Tematy - Emerytury, Składki ZUS - INFOR.PL

Przed wejściem w życie tzw. Tarczy Antykryzysowej 2.0 zapowiadano, że ze zwolnienia z ZUS będą mogli skorzystać przedsiębiorcy opłacający składki wyłącznie za siebie, niezależnie od osiągniętego przychodu. Jednak po publikacji ustawy okazało się, że dotychczasowy limit dla zwolnień z ZUS nie został zniesiony. Ustawodawca zlikwidował go za to dla przedsiębiorców, którzy ubiegają się o świadczenie postojowe. Zwolnienia nie obejmą także korzystających z ulgi na start.

Tarcza antykryzysowa 3.0 - czyli rządowa nowelizacja niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 - została przyjęta przez Sejm w dniu 30 kwietnia. Obecnie trwają prace senackie nad projektem. Oto najważniejsze nowości prawne zawarte w noweli.

W trakcie trwa stosunku pracy lub po jego zakończeniu, pracownikowi przysługuje szereg opisanych w Kodeksie pracy świadczeń, odszkodowań czy rekompensat. Można je podzielić na cztery podstawowe grupy: z tytułu utraty pracy, rentowe, emerytalne oraz pośmiertne.

Tarcza antykryzysowa 3.0 zawiera rozwiązania dotyczące zwolnienia ze składek ZUS, które powiększają grono przedsiębiorców uprawnionych do zwolnienia. Po spełnieniu określonych przez ustawodawcę warunków, ze zwolnienia będą mogły skorzystać firm zatrudniające do 49 pracowników, jak również osoby korzystające z ulgi na start. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek ZUS będzie miało zastosowanie dla dwóch miesięcy, tj. kwietnia i maja.

Czy zwolnienie ze składek ZUS ma wpływ na podstawę wymiaru składek osób prowadzących działalność gospodarczą? Odpowiedzi na to pytanie udzielają eksperci w ramach akcji Prawnicy Pro Bono.

Przedsiębiorcy, którzy w związku z epidemią koronawirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19 mają trudności z terminowym opłaceniem składek, mogą wnioskować o odroczenie terminu płatności. Należności można też rozłożyć na raty. Dla tych, które dotyczą 2020 roku, nie będzie naliczana opłata prolongacyjna. Jeśli właściciel firmy złoży wniosek przed terminem płatności składek, nie poniesie żadnych kosztów związanych z ulgą. To rozwiązanie, z którego mogą skorzystać wszyscy płatnicy, bez względu na wielkość firmy, czyli także ci, którzy nie mogą ubiegać się o zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Dotychczas do ZUS wpłynęło blisko 5 tys. wniosków.

Rządowa „tarcza antykryzysowa” przewiduje zwolnienie z opłacania składek ZUS za trzy miesiące: marzec, kwiecień oraz maj. Mogą z tego skorzystać przedsiębiorcy, którzy prowadzili działalność gospodarczą przed 1 lutego 2020 roku. Drugim, znacznie bardziej kontrowersyjnym obostrzeniem dla przedsiębiorców, jest kryterium osiągnięcia przychodu nie wyższego niż 15 681 PLN, co nie jest właściwym miernikiem kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

Zwiększenie dostępności pożyczek dla firm, wprowadzenie 3-miesięcznych „wakacji składkowych” dla firm zatrudniających do 49 pracowników, ponowna wypłata świadczenia postojowego czy zasiłki dla rolników w związku z koronawirusem - takie m.in. rozwiązania przewiduje ustawa dotycząca tarczy antykryzysowej, uchwalona z poprawkami przez Sejm w nocy ze środy na czwartek.

W związku z pandemią koronawirusa, przedsiębiorcy spełniający kryteria przedstawione w ustawie wchodzącej w skład tzw. Tarczy Antykryzysowej, będą mogli skorzystać ze zwolnienia z opłacania składek ZUS.

Uchwalona 31 marca 2020 r. ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 568, tzw. tarcza antykryzysowa). Dość powszechne jest wśród przedsiębiorców niezadowolenie ze skali udzielanej pomocy, choć przyznać trzeba, że pewne rozwiązania pomocowe są w niej zawarte. Niestety zawiera ona również pewne pułapki na przedsiębiorców, z których nie zawsze zdajemy sobie od razu sprawę.

Zwolnienie przez 3 miesiące ze składek ZUS-owskich dla firm zatrudniających do 49 pracowników, możliwość renegocjacji umowy kredytowych przez wszystkich przedsiębiorców oraz wsparcie dla rolników dotkniętych przez Covid-19 - takie m.in propozycje znalazły się w projekcie ustawy, do której dotarł PAP Biznes. Nowe regulacje mają być uzupełnieniem tzw. tarczy antykryzysowej.

Szanowni Państwo, na prośbę naszych Klientów, w trybie PILNYM, przygotowaliśmy dla Państwa szkolenie dotyczące TARCZY ANTYKRYZYSOWEJ i związanych z nią istotnych kwestii dla Przedsiębiorców: świadczenia dla pracowników, wynagrodzenia, składki ZUS. Webinarium potrawa aż 90 min.

Mikroprzedsiębiorcy mogą wnioskować o niskooprocentowaną pożyczkę do 5 tys. zł. Pożyczka umożliwi pokrycie bieżących kosztów, takich jak np. podatki, składki czy koszty wynajmu lokalu.

Płatnicy składek ZUS, którzy mają trudności w terminowym opłaceniu składek z powodu epidemii koronawirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19 - mogą skorzystać z ulgi w ich opłacaniu. Mogą oni wnioskować o odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty należności z tytułu składek. Ulgi dotyczą składek na ubezpieczenia danego przedsiębiorcy i zatrudnionych przez niego osób. Nie ma znaczenia wielkość przedsiębiorstwa. Dotyczy to składek za okres od stycznia 2020 r. Przedstawiamy wyjaśnienia ZUS w tej kwestii.

Upadłość lub likwidacja firmy oznacza koniec działalności podmiotu zatrudniającego pracowników, czyli pracodawcy. Nie oznacza to jednak automatycznego rozwiązania stosunków pracy podmiotów zatrudnianych, ani braku konieczności rozliczenia się z nimi. Rozwiązanie stosunku pracy musi być zgodne z Kodeksem pracy. Wynika z nich wiele praw i obowiązków pracodawcy, jak i uprawnień pracowników zlikwidowanego pracodawcy.

W sobotę nad ranem Sejm przyjął ostateczne brzmienie ustawy mającej na celu wsparcie przedsiębiorców w związku z pandemią koronawirusa. Wśród składników pakietu pomocowego najważniejszych dla samozatrudnionych znajdują się między innymi zwolnienie z ZUS, świadczenie postojowe, dofinansowanie części kosztów prowadzenia działalności oraz wiele innych odroczeń i zwolnień.

W sobotę nad ranem Sejm uchwalił ustawę wspierającą firmy w związku z epidemią koronawirusa. Ustawa jest najważniejszą częścią tzw. tarczy antykryzysowej. Nowe regulacje m.in. zwalniają mikrofirmy i samozatrudnionych z płacenia ZUS przez 3 miesiące, przewidują także wypłacanie świadczenia postojowego.

Na stronach Sejmu opublikowany został główny projekty ustawy wprowadzającej rozwiązania prawne składające się na tzw. tarczę antykryzysową. Jakie propozycje przygotował rząd w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem koronawirusa oraz wywołanymi nim sytuacjami kryzysowymi?

Marszałek Sejmu Elżbieta Witek wyraziła nadzieję, że Senat będzie obradował "wkrótce po" piątkowym posiedzeniu Sejmu, i od 1 kwietnia 2020 r. tarcza antykryzysowa wejdzie w życie. W czwartek pakiet miałby być skonsultowany z opozycją.

Rząd zaakceptował pakiet rozwiązań składających się na tzw. tarczę antykryzysową. Przewiduje się m.in. pokrycie przez państwo składek na ZUS przez 3 miesiące dla mikrofirm, świadczenie miesięczne w kwocie do około 2 tys. zł (dla zatrudnionych na umowy zlecenia lub o dzieło oraz samozatrudnionych), dofinansowanie wynagrodzeń pracowników dla firm w kłopotach (do wysokości 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Tarcza zakłada również odroczenie niektórych obowiązków podatkowych i sprawozdawczych.

ZUS poinformował, że przedsiębiorca, który z powodu epidemii koronawirusa ma problemy, by zapłacić bieżące składki lub należności, wynikające z zawartej już z ZUS umowy o rozłożenie zadłużenia na raty bądź odroczenie terminu płatności - może skorzystać z uproszczonych form pomocy:

W związku z koronawirusem należy rozważyć przesunięcie obowiązków związanych z wyliczeniem podatków, składek ZUS, sprawozdań GUS i wielu, wielu innych – zauważa Michał Kura, Wiceprezes Zarządu Banku Zrzeszonego w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A.

W ostatnich miesiącach sporo się zmieniło w przepisach dotyczących prowadzenia i rozliczania własnej działalności gospodarczej. Jeśli dopiero myślisz o założeniu działalności, lub wracasz do biznesu po latach, warto zapoznać się z najważniejszymi zmianami prawno-księgowymi.

W przypadku zwrotu środków zgromadzonych w pracowniczych planach kapitałowych (PPK) uczestnikowi przed ukończeniem 60 roku życia, przy obliczaniu dochodu w PIT kosztem uzyskania przychodu będzie wartość wpłat dokonanych na rachunek PPK uczestnika w części sfinansowanej ze środków uczestnika. Natomiast wpłaty w części finansowanej przez podmiot zatrudniający stanowią koszty u tego podmiotu.

2 marca 2020 r. to ostatni dzień, w którym przedsiębiorcy mogą zgłosić się do tzw. małego ZUS plus. Według rządowych szacunków, z preferencyjnego oskładkowania skorzysta w tym roku 320 tys. właścicieli małych firm, co będzie kosztować budżet państwa 1,3 mld zł. Prosta arytmetyka pozwala wnioskować, że przeciętny przedsiębiorca, który przystąpi do programu, zaoszczędzi w tym roku na ZUS 369 zł miesięcznie i ponad 4 000 zł rocznie („mały ZUS plus” obowiązuje od lutego 2020 r., czyli w tym roku przez 11 miesięcy).

W pierwszej kolejności polskie firmy płacą wynagrodzenia pracowników, podatki do urzędu skarbowego i składki ZUS. Zdaniem przedsiębiorców należnościami (płatnościami), które można odsunąć w czasie i zapłacić w drugiej kolejności, są faktury wystawienie przez kluczowych kontrahentów. Taki obraz zachowań rodzimych firm przynosi najnowsze badanie „Priorytety płatności” przeprowadzone przez Keralla Research na zlecenie Krajowego Rejestru Długów i firmy faktoringowej NFG.

Od 1 lutego 2020 r. funkcjonuje Mały ZUS Plus - nowa ulga dla najmniejszych przedsiębiorców. Dzięki temu rozwiązaniu przedsiębiorcy mogą skorzystać z preferencyjnej formy w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne. Ministerstwo Rozwoju szacuje, że rozszerzona ulga obejmie 320 tys. osób. Niestety, wśród nich nie będzie freelancerów.

Wszystkie kluby opowiedziały się za skierowaniem do komisji obywatelskiego projektu "Emerytura bez podatku". Zakłada on wprowadzenie zwolnienia dla emerytów i rencistów z płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Od lutego 2020 roku przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z tzw. ZUS+, czyli nowego modelu rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne. Rozwiązanie jest adresowane do tych, którzy w poprzednim roku kalendarzowym osiągnęli przychód nie wyższy niż 120 tysięcy złotych brutto. Może ono przynieść przedsiębiorcy nawet kilkaset złotych oszczędności.

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) poinformowała, że w 2020 r. będzie pobierała zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne od wypłacanych emerytur i rent na zasadach analogicznych, jak przed dniem 1 stycznia 2020 r.

Wielu pracodawców po długiej i owocnej współpracy z pracownikiem, przy okazji jego odejścia na emeryturę decyduje się na podziękowanie za pracę i pożegnanie wręczając bukiet kwiatów. Czy takie przekazanie należy opodatkować podatkiem od towarów i usług?

Ministerstwo Rozwoju poinformowało, że przedsiębiorcy uprawnieni do korzystania z Małego ZUS-u w dotychczasowej formule powinni zgłosić chęć korzystania z tej ulgi do 8 stycznia 2020 roku. Następnie - od 1 lutego - będą mogli opłacać składki w ramach Małego ZUS-u Plus, który tego dnia wejdzie w życie. Ci, którzy dotąd nie korzystali z Małego ZUS-u a spełniają kryteria Małego ZUS Plus będą mogli zgłosić się do końca pierwszego miesiąca obowiązywania tej regulacji (tj. do końca lutego 2020 r.), a w kolejnych latach do końca stycznia.

Od 1 stycznia 2020 roku w życie wchodzi projekt uchwały dotyczącej „małego ZUS plus”. Oznacza to, że więcej przedsiębiorców będzie mogło skorzystać z obniżonych składek ZUS.

Środki z Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) będą mogły trafić na Indywidualne Konta Emerytalne (IKE) lub do ZUS. Środki zgromadzone na IKE będzie można wypłacić jednorazowo lub w ratach, bez podatku po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Podatnik może wykorzystać środki z rachunku VAT do opłacenia składek ZUS. W tym celu należy przekazać składki do ZUS standardowym przelewem na indywidualny rachunek składkowy (NRS).

W 2020 roku wzrosną roczne limity wpłat na Indywidualne Konta Emerytalne (IKE), Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) oraz Pracownicze Programy Emerytalne (PPE). W 2020 roku limity te będą wynosiły 15.681,- zł dla IKE, 6.272,40 zł dla IKZE oraz 23.521,50 zł w przypadku PPE.

6 listopada 2019 r. Rada Ministrów rozpatrzy projekt ustawy zakładającej przeniesienie środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych na indywidualne konta emerytalne - wynika z porządku obrad rządu zamieszczonego na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Samozatrudnienie, inaczej własna działalność gospodarcza czy działalność B2B (business to business) jest jedną z najpowszechniejszych form świadczenia usług na rzecz innej firmy obok tradycyjnej umowy o pracę, umowy zlecenia czy o dzieło. Niestety sama definicja samozatrudnienia nie została nigdzie w przepisach opisana i w dużym uproszczeniu można przyjąć, że jest to zastąpienie zatrudnienia na podstawie np. umowy o pracę inną umową cywilnoprawną z osobą prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą.

Płaca minimalna to prawnie ustalony najniższy dopuszczalny poziom wynagrodzenia, określający stawkę za pracę godzinową oraz stawkę za pracę w określonym wymiarze czasu - najczęściej pensja miesięczna. W Polsce minimalne wynagrodzenie ustalane jest corocznie na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii rozpoczęło konsultacje publiczne projektu ustawy, która ma wprowadzić tzw. Mały ZUS plus. Chodzi o możliwość płacenia przez najmniejsze firmy składek ZUS liczonych od dochodu. Ma to obniżyć tym przedsiębiorcom składki ZUS średnio o kilkaset złotych miesięcznie. Chęć korzystania z Małego ZUS-u plus będzie można zgłosić do końca stycznia, a nie, jak dotychczas, w ciągu 7 dniu od 1 stycznia.

Jak wynika z przeprowadzonych wśród mikroprzedsiębiorców badań, mały biznes liczy przede wszystkim na niższe podatki i składki ZUS oraz uproszczenie przepisów. Tymczasem warunki do prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce są trudne, a w ciągu ostatnich trzech lat jeszcze się pogorszyły.

Obniżka podatku CIT, podniesienie kwoty jednorazowej amortyzacji czy zwolnienie ze składek na ZUS w ciągu pierwszego pół roku działania nowej firmy - to nowe zmiany w prawie i udogodnienia, z jakich mogą obecnie korzystać mikro i małe firmy. Dla pracodawców w małych firmach nie bez znaczenia jest również obniżka podatku PIT dla pracowników do 17 proc. oraz zwiększenie kwoty wolnej od podatku, co daje realny wzrost wynagrodzeń w firmach.

Wiceminister przedsiębiorczości i technologii Marek Niedużak powiedział, że mały ZUS liczony od dochodów skierowany jest do najmniejszych firm. Dodał, że to rozszerzenie rozwiązania, z którego - od początku tego roku - korzysta około 186 tys. najmniejszych przedsiębiorców.

Zakłada Ubezpieczeń Społecznych przypomina, że od 1 października 2019 r. stawka podatku PIT uzyskujących dochód do kwoty 85 528 zł rocznie zmniejsza się z 18 do 17 proc. Co za tym idzie zmienia się również miesięczna zaliczka na podatek dochodowy.

Zapłata przez płatnika zaległych składek ZUS w celu wywiązania się z obowiązków płatnika składek – w części, w której powinny być sfinansowane przez podatnika i które nie zostały przez niego zwrócone (płatnikowi) w roku, w którym zostały zapłacone – stanowi dla podatnika nieodpłatne świadczenie generujące przychód podatkowy.

500 plus dla małych przedsiębiorców, utrzymanie ryczałtu składek do ZUS, 2 mln euro przychodów dla podatku ryczałtowego, 9-proc. CIT oraz 1 mld zł wsparcia dla inwestorów - znalazło się w Pakiecie dla Przedsiębiorców, który podpisał premier Mateusz Morawiecki. Zdaniem przedsiębiorców zabrakło wycofania się z kontrowersyjnej zapowiedzi zniesienia limitu składek na ZUS.

Zniesienie limitu 30-krotności składek na ZUS obejmie osoby zatrudnione na umowę o pracę - nie będzie dotyczyć to jednoosobowej działalności gospodarczej - powiedział w piątek 20 września 2019 r. rzecznik rządu Piotr Müller. „Nad tym na pewno będziemy się jeszcze zastanawiali, co najmniej przez weekend” - powiedział Jerzy Kwieciński powołany tego samego dnia na stanowisko ministra finansów, inwestycji i rozwoju, pytany, czy wycofa się z planu zniesienia limitu 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia, po przekroczeniu którego nie płaci się składek na ZUS.

Od 2019 roku funkcjonuje tzw. “mały ZUS”. Eksperci oceniają obecny system ubezpieczeń społecznych jako szkodliwy dla przedsiębiorczości w Polsce. Planowane przez rząd na 2020 r. podwyżki płacy minimalnej i średniej obciążą przedsiębiorców o dodatkowe 9,7 proc.

Premier Mateusz Morawiecki zapowiedział pójście w kierunku liczenia składek na ZUS w zależności od dochodu, a nie jak dotychczas w zależności od części (min. 60 proc.) prognozy średniego wynagrodzenia w gospodarce na dany rok. Proporcjonalność składek na ZUS ma dotyczyć tylko najmniejszych firm.

Zapraszamy na konferencję "Pracownicze Plany Kapitałowe - nowe wymogi. Oszczędzać czy nie?", która odbędzie się w dniach 26-27 września 2019 r. w Warszawie. Patronat medialny nad wydarzeniem objął Infor.

Emerytury, Składki ZUS

Luki w Tarczy 2.0 łatane Tarczą 3.0 – brak zwolnień z ZUS dla korzystających z ulgi na start

Tarcza antykryzysowa 3.0 – przewodnik po zmianach

Świadczenia socjalne gwarantowane w Kodeksie pracy

Tarcza antykryzysowa 3.0 - zwolnienie ze składek ZUS dla większej grupy przedsiębiorców

Zwolnienie ze składek ZUS a podstawa wymiaru składek przedsiębiorców

Odroczenie lub rozłożenie na raty składek ZUS w 2020 roku

Pułapki kryterium przychodowego. Będzie strata, ale ZUS płacić trzeba

Sejm za kolejnymi zmianami w tarczy antykryzysowej

Zwolnienie z opłacania składek ZUS dla samozatrudnionych i mikroprzedsiębiorców

Czasowe zwolnienie z opłacania składek ZUS - tarcza antykryzysowa (pomoc i pułapki)

Zwolnienie z ZUS dla małych firm w nowym pakiecie antykryzysowym

WEBINARIUM! Tarcza Antykryzysowa: składki ZUS, świadczenia dla pracowników, wynagrodzenia

Pożyczka dla mikroprzedsiębiorcy do 5 tys. zł - na spłatę podatków, składek, kosztów wynajmu

Ulgi w zapłacie składek ZUS bez opłaty prolongacyjnej w czasie epidemii koronawirusa - wniosek RDU (wzór)

Ustanie stosunku pracy związane z upadłością lub likwidacją miejsca pracy

Tarcza antykryzysowa. Jakie wparcie otrzymają samozatrudnieni?

Tarcza antykryzysowa. Sejm uchwalił specustawę o wsparciu dla firm

Tarcza antykryzysowa - projekty ustaw

Tarcza antykryzysowa ma obowiązywać od 1 kwietnia 2020 r.

Tarcza antykryzysowa – rozwiązania zaakceptowane przez rząd

Odroczenie płatności składek ZUS z powodu epidemii koronawirusa

Z powodu koronawirusa należy przesunąć obowiązki w podatkach, ZUS i GUS

Poradnik początkującego przedsiębiorcy. Co warto wiedzieć w 2020 roku?

Koszty uzyskania przychodów przy wycofaniu środków z PPK

Mały ZUS plus 2020 - ostatni dzień na zgłoszenie

Wynagrodzenia, podatki i składki ZUS - priorytetowe płatności firm

Mały ZUS Plus nie dotyczy freelancerów (twórców, artystów, wykonujących wolny zawód)

Projekt "Emerytura bez podatku" skierowany do dalszych prac w Sejmie

Czym jest ZUS+ i kto może z niego skorzystać?

Zasady potrącania zaliczek na podatek przez KRUS w 2020 r.

Kwiaty dla pracownika odchodzącego na emeryturę - rozliczenie VAT

Mały ZUS Plus 2020 - terminy zgłoszeń

Wielkość ZUS zależna od dochodu już od 1 stycznia 2020 r.

Środki zgromadzone na IKE - wypłata bez podatku po osiągnięciu wieku emerytalnego

Opłacanie składek ZUS z rachunku VAT

IKE, IKZE i PPE - limity (i korzyści podatkowe) w 2020 roku

Przeniesienie środków z OFE na indywidualne konta emerytalne

Samozatrudnienie a umowa o pracę – możliwości, korzyści, koszty

Płaca minimalna w 2020 r.

Mały ZUS plus od 2020 roku - składki liczone od dochodu

Mikroprzedsiębiorcy chcą niższych podatków i składek ZUS

Niższe podatki i wyższy limit jednorazowej amortyzacji - nowe udogodnienia dla firm

Mały ZUS liczony od dochodów - dla najmniejszych firm

Niższy PIT dla emerytów i rencistów od 1 października 2019 r.

Składki ZUS podatnika zapłacone przez płatnika - skutki w PIT

Pakiet dla Przedsiębiorców - co zawiera i czego zabrakło?

Zniesienie limitu 30-krotności składek ZUS obejmie tylko pracowników

Mały ZUS a podwyżka minimalnego wynagrodzenia od 2020 roku

Proporcjonalność składek na ZUS dla najmniejszych firm

Konferencja Pracownicze Plany Kapitałowe - nowe wymogi. Oszczędzać czy nie?