Spółki osobowe

Polski Ład przyzwyczaił nas już do tego, że wiele w nim zmian, które trudno nazwać korzystnymi z punktu widzenia podatnika. Przykładem jest zmiana zasad opodatkowania częściowego wycofania wkładu ze spółki osobowej. Choć zmiana ma swoje plusy, ponieważ określając, kiedy powstaje przychód podatkowy kończy spory na linii podatnik-fiskus, niewątpliwie dla wspólników planujących ograniczenie swojego wkładu w spółce jest niekorzystna. Trudno bowiem za korzyść uznać fakt, że obecnie wycofanie części wkładu ze spółki pod kątem podatkowym równoznaczne jest z całkowitym jej opuszczeniem.

Dane spółki osobowej w e-Urzędzie Skarbowym. W dniu 16 lipca 2021 r. Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa poinformowały o uruchomieniu nowej usługi w e-Urzędzie Skarbowym, polegającej na umożliwieniu wspólnikom spółki osobowej dostępu do danych identyfikacyjnych spółki. Dzięki tej usłudze wspólnicy ok. pół miliona spółek osobowych mogą bez przychodzenia do urzędu skarbowego, sprawdzić dane swojej firmy.

Jakkolwiek prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki, zarówno osobowej, jak i kapitałowej, służy ograniczeniu i podziałowi ryzyka personalnej odpowiedzialności całym majątkiem, osoby fizyczne mogą w praktyce osobiście odpowiadać za zobowiązania firmy i skutki nieumiejętnego nią zarządzania. Odpowiedzialność za długi spółki handlowej, w zależności od jej typu, grozi wspólnikom lub członkom zarządu. Mając na uwadze ryzyko pozwu cywilnego o naprawienie wyrządzonej spółce szkody, jak również sankcji karnoskarbowych, warto wiedzieć jak poradzić sobie w kryzysowej sytuacji.

Zasady odpowiedzialności wspólników spółek osobowych za zaległości podatkowe tych spółek zostały uregulowana w Kodeksie Spółek Handlowych. Istnieją jednak także inne regulacje, które wprowadzają odrębne reżimy odpowiedzialności.

Z dniem 13 października 2019 r. zaczął działać Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR). Jest to baza, w której gromadzone i przetwarzane są informacje o osobach fizycznych sprawujących bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką, zwanych beneficjentami rzeczywistymi. Jakie nowe obowiązki dla spółek wiąż się z powstaniem rejestru?

Przepisy kodeksu spółek handlowych statuują w pewnym zakresie zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej, który odnosi się do zasady wspólników w przypadku spółek osobowych oraz do członków zarządu, w przypadku spółek kapitałowych.

Wspólnik, który zamierzał zmniejszyć swoje udziały w spółce jawnej, chciał upewnić się czy ta czynność jest opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). Podatnik 3,5 roku walczył o potwierdzenie swego stanowiska. Dwukrotnie wygrał nawet w sądzie. Fiskus ostatecznie zastosował się do wyroków, ale i tak opodatkował wspólnika.

Przedsiębiorca może wycofać z ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych swojej firmy składnik majątku (np. nieruchomość, samochód) i przenieść go do majątku prywatnego. Czynność ta nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Dotyczy to również sytuacji wycofania środka trwałego ze spółki osobowej (np. cywilnej, jawnej, partnerskiej) i nieodpłatnego przekazania do majątku prywatnego nawet tylko jednego ze wspólników. Dopiero późniejsza ewentualna sprzedaż tego wycofanego z firmy środka trwałego będzie opodatkowana PIT jeżeli nastąpi przed upływem 6 lat od wycofania.

Od 2019 r. obowiązkowi dokumentacyjnemu w zakresie cen transferowych nie będą podlegały umowy spółek osobowych. Nie oznacza to jednak, jak zauważa ekspert Grant Thornton, braku możliwości weryfikacji przez organy podatkowe „rynkowości” ustalonej struktury udziału w zyskach spółek osobowych, zawiązanych przez podmioty powiązane.

Zakończenie działalności spółki kapitałowej wymaga przeprowadzenia czasochłonnego i sformalizowanego procesu jej likwidacji. Natomiast spółkę osobową można rozwiązać z pominięciem tego etapu. W związku z tym coraz częściej wspólnicy spółki kapitałowej, przed likwidacją spółki, decydują się przekształcenie jej w osobową.

Dokonując wyboru formy prowadzenia działalności gospodarczej, należy wziąć pod uwagę kilka czynników. Po pierwsze, trzeba zastanowić się nad efektywnością podatkową danej formy. Po drugie – nad optymalizacją wyeksponowania majątku osobistego na ryzyko gospodarcze. Po trzecie – nad stopniem skomplikowania procedur i nad kosztami, z jakimi należy się liczyć przy konkretnej formie prawnej.

Zdaniem Ministra Finansów w przypadku spółki niebędącej osobą prawną i podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych - okresem, który powinien być podstawą do określenia progów w zakresie sporządzenia dokumentacji podatkowej cen transferowych jest rok obrotowy tej spółki.

Fiskus przez lata pobierał podatek od restrukturyzacji spółek, mimo że przepisy mu na to nie pozwalały. Najnowsze wyroki wskazują na korzystną dla podatników linię orzeczniczą. Sąd kasacyjny orzekł w nich, że fiskus nie ma prawa żądać podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) przy przekształcaniu spółek kapitałowych w osobowe. I to nawet wtedy, gdy na kapitale zapasowym tych pierwszych znajdują się środki, które nie zostały opodatkowane przy ich zakładaniu.

W razie odpłatnego zbycia udziałów przez spółkę osobową, podatnik jako wspólnik spółki osobowej będzie uprawniony do rozpoznania – proporcjonalnie do przysługującego mu prawa do udziału w zysku spółki osobowej – kosztów uzyskania przychodów, w wysokości odpowiadającej wydatkom poniesionym przez spółkę kapitałową na nabycie udziałów w ramach wymiany udziałów, tj. wartości nominalnej udziałów wydanych przez spółkę kapitałową w zamian za udziały.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej zwraca uwagę, że niektóre wnioski o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego kierowane przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, przedstawiają stan faktyczny, dotyczący posiadania zagranicznego zakładu w formie spółki osobowej, który wskazuje w opinii Szefa KAS na możliwość zastosowania przepisów o przeciwdziałaniu unikaniu opodatkowania. W takiej sytuacji Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej odmówi wydania interpretacji, a wobec podatników może zostać wszczęte postępowanie, w tym także na podstawie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania z Ordynacji podatkowej.

30 sierpnia 2017 r. na stronie internetowej Ministerstwa Finansów (mf.gov.pl) została opublikowana informacja szefa Krajowej Administracji Skarbowej, zwracająca uwagę, że pewne sytuacje darowizn znaków towarowych na rzecz spółek osobowych mogą zostać uznane za unikanie opodatkowania. Podmioty składające wnioski o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej, zawierające opisany w tej informacji schemat działania, powinny liczyć się z możliwością uzyskania odmowy wydania interpretacji przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej i mogą zostać zastosowane przepisy o przeciwdziałaniu unikaniu opodatkowania.

Podejmując decyzję o złożeniu działalności gospodarczej należy w pierwszej kolejności dokonać wyboru właściwej formy organizacyjno-prawnej planowanego przedsięwzięcia. Obowiązujące przepisy dają sporo możliwości w tym zakresie. Zanim jednak przedsiębiorca zdecyduje się na daną formę prowadzenia działalności, powinien zastanowić się nad charakterem, jak i profilem prowadzonego w przyszłości biznesu. Co zatem powinni wiedzieć przedsiębiorcy planujący założenie firmy?

W ostatnich latach lat spółki osobowe stały się często wykorzystywaną formą prawną prowadzenia działalności biznesowej. Wspólnicy wnoszą do takich spółek wkłady pieniężne, wybrane aktywa – jak nieruchomości, czy też prowadzone przedsiębiorstwa. Niejednokrotnie dochodzi do wycofania ze spółki majątku w rozmiarach większych, niż generowane zyski, a tym samym dokonania częściowego zwrotu wkładu. To na pozór prosta operacja, lecz jej skutki podatkowe wciąż pozostają pewną niewiadomą – zauważa Grzegorz Szysz, doradca podatkowy w Grant Thornton.

W praktyce podatkowej może dojść do sytuacji, w których spółka handlowa posiadać będzie zaległości podatkowe. Kiedy odpowiedzialność za zobowiązania ponosić będą wspólnicy spółki? W jaki sposób będą oni odpowiadać?

Jeżeli chcemy dochodzić swoich roszczeń od wspólników spółki jawnej, mamy możliwość skorzystania z kilku możliwości. Możemy pozwać wspólników wraz ze spółką w jednym postępowaniu, pozwać samą spółkę a następnie pozwać wspólników lub pozwać spółkę i rozciągnąć klauzulę wykonalności na wspólników.

Z dniem 1 czerwca bieżącego roku zacznie obowiązywać nowelizacja ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, w wyniku której obcokrajowcy zakładający spółki prawa handlowego lub dokonujący w nich zmian będą zobowiązani składać do sądu rejestrowego dodatkowe oświadczenia. Co będą musiały zawierać takie oświadczenia?

W przypadku gdy podmiot, niezajmujący się profesjonalnie obrotem papierów wartościowych, zbywa ogół praw i obowiązków (udziałów/akcji) w spółce, co do zasady nie ma zastosowania przepis art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT. W takim bowiem przypadku mamy do czynienia ze świadczeniem niepodlegającym opodatkowaniu VAT.

Wchodzące w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. nowe przepisy o cenach transferowych znacznie zwiększają zakres obowiązkowych informacji, które podatnik będzie musiał przedstawić w lokalnej dokumentacji cen transferowych (ang. local file).

Przekształcenie spółki z o.o. w spółkę osobową nie zwalnia powstałego w ten sposób płatnika od poboru od wspólnika zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych od kwoty zysków bieżących przypadających na wspólnika, jaka będzie na dzień przekształcenia znajdowała się w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i nie będzie podzielona albo będzie zgromadzona na kapitałach innych niż zakładowy.

Przedsiębiorstwa zobowiązane są stosować jedną wybraną formę opodatkowania. W praktyce jednak dochodzi niejednokrotnie do sytuacji, w której ze względu na potrzeby rozwoju działalności, optymalizację finansową lub obowiązki nałożone z mocy prawa przedsiębiorcy muszą przekształcić formę prawną prowadzonej działalności. Decydując się na zmiany, warto wcześniej ocenić jakie konsekwencje podatkowe się z tym wiążą.