Postępowanie karno - skarbowe

Z uwagi na problemy związane z wejściem w życie Polskiego Ładu, w tym planowanych zmian podatkowych od lipca ze skutkiem wstecz od stycznia 2022 r., wśród wielu przedsiębiorców coraz częściej pojawia się pytanie: kto poniesie za to odpowiedzialność. Jak odpowiadają członkowie zarządów spółek za podatki?

Kiedy wszczęcie postępowania karnego skarbowego jest "instrumentalne"? Naczelny Sąd Administracyjny opublikował już uzasadnienie uchwały z 24 maja 2021 r. sygn. akt I FPS 1/21, zgodnie z którą sądy administracyjne są uprawnione do dokonywania oceny, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego miało charakter instrumentalny i czy mogło skutecznie wywołać efekt w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Uzasadnienie dostarcza cennych wskazówek, jak należy dokonywać oceny kryterium “instrumentalności”.

W dniu 18 marca 2021 r. odbędzie się bezpłatne szkolenie on-line (webinar) poświęcone praktycznym sposobom ograniczenia ryzyka pociągnięcia do odpowiedzialności karnoskarbowej osób odpowiedzialnych za kwestie podatkowe w firmie. Szkolenie będzie oparte o doświadczenia ekspertów Enodo Advisors płynące z reprezentowania Klientów w postępowaniach przed organami ścigania i sądami karnymi. Portal infor.pl objął patronat medialny nad tym webinarem.

Kwestia instrumentalnego wszczynania postępowania karnego skarbowego, w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia, była już wielokrotnie przedmiotem wyroków sądów administracyjnych. Problematyka ta jest szczególnie istotna w przypadku, gdy organy podatkowe wszczynają takie postępowanie tuż przed terminem przedawnienia.

30 lipca 2020 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyroki bardzo istotne dla wielu podatników pozostających w sporze z organami podatkowymi (sygn. I FSK 128/20, I FSK 42/20). Sąd kasacyjny oddalił skargi kasacyjne organu podatkowego na wyroki WSA we Wrocławiu, w których rozważono kwestie nadużycia prawa przez organ poprzez instrumentalne wszczęcie postępowania karnoskarbowego.

Uczestniczenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zagranicznej grze hazardowej stanowi, zgodnie Kodeksem karnym skarbowym, przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny do 120 stawek dziennych.

Z przeprowadzonych analiz wynika, że pracownicy urzędów skarbowych nadużywają prawa i instrumentalnie traktują przepisy o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia wskutek wszczęcia postępowania karnego skarbowego.

W dobie zaostrzonej walki z przestępstwami skarbowymi, uczestnikiem karuzeli podatkowej może zostać nawet podatnik uczestniczący w łańcuchu dostaw, np. właściciel magazynu, który wynajął pomieszczenie. Z tego względu bardzo istotne jest dokładne zweryfikowanie kontrahenta, w celu zabezpieczenia przedsiębiorstwa przed ryzykiem wynikającym z tego tytułu, w tym odpowiedzialnością karno skarbową.

Sąd orzekł, że podmiot urządzający grę na automatach w różnych miejscach bez ważnej koncesji na kasyno gry popełnia przestępstwo w świetle przepisów Kodeksu karnego skarbowego w każdym z tych miejsc. W takim przypadku nie można zastosować do takich działań konstrukcji czynu ciągłego, skoro nie spełniają one warunku tożsamości czynów.

W świetle przepisów kodeksu karnego skarbowego zawieszone postępowanie karne skarbowe wznawia się po ustaniu przyczyn jego uprzedniego zawieszenia. Powstaje pytanie, czy wydanie decyzji podatkowej przez organ pierwszej instancji powoduje taką możliwość, a także czy ponowne pojęcie postępowania jest zaskarżalne?

Pełnomocnika może ustanowić osoba niebędąca stroną, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu karnym czy karnym skarbowym. Świadek może to zrobić w sytuacji, w której nie dysponuje wystarczającą wiedzą profesjonalną do obrony swych praw w toku składania zeznań, a taka obrona jest konieczna ze względu na okoliczności.

Krąg osób, które mogą ponosić odpowiedzialność karno-skarbową z tytułu zajmowania się sprawami gospodarczymi na podstawie Kodeksu karnego skarbowego, może obejmować szeroką grupę. W szczególności będą to osoby zajmujące się sprawami finansowymi innych podmiotów z mocy przepisów prawa, decyzji właściwego organu lub faktycznego wykonywania takich czynności.

Zobowiązania podatkowe ulegają przedawnieniu, co do zasady, z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Od tej zasady są jednak wyjątki, dzięki którym bieg terminu przedawnienia może być przerwany lub zawieszony. Okazuje się, że organy podatkowe wielokrotnie wręcz instrumentalnie korzystają z postępowań karnoskarbowych właśnie w celu zawieszenia terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Przedsiębiorców czeka rewolucja w kontroli podatku VAT. Wszystko za sprawą nowego narzędzia kontroli podatkowej, jakim będzie od 1 lipca br. Jednolity Plik Kontrolny (JPK), który ma uszczelnić system podatkowy. JPK zakłada uwzględnienie bardzo szczegółowych zestawień z kilku obszarów. Za nieprzekazanie pliku będzie grozić odpowiedzialność karno-skarbowa.

Zdecydowana większość, bo aż 95 proc. spraw karnych skarbowych kończy się orzeczeniem winy, ale na więzienie skazywany jest tylko co dwudziesty winny przestępstwa skarbowego - wynika z raportu „Członkowie zarządu na celowniku organów skarbowych”.

Nie można tłumaczyć nieodebrania maila od fiskusa jego przeoczeniem. Przy tradycyjnej formie korespondencji z urzędem skarbowym, jeśli podatnika nie było w domu czy w biurze, pismo urzędowe może trafić np. do sąsiada. W obu przypadkach po pewnym czasie pismo od fiskusa – nawet jeśli faktycznie nie zostało odebrane - uznaje się za doręczone.

Jakie są etyczne granice działań pełnomocników profesjonalnych w sprawach podatkowych i karnoskarbowych? Jak określać granice prawidłowego reprezentowania interesów klienta wobec działania mogącego wypełnić znamiona pomocnictwa, podżegania a nawet sprawstwa kierowniczego w przestępstwach karnoskarbowych?

Sąd Najwyższy w dniu 18 grudnia 2013 r. podjął uchwałę w składzie siedmiu sędziów (sygn. akt I KZP 19/13), w której stwierdził, że przedmiotem czynności przestępstwa określonego w art. 299 § 1 k.k. są wymienione w tym przepisie "środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości" pochodzące bezpośrednio lub pośrednio z popełnienia czynu zabronionego: sprawcą przestępstwa może być również sprawca czynu zabronionego, w tym oszustwa, z którego popełnieniem związana jest korzyść w postaci odliczenia lub zwrotu podatku od towarów i usług.

NSA w wyroku z 10 października 2013 r. uznał, że dokonując wykładni pojęcia „dzień ustania przyczyny uchybienia terminowi”, na gruncie przepisów ordynacji podatkowej, należy posługiwać się tylko zdarzeniem potwierdzonym, opartym na dacie pewnej.

W postępowaniu podatkowym podatnik ma prawo dołączyć do akt urzędowych zaświadczenia, deklaracje oraz faktury. Ma również możliwość wnioskować o przesłuchanie świadków. Jednak to urząd zdecyduje, czy weźmie to pod uwagę.

Podatnicy mają prawo nie przyjąć mandatu od organu podatkowego, jeśli dotyczy on drobnego przewinienia o znikomej społecznie szkodliwości lub jeśli zawinili nieumyślnie. Mogą się także bronić przed odpowiedzialnością karną skarbową, jeśli przepisy podatkowe są niejasne i stanowią problem dla samych organów podatkowych.

Co piąty pracownik w Polsce wie o manipulacjach księgowych swojej firmy - wynika z Badania Nadużyć Gospodarczych Ernst & Young.

Od początku 2013 r. maksymalna kara porządkowa za ignorowanie organu podatkowego wzrosła z 2700 zł do 2800 zł. Karę porządkową trzeba zapłacić w ciągu siedmiu dni.

O wszczęciu postępowania karnego lub postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe (a tym samym o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego) podatnik musi zostać poinformowany. Przepis art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej, który przewiduje skutek zawieszenia biegu przedawnienia mimo braku takiej informacji dla podatnika jest zdaniem Trybunału Konstytucyjnego niezgodny z Konstytucją RP.

Powszechna jest opinia o surowości aparatu fiskalnego i nikłych możliwościach obrony nie tylko podczas postępowania w urzędzie, ale również przed sądem. Mandaty i grzywny za przestępstwa i wykroczenia skarbowe nie są wcale czymś rzadkim. Procedura karnoskarbowa jest rygorystyczna, ale im bliżej skazania, tym podatnik ma większą możliwość na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności i uniknięcie przynajmniej części sankcji. Procedura karnoskarbowa należy do jednych z najbardziej skomplikowanych procedur. Zatem zalecamy przy ewentualnych problemach karnoskarbowych korzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego. Jednak warto znać i samemu podstawowe zasady odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe.