Tematy - Nieruchomości, Urząd skarbowy - INFOR.PL

Z raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że skomplikowany charakter przepisów prawa oraz częste jego zmiany mogą w dalszym ciągu stanowić główną barierę w prowadzeniu działalności gospodarczej. NIK wskazała również dużą liczbę błędów popełnianych przez urzędników.

Osoba fizyczna, która dokonała odpłatnego zbycia (np. sprzedaży lub zamiany) nieruchomości przed upływem pięciu lat (licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie nieruchomości) musi zapłacić podatek od dochodu uzyskanego z tej transakcji. Po zakończeniu roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, w terminie do 30 kwietnia osoba taka ma obowiązek złożyć zeznanie roczne PIT-39 i zapłacić podatek.

Narzędzia jakimi dysponują organy podatkowe powodują, że kontrole są coraz skuteczniejsze i mają coraz większy wymiar finansowy. Na przestrzeni ostatnich lat jest mniej kontroli przedsiębiorców, ale w ich wyniku znacznie zwiększyła się kwota stwierdzonych uszczupleń podatkowych. W praktyce oznacza to, że kontroli jest mniej, ale celniej trafiają w podmioty, które naruszają przepisy podatkowe. To z kolei przekłada się zwiększenie ustaleń podatkowych oraz lepszą efektywność kontroli (stosunek zaangażowanych środków na przeprowadzenie kontroli do kwoty stwierdzonych uszczupleń podatkowych).

Podczas kontroli podatkowej kontrolowany podatnik ma obowiązek zapewnienia osobom upoważnionym dostępu do akt, ksiąg i dokumentów związanych z przedmiotem kontroli. Kontrolowany ma też uprawnienia podczas kontroli - m.in. ma prawo do udziału w czynnościach kontrolnych, składania zastrzeżeń i wyjaśnień oraz wnoszenia sprzeciwu wobec czynności naruszających przepisy.

Przedsiębiorcy odprowadzają za niski lub za wysoki podatek od nieruchomości. Okazuje się, że prawie połowa firm ma nadpłaty z tego tytułu. Złożenie korekty pozwala jednak odzyskać nadpłaty z tytułu tego podatku do 5 lat wstecz. Z końcem stycznia upływa termin składania deklaracji o wysokości podatku od nieruchomości, jest to zatem dobry moment, żeby zweryfikować poprawność rozliczeń.

Przyjrzyjmy się kwestii procesowej w postępowaniach dotyczących ustanowienia służebności przesyłu. Dla przeciętnego właściciela nieruchomości obciążonej urządzeniami przesyłowymi istotna jest sprawa wynagrodzenia za obciążenie działki ograniczonym prawem rzeczowym.

Przedsiębiorca może wycofać z ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych swojej firmy składnik majątku (np. nieruchomość, samochód) i przenieść go do majątku prywatnego. Czynność ta nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Dotyczy to również sytuacji wycofania środka trwałego ze spółki osobowej (np. cywilnej, jawnej, partnerskiej) i nieodpłatnego przekazania do majątku prywatnego nawet tylko jednego ze wspólników. Dopiero późniejsza ewentualna sprzedaż tego wycofanego z firmy środka trwałego będzie opodatkowana PIT jeżeli nastąpi przed upływem 6 lat od wycofania.

Zdaniem Ministra Finansów wywłaszczenie gruntów, podlega opodatkowaniu VAT, gdy wywłaszczana osoba działa w charakterze podatnika VAT. Odszkodowanie (w kwocie brutto) z tytułu stanowi wynagrodzenie z tytułu podlegającej opodatkowaniu VAT dostawy gruntu. Jednak zwolnieniem z VAT jest objęta dostawa (tj. w tym przypadku wywłaszczenie), której przedmiotem jest grunt niezabudowany o przeznaczeniu innym niż budowlane (np. grunt rolny, czy leśny).

Od 1 stycznia 2019 r. nastąpiło wydłużenie z dwóch do trzech lat okresu, w którym dochód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości musi być przez podatnika wydatkowany na własne cele mieszkaniowe jako warunek skorzystania z tzw. ulgi mieszkaniowej.

W Wigilię 24 grudnia 2018 roku nie załatwimy żadnej sprawy w urzędzie skarbowym bowiem w tym dniu urzędy skarbowe, izby administracji skarbowej i urzędy celno-skarbowe w całym kraju będą nieczynne. Normalnymi dniami pracy są oczywiście 27 i 28 grudnia 2018 r. Natomiast 31 grudnia 2018 r. (Sylwester) wiele urzędów będzie miało skrócone godziny pracy.

Od 2019 r. podatek od nieruchomości komercyjnych będzie wyglądał zupełnie inaczej. W tym przypadku, jak podkreśla ekspert Grant Thornton, nie chodzi o „uproszczenie” czy „doprecyzowanie” przepisów, ale o podwyżkę podatku i objęcie nim znacznie szerszej grupy podmiotów.

Nowelizacja ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, której rozwiązania wejdą w życie w 2019 i 2020 roku, przewiduje między innymi poszerzenia uprawnień do pozyskiwania danych i informacji przez KAS. Zmiany dotyczą także zasad korzystania przez organy KAS z danych i sposobu finansowania tej instytucji.

Resort finansów przygotował objaśnienia dotyczące opodatkowania podatkiem VAT transakcji zbycia nieruchomości komercyjnych. Stanowią one wynik prowadzonych od września 2018 r. konsultacji podatkowych w tej sprawie.

Wraz z coraz większą popularnością serwisów za pośrednictwem których można znaleźć chętnych na wynajęcie mieszkania, wzrasta również liczba osób, które chciałyby zarabiać na wynajmie mieszkania. Przed rozpoczęciem takiej działalności warto się zastanowić jak opodatkować takie dochody, bo to że trzeba jest opodatkować nie ulega wątpliwości.

Wojewódzki Sąd Administracyjny uwzględniając skargi Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy stwierdza nieważność uchwał gminnych w zakresie wzorów deklaracji i informacji podatkowych. WSA zgadza się z PO, że będące podstawą podjętej uchwały przepisy prawa tj. regulacje ustawy o samorządzie gminnym oraz ustaw podatkowych, nie dają radzie gminy uprawnienia do nakładania na podatników obowiązku składania w deklaracjach i informacjach podatkowych oświadczeń o znajomości przepisów dotyczących zasad odpowiedzialności za podanie nieprawdziwych danych.

Wydatki związane z wykonaniem umowy deweloperskiej i wydatki ponoszone na wykończenie tego lokalu są wydatkami na budowę własnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wydatki tego rodzaju uprawniają do skorzystania z ulgi mieszkaniowej.

W celu usprawnienia działania urzędów skarbowych funkcjonują urzędy wyspecjalizowane, zwane potocznie dużymi urzędami skarbowymi. Ich zadanie polega na obsłudze wyszczególnionej grupy podmiotów. Kiedy duży urząd skarbowy staje się właściwym dla podatnika?

Dyrektor Izby Skarbowej uznał, że 5-letni termin, po upływie którego nie trzeba płacić podatku dochodowego, należy liczyć od daty zawarcia umowy rozszerzającej wspólność majątkową, a nie od daty nabycia nieruchomości przez małżonka, do którego nieruchomość należała przed rozszerzeniem wspólności. Rzecznik Praw Obywatelskich złożył w tej sprawie skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. WSA podzielił argumentację Rzecznika i uchylił niezgodną z prawem interpretację indywidualną. Organ podatkowy wycofał ostatnio złożoną już skargę kasacyjną od wyroku WSA.

23 listopada 2018 r. Prokuratura Krajowa poinformowała, że został zatrzymany Andrzej S. pełniący funkcję Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa – Śródmieście. Prokurator przedstawił mu zarzuty udziału w zorganizowanej grupie przestępczej, udziału w oszustwach podatkowych oraz ujawnienia tajemnicy służbowej. Podejrzanemu grozi kara pozbawiania wolności na czas nie krótszy niż 5 lat. Andrzej S. swoimi działaniami wspólnie i w porozumieniu z członkami zorganizowanej grupy przestępczej doprowadził do wyłudzenia podatku Vat na kwotę prawie 5 milionów złotych.

Podział majątku wspólnego związany z rozwodem kończy się często przyznaniem jednej ze stron części aktywów nabytych w trakcie trwania małżeństwa. Zdarza się i tak, że jednej ze stron przyznana zostaje nieruchomość, która może być następnie zbyta. Jeśli jej zbycie ma miejsce przed upływem pięciu lat od podziału majątku powstaje pytanie, czy ta czynność jest objęta podatkiem dochodowym?

W dniach od 26 listopada do 28 grudnia 2018 r. w urzędach skarbowych będzie można wypełnić anonimową ankietę, w której podatnicy mogą ocenić swój urząd skarbowy, zgłosić swoje uwagi i pomysły odnośnie obsługi podatników w urzędzie.

Jak rozumieć moment nabycia nieruchomości odziedziczonej po zmarłym małżonku, pozostającym we wspólności majątkowej małżeńskiej, w przypadku jej sprzedaży? Jak moment ten wpływa na rozliczenia podatkowe?

Obecnie na rynku nieruchomości istnieje wiele podmiotów zajmujących się budową oraz sprzedażą gotowych mieszkań/domów wraz z podstawową infrastrukturą, przyłączami mediów etc. Co jednak, gdy taki podmiot chce sprzedać daną nieruchomość wraz ze znajdującym się na niej domem, a nieruchomość ta uzbrojona jest w przyłącza mediów, kanalizacji, czy choćby ogrodzenie? Czy sprzedaż powinna być obciążona jedną stawką VAT w wysokości 8%? Czy może istnieją sytuacje, w których taka sprzedaż powinna być opodatkowana niejednolicie?

Dla dostawy budynku mieszkalnego przewidziana jest niższa stawka zobowiązania z tytułu podatku VAT. Aby skorzystać z preferencyjnej, ośmioprocentowej stawki podatku VAT, przedmiotem dostawy musi być budynek lub jego część i musi być objęty społecznym programem mieszkaniowym. W tym celu konieczne jest spełnienie określonych ustawowo przesłanek.

Na początku 2019 r. ma wejść w życie ustawa wprowadzająca na polski rynek podmioty inwestujące w najem nieruchomości (FINN). Dla nowych spółek FINN przewidziano stosowanie preferencyjnej, 8,5 proc. stawki podatkowej, ale tylko z dochodów uzyskanych przez nie z najmu nieruchomości mieszkalnych.

W ramach prowadzonego przedsiębiorstwa, którego działalność polega na świadczeniu usług wznoszenia budynków dochodzi do sytuacji, w których podatnicy budują nieruchomość na nienależącym do nich gruncie, a następnie sprzedają owe budynki w ramach sprzedaży poniesionych nakładów. W jaki sposób transakcja ta zostaje opodatkowana na gruncie ustawy o VAT?

Czy przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkania na zakup kilku mieszkań pozwala na zachowanie prawa do skorzystania z ulgi mieszkaniowej? W odpowiedzi na tak postawione pytania pojawiają się różne rozbieżne rozstrzygnięcia organów podatkowych.

Ze zwolnienia z VAT może korzystać dostawa nieruchomości, pod warunkiem, że została dokonana po upływie 2 lat od tzw. pierwszego zasiedlenia. W dotychczasowej praktyce organy skarbowe wymagały jednak dodatkowo, aby dostawa nieruchomości następowała w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. W przeciwnym razie fiskus odmawiał podatnikom prawa do zwolnienia.

Zwalczanie szarej strefy i wyłudzeń podatkowych dzięki skuteczniej wykonywanie kontroli celno-skarbowej przez Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) - to podstawowy cele nowelizacji ustawy o KAS. Projekt zawiera nowe przepisy m.in. odnoszące się do możliwości korzystania przez KAS z danych zgromadzonych w bazach, rejestrach, ewidencjach, zbiorach i systemach informatycznych.

Ulga podatkowa przy sprzedaży nieruchomości (tzw. ulga mieszkaniowa) przysługuje podatnikowi nawet wtedy, gdy uzyskane z tego tytułu środki zostaną wydane na własne cele mieszkaniowe jeszcze zanim nastąpi sprzedaż.

Rząd przygotował projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Znajduje się w nim wiele rewolucyjnych zmian. Przedstawiamy kilka z nich, które mogą mieć największe znaczenie zarówno dla przedsiębiorców, jak i księgowych.

Przepisy ustawy o podatku VAT oferują szereg ulg podatkowych i zwolnień. Dla skorzystania z nich konieczne jest spełnienie określonych przepisami przesłanek. Jedną z nich jest przesłanka pierwszego zasiedlenia. Kiedy można stwierdzić, że budynek został zasiedlony po raz pierwszy?

Ministerstwo Finansów chce rozwiązać problemy dotyczące VAT przy sprzedaży nieruchomości komercyjnych. Rozpoczynają się konsultacje, których efektem ma być wydanie interpretacji ogólnej przepisów prawa podatkowego - powiedział dyrektor departamentu VAT w MF Wojciech Śliż.

Urzędy skarbowe pytają świadków o to, czy byli karani za składanie fałszywych zeznań. Robią to, choć obecne przepisy im na to nie pozwalają. - Urzędnicy mogą sprawdzać karalność świadków za składanie fałszywych zeznań w Krajowym Rejestrze Karnym. Nie oznacza to jednak, że mogą ich o to wprost pytać – mówi w rozmowie z DGP Monika Krasińska, dyrektor zespołu ds. sektora publicznego w Urzędzie Ochrony Danych Osobowych.

Jaki jest termin i forma rezygnacji ze zwolnienia z VAT przy zbyciu nieruchomości? Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że dopuszczalnym jest złożenie oświadczenia o rezygnacji ze zwolnienia z podatku VAT przy sprzedaży nieruchomości w formie aktu notarialnego.

Ustawa z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw weszły w życie pod koniec czerwca tego roku, z mocą od dnia 1 stycznia 2018 r. W związku z tym podatnicy, którzy zadeklarowali podatek od nieruchomości za 2018 r. od całej elektrowni wiatrowej, a nie tylko od części budowlanej, będą mogli wystąpić o zwrot nadpłaconego podatku.

Z terminem należytej staranności w VAT wiążą się opracowane przez resort finansów standardy, dzięki którym podatnicy mogą zabezpieczyć się przed podjęciem współpracy z nieuczciwym podatnikiem VAT. Mimo że wytyczne zostały opracowane z myślą o urzędnikach, to przedsiębiorcy też mogą z nich skorzystać. Dlatego zanim nawiąże się relacje biznesowe, warto sprawdzić, z kim ma się do czynienia. Podpowiadamy jak to zrobić.

W ramach mechanizmu podzielonej płatności (split payment) wszyscy podatnicy VAT, którzy posiadają rachunki rozliczeniowe lub rachunki w SKOK otwarte w związku z prowadzoną działalnością mają otwarte specjalne konta, tzw. rachunki VAT. Środki które trafią na ten rachunek mogą zostać uwolnione, ale decyduje o tym naczelnik urzędu skarbowego.

Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej. Jednym z celów nowelizacji jest poprawa organizacji, zasad finansowania, a także doprecyzowanie i poszerzenie katalogu zadań KAS. Nowela zapewnia także dodatkowe uprawnienia, które wiążę się z odpowiedzialnością i kompetencjami.

Spółki przez wiele lat toczyły spory z organami podatkowymi, czy przekazując odchodzącemu udziałowcowi nieruchomość w zamian za jego umorzone akcje muszą odprowadzić podatek VAT z tego tytułu. Spór zakończył Naczelny Sąd Administracyjny uznając, że czynność ta podlega opodatkowaniu. Takie niekorzystne dla podatników stanowisko zajął również Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Co do zasady, transakcja zbycia nieruchomości podlega zwolnieniu z opodatkowania VAT (art. 43 ust. 1 pkt 9 – 10a ustawy o VAT). Odmienna sytuacja dotyczy tych transakcji, w których nieruchomość zostanie potraktowana jako zorganizowana część przedsiębiorstwa. Z tego powodu przedsiębiorcy powinni wnikliwie analizować każdą sprzedaż tego typu, aby wybrać najbardziej korzystną formę rozliczenia. Nie zawsze bowiem opodatkowanie nieruchomości podatkiem VAT będzie niekorzystne.

Jeżeli sprzedaży nieruchomości niezabudowanej dokonuje podatnik podatku od towarów i usług, to sprzedaż może podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT albo podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) już w pierwszym roku swojej działalności znacząco uszczelniła system podatkowy i zmniejszyła liczbę kontroli podatkowych dzięki zwiększeniu ich efektywności. Utworzenie tej instytucji przyczyniło się do zwiększenia wpływów do budżetu państwa i wzrostu efektywności walki z przestępczością gospodarczą i oszustwami podatkowymi.

Zmiana nieruchomości a PCC. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej ustawa o PCC) w art. 1 ust. 1 zawiera zamknięty katalog czynności, objętych tym podatkiem. Jednocześnie ustawa wskazuje wyjątki (zwolnienia) od stosowania tego przepisu. Z takiego zwolnienia od opodatkowania korzysta między innymi umowa zamiany, jeżeli spełnione zostaną określone przesłanki. Jak wskazywał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej Dyrektor KIS) w indywidualnej interpretacji podatkowej z 2 lipca 2018 r. umowa zamiany udziału w nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym w zamian za spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nie spełnia tych przesłanek, a co za tym idzie, nie podlega zwolnieniu w całości. Ze zwolnienia nie korzysta umowa zamiany w części dotyczącej udziału w gruncie.

Zgodnie z nowymi przepisami, które wchodzą w życie 14 lipca br., opodatkowaniu podlegać będą wyłącznie „części budowlane” elektrowni wiatrowych (np. maszt, fundament). Pozostałe elementy, jak podkreśla ekspert Grant Thornton, w praktyce decydujące o wartości całej elektrowni (np. gondola, generator prądotwórczy, układ sterowania, wirnik) będą wolne od obciążenia.

Zdaniem sądów nie ma żadnych przeszkód, by wynagrodzenie za ustanowioną służebność przesyłu, zarówno ustalone przez strony umownie, jaki i określone orzeczeniem sądu, kompensowało właścicielowi ten uszczerbek w jego majątku, który jest konsekwencją obniżenia się wartości nieruchomości, jako składnika jego majątku w związku z jej obciążeniem służebnością.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych nie podlegają przychody z tytułu własności nieruchomości, jeżeli wykorzystywana jest wyłącznie lub w głównym stopniu na własne potrzeby przedsiębiorstwa. Problem pojawia się w chwili, gdy spółka wynajmuje część powierzchni biurowej innym podmiotom – wtedy jedynie przeznaczenie niewielkiej części nieruchomości na cele komercyjne pozwala uniknąć podatku.

Podatnicy mogą ubiegać się o wydanie zaświadczenia potwierdzającego fakt niezalegania z podatkami lub stwierdzającego stan zaległości. W tym celu należy złożyć odpowiedni wniosek do właściwego urzędu. Obecnie wniosek o zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach lub stwierdzającego stan zaległości można złożyć również drogą elektroniczną.

Wyrycie przez organy podatkowe przychodów pochodzących z nieujawnionych źródeł, a także przychodów ujawnionych, ale w nieprawidłowej wysokości podlega surowym karom. Od przychodów bez pokrycia fiskus może bowiem wymierzyć sankcyjny 75% zryczałtowany podatek.

Zwiększenie ściągalności podatków wymaga budowy zaufania podatników do organów podatkowych. Jednym z obiecujących narzędzi jest Co-operative Tax Compliance.

Nieruchomości, Urząd skarbowy

Skomplikowane prawo podatkowe - główną barierę w prowadzeniu działalności

Podatek dochodowy przy zbyciu nieruchomości - rozliczenie roczne za 2018 r. na PIT-39

Jak są typowani przedsiębiorcy do kontroli podatkowych i celno-skarbowych?

Kontrola podatkowa - prawa i obowiązki kontrolowanego podatnika

Przedsiębiorcy mają problem z rozliczaniem podatku od nieruchomości

Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu

Wycofanie środka trwałego (np. nieruchomości lub samochodu) z działalności gospodarczej bez PIT

Kiedy wywłaszczenie gruntów jest opodatkowane VAT

Ulga mieszkaniowa wydłużona do trzech lat

Wigilia 2018 dniem wolnym w urzędach skarbowych, w Sylwestra krótsze godziny pracy

Zmiany w podatku od nieruchomości komercyjnych od 1 stycznia 2019 r.

Usprawnienie działania Krajowej Administracji Skarbowej 2019/2020

Opodatkowanie VAT zbycia nieruchomości komercyjnych - objaśnienia MF

Najem krótkoterminowy - czy można opodatkować ryczałtem?

Gminne formularze podatkowe niezgodne z prawem

Ulga mieszkaniowa - wydatki z tytułu umowy deweloperskiej

Właściwość urzędów skarbowych – duże i małe urzędy skarbowe

PIT od dochodu ze sprzedaży nieruchomości ze wspólnego majątku małżonków

Naczelnik Trzeciego US Warszawa-Śródmieście z zarzutami udziału w wyłudzaniu VAT

Podział majątku wspólnego małżonków - skutki podatkowe

Można wystawić ocenę swojemu urzędowi skarbowemu

Moment nabycia nieruchomości do wspólnego majątku małżonków a rozliczenie PIT

Stawki VAT przy sprzedaży nieruchomości z budynkiem mieszkalnym

Stawka VAT przy dostawie budynku mieszkalnego

Firmy inwestujące w najem nieruchomości (FINN) zapłacą 8,5 proc. podatku

Sprzedaż nakładów na budynek postawiony na cudzym gruncie – skutki w VAT

Ulga mieszkaniowa a zakup kilku nieruchomości

Zwolnienie z VAT dostawy nieruchomości

Skuteczniejsze wykonywanie kontroli celno-skarbowej

Ulga mieszkaniowa – środki wydane przed sprzedażą nieruchomości

Zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych w 2019 r.

Pierwsze zasiedlenie w świetle ustawy o VAT

Problemy z VAT przy sprzedaży nieruchomości komercyjnych

O co urzędy skarbowe nie mogą pytać świadków

Termin i forma rezygnacji ze zwolnienia z VAT przy zbyciu nieruchomości

Zwrot nadpłaconego podatku od nieruchomości od elektrowni wiatrowych

Należyta staranność w VAT - jak sprawdzić kontrahenta?

Podzielona płatność - jak uwolnić środki z rachunku VAT?

Krajowa Administracja Skarbowa zyska dodatkowe uprawnienia

Przekazanie nieruchomości w zamiana za umorzone akcje podlega VAT

Zbycie nieruchomości jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa a VAT

Sprzedaż gruntu niezabudowanego – kiedy VAT, a kiedy PCC?

Uszczelnienie podatków i mniejsza liczba kontroli – efekty działania KAS

PCC od umowy zamiany nieruchomości

Opodatkowanie elektrowni wiatrowych

Ustanowienie służebności przesyłu a obniżenie wartości nieruchomości

Podatek od wynajmu powierzchni biurowej

Jak złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach

Podatek od przychodów z nieujawnionych źródeł

Co-operative Tax Compliance – przez zaufanie do efektywności