Zasady ogólne

Celem niniejszego artykułu nie jest przedstawienie zasad budowy zakładowego planu kont, literatura przedmiotu jest bogata i dostępna – odsyłam do niej wszystkich zainteresowanych. Celem tego opracowania jest przedstawienie kilku istotnych, praktycznych zasad tworzenia i zarządzania systemem bazującym na odrębnym planie kont zarządczych.

Początek roku to moment, kiedy do polityki rachunkowości należy wprowadzić zmiany wynikające z nowelizacji ustawy o rachunkowości oraz te, które zdaniem kierownictwa jednostki mogą się przyczynić do lepszego odzwierciedlenia w księgach i sprawozdaniu finansowym sytuacji jednostki.

Wprowadzenie od 1 lipca 2016 r. Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK) będzie się wiązać z koniecznością wyposażenia systemów księgowych podatników w nową funkcjonalność umożliwiającą wytworzenie JPK, a w niektórych przypadkach również z modyfikacją zasad prowadzenia ksiąg oraz sposobu dokumentowania transakcji handlowych.

Komitet Standardów Rachunkowości na posiedzeniu w dniu 15 grudnia 2015 r. podjął uchwałę przyjmującą nowelizację KSR Nr 7 „Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja". Znowelizowany KSR Nr 7 ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2016 roku, z możliwością jego wcześniejszego zastosowania.

W dniu 15 grudnia 2015 r. Komisja Nadzoru Finansowego przyjęła nową rekomendację C-SKOK dotyczącą rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK). Komisja oczekuje, że rekomendacja zostanie wprowadzona przez spółdzielcze kasy do 30 czerwca 2016 r.

Podatnicy w terminie do 31 grudnia 2015 r. muszą poinformować o rezygnacji z ustalania różnic kursowych na podstawie przepisów o rachunkowości. Zawiadomienie należy przekazać do właściwego naczelnika urzędu skarbowego.

Od 1 grudnia 2015 r. zmienił się sposób prezentowania danych w sprawozdaniu finansowym domów maklerskich. Nie będą już oddzielnie wykazywane zyski i straty nadzwyczajne. Zaś do aktywów bilansu trafiły informacje o akcjach własnych i należnych wpłatach na kapitał.

Często wielu przedsiębiorców decyduje się na samodzielne prowadzenie księgowości swojej firmy. Zdarza się jednak, że zarządzanie przedsiębiorstwem przy jednoczesnym pamiętaniu o dopełnieniu wszelkich obowiązków księgowych sprawia, że przedsiębiorca narażony jest na popełnianie błędów. Niestety wszelkie pomyłki mogą go słono kosztować. Oto najczęstsze z nich.

Nowe regulacje, które wprowadziła nowelizacja ustawy o rachunkowości z 23 lipca br., należy zastosować do sprawozdań finansowych sporządzanych za rok obrotowy zaczynający się 1 stycznia 2016 r. lub po tej dacie. Jednak pod pewnymi warunkami jej przepisy można wykorzystać już wcześniej.

W ustawie o rachunkowości, zgodnie z nowelizacją z dnia 23 lipca, katalog jednostek, których sprawozdania finansowe podlegają corocznie obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta, został rozszerzony o krajowe instytucje płatnicze i instytucje pieniądza elektronicznego (art. 64 ust. 1 pkt 2b znowelizowanej ustawy o rachunkowości).

Doprecyzowanie pojęcia kluczowego biegłego rewidenta, wprowadzenie definicji międzynarodowych standardów badania oraz krajowych standardów badania, a także wprowadzenie zasady uznawania firm audytorskich zatwierdzonych w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej – to tylko niektóre zmiany, przewidziane w założeniach zmian w ustawie o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz niektórych innych ustaw, która ma wejść w życie w 2016 r.

Kontrola podstawą zaufania – to powiedzenie warto wprowadzać w codzienne życie biznesowe, także w odniesieniu do księgowych. Okazuje się, że zarobki pracownika piastującego stanowiska głównej księgowej w dużych miastach sięgają nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych za miesiąc pracy. Jest to więc posada wysoko ceniona i ciesząca się zaufaniem prezesów i właścicieli firm. Nierzadko jednak zdarza się, że chciwość i pazerność ludzka bierze górę nad racjonalnym myśleniem. Prezesi wpadają w pułapki finansowe zastawiane przez główne księgowe.

Nowelizowane przepisy Ordynacji podatkowej zakładają wprowadzenie wielu automatycznych procesów, które będą się odbywać w środowisku informatycznym. Nowela przewiduje wprowadzenie ujednoliconej elektronicznej księgi podatkowej. W związku tym przedsiębiorca będzie prowadził elektroniczną księgę podatkową i podlegał elektronicznym kontrolom.

Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę, która zmienia dotychczasowe brzmienie ustawy o rachunkowości. Jest to dobra wiadomość dla małych organizacji oraz organizacji pozarządowych – oznacza to bowiem prostsze zasady prowadzenia księgowości. Na czym będzie ona teraz polegać?

Mimo, iż rachunkowość kreatywna stanowi postępowanie w granicach prawa to jest ona bardzo często używana w negatywnym znaczeniu. Tymczasem zniekształcenie obrazu sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz działanie wykraczające poza obowiązujące przepisy stanowią oszustwo księgowe. Celem niniejszego artykułu jest rozróżnienie pojęcia rachunkowości kreatywnej od agresywnej, niezgodnej z istotą rachunkowości. Zjawiska omówione zostaną na przykładzie włoskich przedsiębiorstw. Uwaga skupiona zostanie na globalnej grupie Parmalat - najbardziej spektakularnym przypadku oszustwa księgowego we Włoszech.

Pełna kontrola nad dokumentami jest niezbędna aby w pełni wykorzystać potencjał przedsiębiorstwa. Sprawny obieg formalności przyczynia się do poprawy działalności firmy, a tym samym do jej rozwoju. Dobra organizacja księgowości pozwala na prowadzenie fachowej ewidencji gospodarczej i monitorowanie kondycji finansowej.

Wielu przedsiębiorców zakładających działalność zastanawia się nad kwestiami prowadzenia księgowości. Czy samodzielnie zająć się rozliczeniami? A może zatrudnić dedykowaną księgową? Sprawdź na co zwrócić uwagę decydując się na samodzielną księgowość.

Uchwalona przez Sejm nowelizacja ustawy o rachunkowości przewiduje wprowadzenie ułatwień w prowadzeniu rachunkowości dla małych firm. Zgodnie z nowymi przepisami małe firmy będą mogły sporządzać skrócone sprawozdania finansowe, składające się jedynie z uproszczonego bilansu, rachunku zysków i strat oraz z tzw. informacji dodatkowej z ograniczoną ilością danych.

Firmy korzystają z różnych programów do wystawiania faktur. Nie zawsze pracownicy biura mogą zaimportować je do swojego programu księgowego. Tracą więc czas na ich ręczne przepisywanie. A przecież można udostępnić klientowi program do faktur w ramach usługi biura.

Z badań przeprowadzonych przez Chartered Institute of Management Accountants (CIMA) wynika, że organizacje chcące w pełni wykorzystać potencjał specjalistów rachunkowości zarządczej powinny zadbać o sprawny system przepływu informacji w firmie. Warto stawiać także na rozwój kompetencji interpersonalnych pracowników i rozważyć implementację systemu pracy opartej o zasadę „business partnering”.

Setki napisanych maili i wykonanych telefonów, aby przekazać przedsiębiorcom informację o wynikach ich firmy w danym miesiącu – to codzienność każdego biura rachunkowego czy kancelarii podatkowej. I to co najmniej 3 razy w miesiącu – przy okazji wyliczenia ZUS, podatku dochodowego i VAT. Jak można to zautomatyzować i gdzie szukać wsparcia w codziennej pracy?

Jak wspomóc tradycyjny obieg dokumentów w firmie i tym samym podnieść efektywność pracowników działu księgowego? Odpowiedzią na to pytanie jest aplikacja do odczytywania skanów papierowych faktur, która już niedługo będzie nieodłącznym narzędziem pracy każdego księgowego. To kolejny krok ku nowoczesności, porównywany do przejścia z papierowych ksiąg na systemy księgowe.

Jak sprawić, aby przepływ informacji między Księgowym a Klientem spełniał oczekiwania obu stron? Kiedy Klient uzna, że dostał wystarczającą porcję informacji o swojej firmie? A kiedy Księgowy będzie w stanie je dostarczyć? Stworzenie warunków do sprawnej komunikacji stanowi drugi krok do optymalizacji pracy w księgowości.

Controlling stanowi system informacyjny wspierający podejmowanie decyzji w firmie. To określony styl zarządzania przedsiębiorstwem. Oczywiście wiele firm wykorzystuje poszczególne narzędzia controllingowe, takie jak: analiza sprzedaży w podziale na klientów/rynek/kanały dystrybucji, porównywanie kosztów w poszczególnych okresach, opracowywanie planów inwestycyjnych, sporządzanie okresowych budżetów itd. Pracownicy przygotowują liczne raporty i zestawienia dla kierownictwa i zarządu. Działania te, w wielu przypadkach, nie stanowią jednak kompleksowego i opracowanego specjalnie dla firmy systemu zarządzania poprzez controlling.

Dzięki uprzejmości Instytutu Rachunkowości Zarządczej CIMA mamy przyjemność zaprezentować Państwu publikację, zawierającą pierwszy uniwersalny zestaw Globalnych Zasad Rachunkowości Zarządczej, które mają ułatwić standaryzację dobrych praktyk stosowanych w rachunkowości zarządczej. Jest on efektem badań przeprowadzonych w dwudziestu krajach na pięciu kontynentach. W opracowaniu dokumentu wzięli udział przedstawiciele sektora publicznego i prywatnego, z udziałem których zdefiniowano wytyczne o uniwersalnym zakresie stosowania.

Controlling w przedsiębiorstwie małym i średnim to temat wymagający bardzo dużego doświadczenia i wiedzy dedykowanej dla tego sektora na etapie budowy konkretnych rozwiązań. Aby prawidłowo oceniać i korygować wielkości uzyskane względem żądanych trzeba posiadać mierniki , które odzwierciedlają wartości rzeczywiste.

Instytuty CIMA (Chartered Institute of Management Accountants) i AICPA (American Institute of CPAs) stworzyły platformę internetową skierowaną do specjalistów z branży rachunkowości zarządczej, dostępną pod adresem competency.cgma.org. Posiadacze tytułu CGMA (Chartered Global Management Accountant) mogą dzięki niej na bieżąco uzupełniać wiedzę i podnosić kwalifikacje, stając się bardziej atrakcyjnymi na rynku pracy.

Analiza zadań pracowników – praca z dokumentami księgowymi rozłożona na czynniki pierwsze.

Każdy przedsiębiorca zobligowany jest do prowadzenia takiej ewidencji swoich przychodów i kosztów, w której znajdą się prawidłowe informacje o wszystkich zdarzeniach gospodarczych danego okresu. Ewidencja ta może przybrać formę uproszczoną, czyli tzw. Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów, oraz pełną (księgi rachunkowe). Co do zasady, pierwsza z nich dotyczy raczej przedsiębiorców z sektora MSP, druga – większych firm. Czym różnią się te dwie formy prowadzenia rachunkowości i do kogo są adresowane?

Przedsiębiorcy rozpoczynający działalność , tworzący nowy podmiot muszą rejestrować zdarzenia gospodarcze zgodnie z ustawą o rachunkowości i innymi aktami prawnymi regulującymi te kwestie. Często w początkowej fazie działalności zlecają ewidencję tych zdarzeń podmiotom zewnętrznym, kancelariom podatkowym i biurom rachunkowym.

Pojęcie konsolidacji najczęściej kojarzy się z aspektem zarządzania finansami w strukturze wielofirmowej, często grupach kapitałowych. Dotyczy zatem zagadnienia, którego właścicielem są działy finansowe. W zakresie ich obowiązków w strukturach wielofirmowych jest m.in. uzyskanie zgodności z wymaganiami Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF/MSR) oraz Międzynarodowych Standardów Raportowania Finansowego (IFSR), tj. poradzenie sobie m.in. z eliminacją danych dotyczących rozliczeń wzajemnych oraz wynikających z różnic kursowych, z konwersją i/lub przenoszeniem danych, zmianami walut, elastycznym wprowadzaniem korekt, prezentacją raportów i konsolidacji w różnych standardach księgowości, walutach czy formatach danych, automatyczną zmianą różnych postaci danych w zależności o stopnia powiązania w grupie kapitałowej czy strukturze wielofirmowej.

Wycena przedsiębiorstwa nie została dotychczas uregulowana ujednoliconym aktem prawnym. Ustawa o rachunkowości implementuje jedynie zasady wyceny aktywów i pasywów, wśród których wyróżnia się między innymi kapitały własne jednostki. Z kolei Kodeks spółek handlowych zawiera wytyczne wyceny akcji oraz udziałów umarzanych lub w przypadku przeprowadzania procesów transformacyjnych przedsiębiorstw.

Możliwość sporządzania skróconego sprawozdania finansowego oraz zwolnienie ze sporządzania sprawozdania z działalności pod warunkiem, że niektóre informacje objęte dotychczas jego zakresem informacyjnym zostaną przez jednostki małe ujawnione w informacji dodatkowej – to tylko część zmian, jakie chce wprowadzić Ministerstwo Finansów w ustawie o rachunkowości.

Globalne Zasady Rachunkowości Zarządczej, opracowane wspólnie przez ekspertów z wielu państw, to nowe narzędzie, które ma za zadanie ułatwić firmom i pracownikom podejmowanie lepszych decyzji biznesowych, umożliwiając tym samym ich szybszy rozwój.

Nowe przepisy ustawy o rachunkowości, które weszły w życie 5 września 2014 r., upraszczają sprawozdawczość finansową wielu podmiotów, w tym mikrofirm.

Ryczałtem podatkowym nazywamy uproszczoną metodę naliczania podatku, w której nie ustala się podstawy wymiaru podatku. Kto i w jakich warunkach może zatem korzystać z tej formy ustalania wymiaru podatku?

Nota księgowa (inaczej obciążeniowa, uznaniowa lub obciążeniowo-uznaniowa) jest dokumentem rozliczeniowym jednostki. Stosuje się ją przy dokumentowaniu transakcji, które nie podlegają przepisom ustawy o podatku VAT. Dodatkowo transakcje dokumentowane notą obciążeniową nie mogą dotyczyć sprzedaży czy świadczenia usług przez podatników, potwierdzanych w postaci rachunku wystawianego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej.

Rachunkowość jednostki jest prowadzona na podstawie dowodów księgowych. To one umożliwiają jednostce dokonywanie zapisów księgowych, dlatego powinny być rzetelne i wolne od błędów. Jednym z dowodów księgowych jest polecenie księgowania.

Dokonana w lipcu 2014 r. nowelizacja ustawy o rachunkowości przynosi znaczne uproszczenia w sprawozdawczości jednostek mikro. Uproszczenia obejmują nie tylko możliwość sporządzenia znacznie skróconego sprawozdania finansowego, ale również zakaz stosowania wyceny aktywów i pasywów według wartości godziwej oraz skorygowanej ceny nabycia. Nowe przepisy będą miały zastosowanie do sprawozdań finansowych już za 2014 r.

Księgowy pełni niezwykle ważną i odpowiedzialną rolę w firmie. W związku z tym, że ma dostęp do istotnej dla działania firmy dokumentacji, podlega odpowiedzialności prawnej za stan finansów jednostki. Jest to odpowiedzialność zarówno finansowa, cywilna, jak i pracownicza czy też karna.

W jednostkach gospodarczych zdarza się, że przychody bądź koszty powstają w innym okresie niż ten, którego dotyczą. Aby zachować zasadę współmierności przychodów i kosztów należy rozliczyć koszty i przychody działalności w tych okresach sprawozdawczych, których dotyczą.

Zgodnie z art. 35 ustawy o rachunkowości nabyte lub powstałe aktywa finansowe oraz inne inwestycje należy ująć w księgach rachunkowych na dzień ich nabycia albo powstania, według ceny nabycia albo ceny zakupu. Ustawodawca nałożył także obowiązek dokonywania odpisów aktualizujących, które wyrażają trwałą utratę wartości inwestycji. Odpisy muszą być dokonywane nie później niż na dzień bilansowy. Wynika to z faktu, że wartość środka ustalona na dzień przyjęcia do ksiąg rachunkowych staje się wartością historyczną, nie zawsze zgodną z wartością realną.

Decyzję o zmianie zasad (polityki) rachunkowości jednostka może podjąć w dowolnym momencie, jednak jej skutki będą miały zastosowanie od początku roku obrotowego. Kierownik jednostki może jednak określić, czy będzie to pierwszy dzień bieżącego czy może następnego roku obrotowego.

Zgodnie z tzw. drugą ustawą deregulacyjną, usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych może obecnie wykonywać każda osoba, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, wykazuje niekaralność za ściśle określony katalog przestępstw, a także posiada ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Co zatem stanie się z certyfikatami księgowymi?

Każda jednostka ma obowiązek stosować przyjęte przez siebie zasady rachunkowości, które rzetelnie i jasno przedstawiają sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. W tym celu przedsiębiorstwa powinny przestrzegać ogólnych zasad rachunkowości.

Dnia 1 lipca 2014 r. w Dzienniku Ustaw zostało ogłoszone nowe rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK-ów), które ma umożliwić m. in. wypełnianie obowiązku posiadania i utrzymania na odpowiednim poziomie funduszy własnych oraz współczynnika wypłacalności. Zmiany będą miały zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2015 r.

Biuro rachunkowego nie może we własnym imieniu wystąpić o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej dotyczącej rozliczeń klienta. Natomiast złożenie wniosku o wydanie interpretacji w indywidualnej sprawie klienta możliwe jest w ramach udzielonego przez niego pełnomocnictwa.

Niezwykle istotnym elementem wpływającym na prawidłowe sporządzenie sprawozdania finansowego jest odpowiednia wycena aktywów. Jednostki mogą wyceniać: materiały i towary – w cenach zakupu, produkty w toku produkcji – w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich bądź nie wyceniać ich w ogóle – jeżeli nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki. Dodatkowo należy pamiętać, że aktywa wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy.

Z dniem 10 sierpnia 2014 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych. Nowelizacja wprowadziła szereg zmian także w ustawie o doradztwie podatkowym, m.in. do ustawy trafił zapis o prowadzeniu ksiąg rachunkowych.

Outsourcing usług księgowych, polegający za zleceniu prowadzenia ksiąg rachunkowych podmiotowi zewnętrznemu, może być procesem efektywnym, lecz powinien być na bieżąco kontrolowany i monitorowany. Kluczowym etapem jest dobór właściwego modelu funkcjonowania outsourcingu usług księgowych. Decyzję powinien ułatwić usługodawca, firma świadcząca usługi księgowe, dostarczając przedsiębiorstwu informacji uzyskanych na bazie swojego doświadczenia.

Jak uniknąć błędów przy tworzeniu informacji zarządczych w fazie tworzenia bazy raportowania organizacji

Jak wprowadzić zmiany w polityce rachunkowości

Jednolity Plik Kontrolny (JPK) od 1 lipca 2016 r.

Nowelizacja KSR Nr 7 „Zmiany zasad (polityki) rachunkowości (...)"

Nowa rekomendacja KNF dotycząca rachunkowości SKOK-ów

Rezygnacja z bilansowej metody rozliczania różnic kursowych do 31 grudnia

Standardy rachunkowości domów maklerskich

Najczęstsze błędy w rachunkowości

Zmiana polityki rachunkowości w wyniku nowelizacji ustawy o rachunkowości z 23 lipca 2015 r.

Zmiany w ustawie o rachunkowości w odniesieniu do badania sprawozdań finansowych

Biegłych rewidentów i firmy audytorskie czekają duże zmiany w 2016 r.

Czy przedsiębiorcy powinni kontrolować swoich księgowych?

Elektroniczna księga podatkowa w ujednoliconej formie

NGO-sy będą miały prościej! Zmiana w ustawie o rachunkowości w 2016 r.

Oszustwa księgowe a rachunkowość kreatywna

Procesowe zarządzanie księgowością w firmie – jakich narzędzi użyć do optymalizacji?

Samodzielne prowadzenie księgowości: z czym to się wiąże?

Zmiany w ustawie o rachunkowości - ułatwienia dla małych firm

5 kroków do optymalizacji pracy w księgowości - Cz. V. Program do faktur dla Klienta jako cenny atut oferty biura rachunkowego

Jak specjaliści rachunkowości zarządczej funkcjonują w swoich organizacjach

5 kroków do optymalizacji pracy w księgowości - Cz. IV. Rozliczenia księgowe Firmy, czyli jak uniknąć wysyłania setek identycznych maili

5 kroków do optymalizacji pracy w księgowości - Cz. III. Odczytywanie papierowych faktur, czyli jak przyspieszyć wprowadzanie faktur do programu księgowego

5 kroków do optymalizacji pracy w księgowości - Cz. II. Skuteczna komunikacja Księgowego z Klientem

Wdrożenie systemu controllingu przynosi korzyści nie tylko dużym firmom

Globalne Zasady Rachunkowości Zarządczej - publikacja

Controlling w MŚP

Instytut CIMA i AICPA wspierają specjalistów rachunkowości zarządczej

5 kroków do optymalizacji pracy w księgowości - Cz. I. Właściwa organizacja i podział pracy

KPiR czy księgi rachunkowe?

Controlling i rachunkowość zarządcza

Automatyzacja procesów konsolidacyjnych w strukturze wielofirmowej

Wycena przedsiębiorstwa

Uproszczone sprawozdania finansowe dla jednostek małych - zmiany rachunkowości

Globalne Zasady Rachunkowości Zarządczej przygotowane przez CIMA i AICPA

Nowelizacja ustawy o rachunkowości - uproszczone sprawozdania finansowe

Ryczałt jako forma opodatkowania

Nota obciążeniowa jako dokument księgowy

Polecenie księgowania jako dokument księgowy

Ustawa o rachunkowości – nowelizacja w 2014 r. i jej skutki

Obowiązki księgowego i jego odpowiedzialność

Rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychodów

Odpisy aktualizujące wartość należności

Zmiana zasad (polityki) rachunkowości

Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych a certyfikat księgowy

Główne zasady w rachunkowości

Zmiany w rachunkowości SKOK-ów w 2015 r.

Czy biuro rachunkowe może wystąpić o interpretację podatkową dla klienta

Zasady wyceny aktywów

Prowadzenie ksiąg rachunkowych w ustawie o doradztwie podatkowym

Outsourcing usług księgowych