Prawo karne skarbowe, Kary

Kary za przestępstwa gospodarcze managerów w firmach, znane jako przestępstwa białych kołnierzyków (z ang. white collar crimes), od 1 października 2023 r. ulegną zaostrzeniu. Za przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej w związku z piastowaniem kierowniczego stanowiska grozić będzie nawet do 25 lat pozbawienia wolności. Dotychczas za taki czyn można było trafić do więzienia na 8 lat.

Podatnicy i przedsiębiorcy mają wątpliwości jak się zachować w przypadku wszczętego postępowania karnego skarbowego. Prawnicy, doradcy podatkowi wskazują, że podejrzany o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe podatnik nie wie na etapie ogłaszania zarzutów, jakim faktycznie materiałem dowodowym dysponuje organ. A te dowody fiskusa są na początku zazwyczaj niewielkie, wynikają z reguły tylko na ustaleniach kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego. Niestety zdarza się też w toku postępowania przygotowawczego, że organ administracji skarbowej próbuje sugerować, że dana osoba nie uniknie odpowiedzialności karnej, co ma skłonić podatnika do przyznania się do winy. Zdaniem ekspertów, na etapie przedstawienia zarzutów karnych, najbardziej racjonalnym rozwiązaniem dla podatnika jest nieprzyznanie się do winy, bowiem organy często automatycznie i bezrefleksyjnie stawiają zarzuty. Czynią to najczęściej w celu przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych.

Kara za jazdę samochodem osobowym bez obowiązkowego OC w 2023 roku wyniesie najprawdopodobniej 6770 zł (od 1 stycznia do 30 czerwca) i 6900 zł (od 1 lipca do 31 grudnia) - w przypadku przerwy w ciągłości ubezpieczenia powyżej 14 dni. Rząd planuje bowiem na 2023 rok sporą podwyżkę minimalnego wynagrodzenia (tzw. najniższej krajowej). Co więcej, w 2023 roku mają być dwie zmiany płacy minimalnej. Spowoduje to, że kary dla posiadaczy pojazdów bez opłaconego OC wzrosną do rekordowego poziomu. Eksperci porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl postanowili sprawdzić, ile po planowanych podwyżkach od 1 stycznia i od 1 lipca 2023 r. mogą wynosić stawki karne za brak obowiązkowego OC.

Jeżeli podatnik po kontroli podatkowej złoży korektę deklaracji i dopłaci wynikający z niej podatek, nadal może zostać ukarany za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Takie skutki przyniosła od 1 stycznia 2022 r. zmiana przepisów przygotowana w ramach rządowego programu "Polski Ład". Do końca zeszłego roku było inaczej: korekta rozliczeń, złożona na podstawie kodeksu karnego skarbowego (art. 16a), pozwalała automatycznie uniknąć kary (najczęściej grzywny) za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Zmiana ta ma również dalej idące konsekwencje - w zakresie przedawnienia zobowiązania podatkowego i powiązanego z nim przedawnienia karalności za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Niezależnie od tego przygotowany został projekt dużej nowelizacji kodeksu karnego skarbowego, która jeszcze bardziej pogorszy sytuację podatników.

9 marca 2022 r. Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało projekt obszernej nowelizacji kodeksu karno-skarbowego (kks). Zaproponowane zmiany w kks mają na celu przede wszystkim utrudnić unikanie odpowiedzialności karnej za przestępstwa i wykroczenia skarbowe, m.in. poprzez uszczegółowienie zasad korzystania z instytucji czynnego żalu oraz wydłużenia okresów przedawnień przestępstw i wykroczeń skarbowych. Rozszerzona ma być także możliwość stosowania instytucji dobrowolnego poddania się odpowiedzialności, a także instytucji skazania bez rozprawy. Stosowanie zmienionych przepisów ma doprowadzić do wzrostu skuteczności ścigania głównych sprawców przestępstw skarbowych i zmniejszania tzw. szarej strefy podatkowej. Omawiany projekt ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu w II kwartale 2022 roku.

Czynny żal w sprawach karno-skarbowych. Ministerstwo Finansów informuje, że zmiany w art. 16 § 4 Kodeksu karnego skarbowego wprowadzone ustawą o doręczeniach elektronicznych nie modyfikują treści merytorycznej przewidzianych tam regulacji. Złożenie czynnego żalu drogą elektroniczną (np. e-PUAP, e-Urząd Skarbowy) od 5 października 2021 r. pozostaje skuteczne. Jak tłumaczy MF, wolą ustawodawcy było, aby określenie „na piśmie” dotyczyło zarówno formy papierowej, jak i elektronicznej.

Krajowa Administracja Skarbowa nie będzie karać przewoźników w początkowym okresie działania systemu e-TOLL - to efekt niedawnej interwencji w tej sprawie Rzecznika MŚP Adama Abramowicza. 30 września wygasła możliwość jednoczesnego korzystania z dotychczasowego systemu viaTOLL oraz nowego - e-TOLL.

Straż miejska wystawi mandat za niewydanie paragonu. 19 sierpnia 2021 r. w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia projektu nowelizacji Kodeksu karnego skarbowego oraz niektórych innych ustaw (nr UD269). Projekt ten zakłada stworzenie w Kodeksie karnym skarbowym (Kks) nowego katalogu niefinansowych organów postępowania mandatowego (wśród których znalazłyby się: Inspekcja Handlowa oraz straże gminne/miejskie). Organy te miałyby prawo prowadzenia postępowań mandatowych w sprawach o wybrane wykroczenia skarbowe (w tym m.in. dot. sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo niewydania paragonu).

Zmiany w podatkach od 1 maja 2021 r. Ministerstwo Finansów informuje, że od 1 maja 2021 r. wchodzą w życie liczne zmiany w przepisach podatkowych. Nowe regulacje mają na celu mi. in. ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej czy utrudnienie działania firm w szarej strefie. Przyczyniają się do wyrównywania szans przedsiębiorców na rynku. Zmiana przepisów Kodeksu karnego skarbowego będzie służyć przyspieszeniu oraz istotnemu uproszczeniu części spraw o wykroczenia skarbowe, które będą mogły być załatwione szybko i sprawnie w trybie postępowania mandatowego, bez konieczności kierowania sprawy do sądu karnego.

Zmiany w kks. Ministerstwo Finansów informuje, że 1 maja 2021 r. zaczną obowiązywać zmiany, które uproszczą i przyśpieszą postępowania mandatowe. Sprawca, który zgodzi się na przyjęcie mandatu za wykroczenie skarbowe uniknie postępowania sądowego. Podwyższone grzywny będą stosowane tylko za najpoważniejsze wykroczenia skarbowe np. związane z przemytem.

Sankcje skarbowe mogą wynikać z przepisów kodeksowych prawa karnego skarbowego i prawa karnego lub z przepisów odrębnych. Za złamanie niektórych przepisów nakładane są sankcje w postaci kary grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia mienia. Sankcje karne związane z prawem celnym możemy odnaleźć natomiast tam, gdzie mamy do czynienia z długiem celnym oraz tam, gdzie muszą zostać spełnione ograniczenia w obrocie towarowym z zagranicą, wynikające ze stosowania środków polityki handlowej. Karom podlegają też błędy popełniane w zgłoszeniach celnych, które mają bezpośredni wpływ na należności celno-podatkowe. Jak widać, sankcje karno-skarbowe mogą występować w różnych sytuacjach – przyjrzyjmy się zatem bliżej temu zagadnieniu.

Od kilku lat widoczna jest naganna praktyka organów podatkowych masowego, „profilaktycznego” wszczynania postępowań karnoskarbowych wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jak oceniają to sądy administracyjne?

W dniu 18 marca 2021 r. odbędzie się bezpłatne szkolenie on-line (webinar) poświęcone praktycznym sposobom ograniczenia ryzyka pociągnięcia do odpowiedzialności karnoskarbowej osób odpowiedzialnych za kwestie podatkowe w firmie. Szkolenie będzie oparte o doświadczenia ekspertów Enodo Advisors płynące z reprezentowania Klientów w postępowaniach przed organami ścigania i sądami karnymi. Portal infor.pl objął patronat medialny nad tym webinarem.

Jakie sankcje z Kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.) grożą za błędy w ewidencji i nowym JPK_VAT? Czy złożenie czynnego żalu zawsze jest niezbędne, aby uniknąć sankcji z k.k.s.? Kiedy grożą kary pieniężne za błędy w ewidencji JPK_VAT?

Wszczęcie przez organy podatkowe postępowania karnego skarbowego wyłącznie po to, aby zawiesić bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego stanowi nadużycie kompetencji tych organów. Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w dwóch wyrokach z lipca 2020 r.

Ustawa z dnia 28 maja 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2020 poz. 1106), która ma na celu m. in. implementację tzw. quick fixes, czyli szybkich poprawek do unijnych przepisów w zakresie VAT zawiera również nowe przepisy karne skarbowe.

Rzecznik Praw Obywatelskich skierował wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie art. 62 § 2 i 2a Kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.). Zdaniem RPO art. 62 § 2 k.k.s. jest niezgodny z art. 2 Konstytucji z uwagi na fakt, że wskazana regulacja narusza zasadę zaufania obywatela do państwa, jednoznaczności prawa oraz bezpieczeństwa prawnego jednostki. Można również podnieść zasadne zastrzeżenia co do zgodności wskazanego przepisu z art. 7 Konstytucji RP z uwagi na nieprecyzyjne i niejednoznaczne określenie w przepisach prawa znamion czynu zabronionego w postaci posługiwania się nierzetelną fakturą. Dlatego RPO zwrócił się do Ministra Finansów z prośbą o rozważenie możliwości podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych w kierunku uchylenia lub odpowiedniej zmiany zakresu art. 62 § 2 i 2a k.k.s.

30 lipca 2020 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyroki bardzo istotne dla wielu podatników pozostających w sporze z organami podatkowymi (sygn. I FSK 128/20, I FSK 42/20). Sąd kasacyjny oddalił skargi kasacyjne organu podatkowego na wyroki WSA we Wrocławiu, w których rozważono kwestie nadużycia prawa przez organ poprzez instrumentalne wszczęcie postępowania karnoskarbowego.

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych wydał decyzję nakładającą karę finansową w wysokości ponad 2,8 mln zł (660 000 EUR) za naruszenie przepisów RODO. Kara nałożona została na sklep internetowy Morele.net za niewystarczające zabezpieczenia organizacyjne (w zakresie monitorowania potencjalnych zagrożeń dotyczących nietypowych zachowań w sieci) i techniczne (w zakresie zabezpieczeń), które skutkowały uzyskaniem przez osobę nieupoważnioną dostępu do bazy danych klientów.

W dwóch precedensowych wyrokach z 22 lipca 2019 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uznał, że pismo zawiadamiające podatnika o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia wskutek wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe (art. 70c w związku z art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej), oprócz wskazania podstawy prawnej zawieszenia musi też zawierać podstawy (przyczyny i konkretne zarzuty) wszczęcia postępowania karnego skarbowego. Eksperci chwalą tezy tych wyroków.

Czy dla skutecznego przerwania terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, zawiadomienie o wszczęciu postępowania karnego skarbowego powinno zostać doręczone podatnikowi, czy jego pełnomocnikowi? Odpowiedź na to pytanie daje uchwała NSA z 18 marca br.

Sąd orzekł, że podmiot urządzający grę na automatach w różnych miejscach bez ważnej koncesji na kasyno gry popełnia przestępstwo w świetle przepisów Kodeksu karnego skarbowego w każdym z tych miejsc. W takim przypadku nie można zastosować do takich działań konstrukcji czynu ciągłego, skoro nie spełniają one warunku tożsamości czynów.

Minister Sprawiedliwości przygotował kompleksową nowelizację Kodeksu karnego skarbowego, która ma na celu skuteczniejsze zwalczanie przestępczości skarbowej. Zmiany w Kks mają być uzupełnieniem ostatnich zmian prawa podatkowego, mających na celu uszczelnienie systemu podatkowego przed unikaniem opodatkowania lub wyłudzaniem nienależnego zwrotu podatku.

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt ustawy nakładający na podmioty zbiorowe surowe kary za przestępstwa gospodarcze lub przestępstwa skarbowe. Wykrycie nieprawidłowości w przedsiębiorstwie będzie skutkować nie tylko wysokimi karami finansowymi, ale także likwidacją oraz przepadkiem mienia na rzecz Skarbu Państwa.

Odpowiadając na jedną z interpelacji poselskich Minister Finansów udzielił pod koniec kwietnia 2018 r. wyjaśnień co do skutków prawnych (kar) błędów w PIT-ach i złożenia rocznego zeznania podatkowego PIT po terminie.