczych oraz kontrolnych.

Od lat pojawiają się problemy z interpretacjami organów podatkowych, a także wyrokami sądów, które wielokrotnie nie przedstawiają spójnej i jednoznacznej linii interpretacyjnej w zakresie świadczeń dla pracowników czy zleceniobiorców. Jednym z problemów jest pytanie, czy zapewnienie nieodpłatnego noclegu zleceniobiorcy jest dla niego opodatkowanym PIT przychodem.

Niejednokrotnie przedsiębiorcy stosują promocję dla swoich kontrahentów, w ramach której do określonej ilości zakupionego towaru, nieodpłatnie dodają kolejną sztukę tego samego towaru. Poważne wątpliwości budzi prawidłowa klasyfikacja takiej promocji na gruncie podatku VAT.

Dla usług rozliczanych w okresach rozliczeniowych za datę powstania przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku.

Naczelny Sąd Administracyjny orzekł 8 stycznia 2019 r., że podmioty, które nie posiadają w Polsce siedziby lub zakładu (oddziału), a świadczą na rzecz polskiej spółki usługi niematerialne poza granicami Polski, obciąża ograniczony obowiązek podatkowy w CIT. Spółka wypłacając zagranicznym kontrahentom wynagrodzenie za tego rodzaju usługi zobowiązana jest do potrącenia podatku u źródła.

Jeśli spółka udziela licencji na korzystanie ze znaków towarowych, które zostały przez nią wytworzone we własnym zakresie, to przychody uzyskane z tego tytułu nie są zaliczane do przychodów z zysków kapitałowych, należy je kwalifikować jako przychody z innych źródeł.

Przychody uzyskiwane ze sprzedaży praw autorskich do tworzonych przez podatnika utworów, np. przychody ze sprzedaży tworzonych przez podatnika programów komputerowych, nie powinny być wykazywane jako przychody z zysków kapitałowych, tylko jako przychody z innych źródeł przychodów.

Jeżeli dojdzie do udzielenia poręczenia bez wynagrodzenia, wówczas podmiot otrzymujący nieodpłatne świadczenie, ma obowiązek rozpoznać przychód. Mimo że poręczenie, jak wyjaśnia ekspert Grant Thornton, może być udzielone na dłuższy okres, przychód należy rozpoznać jednorazowo, w momencie udzielenia poręczenia.