Ubezpieczenie zdrowotne, Ubezpieczenia społeczne

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nakłada obowiązek zgłoszenia do ZUS i odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność i z szeroko rozumianymi zleceniobiorcami. Podobnie czyni ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego. Analizy wymaga zatem, kto spełnia definicję takiej osoby współpracującej i czy jej sytuacja uzależniona jest od formy tej współpracy - umownej bądź bezumownej. Spory z ZUS w przedmiocie obowiązku objęcia osób współpracujących ubezpieczeniami społecznymi trafiają aż do Sądu Najwyższego, warto więc wziąć pod uwagę również aktualne orzecznictwo w tej materii.

Przedsiębiorcy, którzy mają orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności mogą korzystać z ulgi i obniżyć roczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Krzysztof Cieszyński, Regionalny Rzecznik Prasowy województwa pomorskiego wyjaśnia jakie warunki trzeba spełnić, by skorzystać z tej ulgi.

Termin złożenia w ZUS deklaracji zawierającej rozliczenie wpłaconych składek zdrowotnych za 2024 rok upływa 20 maja 2025 r. Obowiązek ten dotyczy większości przedsiębiorców prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Jedynie ci rozliczający się na karcie podatkowej są z niego zwolnieni. W pozostałych przypadkach wysokość należnych składek wylicza się na podstawie przychodów bądź dochodów osiągniętych w poprzednim roku. Na co zwrócić uwagę przygotowując roczne rozliczenie składek? Wyjaśnia to Paulina Chwil, Księgowa Prowadząca oraz Ekspert ds. ZUS i Prawa Pracy w CashDirector S.A.

Od 2025 roku zasady naliczania składki zdrowotnej zmieniły się w porównaniu do 2024 roku. Nastąpiło ograniczenie podstawy naliczania składki do 75% minimalnego wynagrodzenia oraz likwidacja naliczania składki od środków trwałych. Natomiast od 1 stycznia 2026 r. zmiany mają być już większe. W dniu 19 listopada 2024 r. Rada Ministrów przyjęła autopoprawkę do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (druk sejmowy nr 764), przedłożoną przez Ministra Finansów. Tego samego dnia rząd przyjął projekt kolejnej nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw dotyczący zmian w składce zdrowotnej od 2026 roku. Projekt ten został przyjęty przez Sejm w głosowaniu plenarnym w dniu 4 kwietnia 2025 r.

Chęć skorzystania przez małżonków ze wspólnego rozliczenia PIT nie pozbawia małżonka zaliczonego do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności z możliwości skorzystania z ulgi w składce zdrowotnej uregulowanej w art. 82 ust. 10 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Jakie są warunki skorzystania z tej ulgi i jak ją liczyć, wyjaśnił 18 października 2024 r. Minister Zdrowia w odpowiedzi na interpelację poselską .

Dochody ze sprzedaży środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nie będą uwzględniane w wyliczeniu wysokości składki zdrowotnej dla osób rozliczających się na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej, dla osób rozliczających się w formie podatku liniowego oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Takie zmiany przewiduje przygotowywany w Ministerstwie Zdrowia projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Od 25 czerwca 2024 r. w Sejmie RP jest procedowany poselski projekt mający na celu wprowadzenie od 2025 roku nowych zasad ustalania wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne. Projekt ten pierwotnie przewidywał wprowadzenie trzech ryczałtowych kwot w wysokości 300 zł, 525 zł i 700 zł miesięcznie, zależnie od przychodu, wynagrodzenia, uposażenia lub świadczeń w roku kalendarzowym. Natomiast we wniesionej 18 lipca 2024 r. autopoprawce do tego projektu zrezygnowano z kwotowych stawek. W zamian zaproponowano trzy stawki składki zdrowotnej: 4%, 7% i 9,4% w zależności od dochodów - obliczane od przeciętnego wynagrodzenia. Zmiany mają dotyczyć wszystkich osób płacących składkę zdrowotną także pracowników i przedsiębiorców. Projekt przygotowała grupa posłów Polska2050-Trzecia Droga.

Składka zdrowotna pobierana jako danina publiczna jest dla zobowiązanego wydatkiem a nie jego „dochodem”, dlatego też nie powinna być podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym obciążającym te podmioty – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski. Wskazuje też kilka innych koniecznych zmian w tej składce.

Chciałbym, żeby nowa składka zdrowotna dla przedsiębiorców weszła w życie 1 stycznia 2025 r. - powiedział 25 lipca 2024 r. w TVN 24 minister finansów Andrzej Domański. Jak mówił, zależy mu, by powstał wspólny rządowy projekt; takie rozwiązanie powinno być wypracowane w ciągu kilku najbliższych tygodni.

Od 1 lipca 2024 r. wzrosły preferencyjne składki ZUS przedsiębiorców (tzw. Mały ZUS), których podstawa nie może być niższa od 30% minimalnego wynagrodzenia. Spowodowane jest to wzrostem minimalnego wynagrodzenia od 1 lipca br. do kwoty 4300 zł brutto.

Od 2025 roku zmienią się zasady rozliczania składki zdrowotnej przez przedsiębiorców. Zapowiedzieli to minister zdrowia Izabela Leszczyna i minister finansów Andrzej Domański na konferencji prasowej w dniu 21 marca 2024 r. Wtedy podano też najważniejsze założenia tych zmian. Co ma się zmienić od przyszłego roku?

Już po raz drugi od momentu wprowadzenia rewolucyjnych przepisów Polskiego Ładu przedsiębiorcy mają obowiązek złożenia rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. Dwudziesty dzień maja jest ostatnim dniem na dopełnienie tego obowiązku. Na szczęście tym razem Ustawodawca oszczędził płatnikom wstecznych zmian form opodatkowania oraz półrocznych okresów składkowych. 

O przywrócenie ryczałtowej składki zdrowotnej dla przedsiębiorców (wg zasad sprzed Polskiego Ładu) apelują zarówno sami przedsiębiorcy, ich stowarzyszenia, a także Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców. Rzecznik MŚP proponuje, by koszty związane z przywróceniem poprzednich zasad rozliczania składki zdrowotnej przez przedsiębiorców częściowo pokryć przez ograniczenie beneficjentów tzw. wakacji od ZUS.

Zmiany w składce zdrowotnej obiecane w toku ostatniej kampanii wyborczej do Sejmu i Senatu przez Koalicję Obywatelską i Trzecią Drogę są priorytetem przedsiębiorców. Ich zdaniem to niesprawiedliwy parapodatek, który generuje w firmach gigantyczną niepewność. Północna Izba Gospodarcza ponawia apel do Rządu premiera Donalda Tuska, by kwestie składki zdrowotnej potraktować priorytetowo. 

ZUS przypomina o terminach płatności składek i dokumentach rozliczeniowych. Płatnicy składek mają obowiązek przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. dokumentów rozliczeniowych. Muszą  to robić co miesiąc w określonych terminach. 

Jak przebiega i czego może dotyczyć kontrola ZUS w firmie? Ile może trwać taka kontrola? Jakie są prawa i obowiązki podmiotu kontrolowanego? Wyjaśnia Edyta Defańska-Czujko, partner w CRIDO.

ZUS informuje, że korekta dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA, ZUS RCA, ZUS RSA za okres od stycznia 1999 r. do grudnia 2021 r. jest możliwa tylko do końca 2023 roku. Przy czym jeżeli ktoś nie zdąży z korektą w tym terminie, ZUS nie będzie stosował sankcji. Warto też wiedzieć, że błędy w dokumentach rozliczeniowych z ZUS za okres od stycznia 2022 r. - można korygować w ciągu kolejnych 5 lat od terminu płatności składek za dany miesiąc kalendarzowy. 

Likwidację ograniczenia czasowego (36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy), w którym możliwe jest korzystanie z tzw. małego ZUS-u plus, zakłada projekt ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych, przygotowany przez sejmową Komisję Nadzwyczajną do spraw deregulacji, który w lipcu 2023 r. wpłynął do Sejmu.

Od wielu lat trwają spory pomiędzy ZUS, a ubezpieczonymi w zakresie wypłacanych świadczeń, które uzależnione są od tak zwanej podstawy wymiaru składek. ZUS kwestionował deklarowane przez osoby prowadzące działalność gospodarczą kwoty. 2 marca 2023 roku zapadł wyrok Sądu Najwyższego, który może mieć znaczący wpływ dla praktyki przedsiębiorców. Sąd Najwyższy stwierdził przede wszystkim, że w świetle obowiązujących przepisów oraz orzecznictwa ZUS nie może kwestionować kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych. 

Jak dokonać rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2022 rok przy zmianie formy opodatkowania? Na pytania płatników odpowiada ZUS.

ZUS informuje, że korekty deklaracji i raportów dotyczące zwrotu nadpłaconych składek ubezpieczeniowych w latach 1999-2021 płatnicy muszą złożyć do końca 2023 roku. Jak to zrobić? Na kontach płatników składek jest obecnie ponad 2,5 mld PLN nadpłat! 

Na czym polegają i czym różnią się rozliczenia podatkowe składki zdrowotnej podatników (przedsiębiorców) opodatkowanych na zasadach ogólnych (skala podatkowa PIT), podatkiem liniowym i ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych? Ministerstwo Finansów udzieliło wyjaśnień co do obowiązujących w 2023 roku zasad podatkowego rozliczania zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne przez przedsiębiorców. 

Jaka jest wysokość składek zdrowotnych płaconych w 2023 roku przez przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych?