Tematy - Umowy, Kodeks pracy - INFOR.PL

W specustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 znalazły się zapisy o możliwości polecenia pracownikowi wykonywania tzw. pracy zdalnej. Eksperci wyjaśniają, na czym polegają nowe zmiany oraz jakie prawa i obowiązki mają pracownik i pracodawca.

Upadłość lub likwidacja firmy oznacza koniec działalności podmiotu zatrudniającego pracowników, czyli pracodawcy. Nie oznacza to jednak automatycznego rozwiązania stosunków pracy podmiotów zatrudnianych, ani braku konieczności rozliczenia się z nimi. Rozwiązanie stosunku pracy musi być zgodne z Kodeksem pracy. Wynika z nich wiele praw i obowiązków pracodawcy, jak i uprawnień pracowników zlikwidowanego pracodawcy.

Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19 oraz związane z nią szczególne środki administracyjne mają negatywny wpływ na funkcjonowanie obrotu gospodarczego, a w szczególności na umowy między przedsiębiorcami. Zaburzenia łańcuchów dostaw, ograniczenia w przemieszczaniu się osób, zakazy obrotu określonymi towarami, zatory płatnicze czy wreszcie kwarantanna lub absencja pracowników – to nadzwyczajne okoliczności, które powodują, że realizacja zobowiązań wynikających z umów może być utrudniona lub wręcz niemożliwa.

Podstawową regułą stosunków zobowiązaniowych, umów, jak i podstawowym obowiązkiem ich stron, jest spełnienie ciążących na nich zobowiązań. Potwierdza to Kodeks cywilny, który wskazuje, że w stosunkach tych wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Od reguły tej istnieją odstępstwa, a jedną z przesłanek takich odstępstw jest wystąpienie siły wyższej, czyli czynnika, który uniemożliwia dłużnikowi spełnienie świadczenia. Takim czynnikiem jest panująca obecnie pandemia koronawirusa. Czy firmy mogą się na nią powoływać i nie spłacać rat leasingowych oraz rat kredytowych?

W obecnej sytuacji wielu przedsiębiorców zadaje sobie pytanie, które wydatki na profilaktykę w walce z koronawirusem mogą stanowić koszty uzyskania przychodów. Wątpliwości w tym zakresie wyjaśnia ekspert Grant Thornton.

Problematyka dotycząca przysługujących wierzycielowi uprawnień i obowiązków dłużnika w związku z nieterminowym regulowaniem zobowiązań została unormowana w polskim porządku prawnym w ustawie z 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (dalej jako „ustawa o terminach zapłaty”). Przedmiotowa ustawa nie tylko zastąpiła ustawę z 2003 r. o tożsamym tytule, ale miała także na celu wdrożenie do krajowego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych. W 2019 r. ustawodawca dokonał w tej materii znaczących zmian, które weszły w życie z początkiem 2020 roku.

Przepisy wskazują, że to pracodawca ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez pracowników osobom trzecim, pod warunkiem że szkoda została wyrządzona w związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. Nie oznacza to jednak, że ponosi odpowiedzialność za każdą szkodę.

Czas pracy osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nie powinien przekraczać 8 godzin w ciągu doby i 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy. Dochodzi jednak do sytuacji, w których pracodawcy zlecają pracownikom pracę ponad wymiar. Jak zatem obliczać wynagrodzenie za godziny nadliczbowe?

Zawarcie stosunku pracy niesie ze sobą wiele obowiązków dla pracodawcy wobec osoby nowo zatrudnianej, można je podzielić na czynności jednorazowe, jak i te wykonywane przez cały okres zawarcia stosunku pracy. Obowiązki wszystkich pracodawców z zasady są takie same, mogą się one jednak nieco różnić ze względu na wielkość przedsiębiorstwa.

Samozatrudnienie, inaczej własna działalność gospodarcza czy działalność B2B (business to business) jest jedną z najpowszechniejszych form świadczenia usług na rzecz innej firmy obok tradycyjnej umowy o pracę, umowy zlecenia czy o dzieło. Niestety sama definicja samozatrudnienia nie została nigdzie w przepisach opisana i w dużym uproszczeniu można przyjąć, że jest to zastąpienie zatrudnienia na podstawie np. umowy o pracę inną umową cywilnoprawną z osobą prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą.

Oprócz ujętych w umowie stosunku pracy zasiłków z ubezpieczenia społecznego czy wynagrodzenia, pracownikom przysługują również pozapłacowe świadczenia, które obejmują m.in. należności wynikające z użytkowania pojazdu niebędącego własnością pracownika, należności z tytułu delegacji pracowniczych, czy te związane z bezpieczeństwem i higieną pracy.

Członek zarządu związany jest ze spółką tzw. stosunkiem korporacyjnym. Na jego podstawie, w konsekwencji powołania do organu zarządzającego, członek zarządu może wykonywać swoją funkcję. Jednak to nie stosunek korporacyjny jest tym, na podstawie którego najczęściej swoją funkcję pełnią członkowie zarządu. Zdarza się też, że obok stosunku korporacyjnego występuje stosunek pracy lub stosunek cywilnoprawny oparty o umowę zlecenia lub tzw. umowę menadżerską.

6 czerwca 2019 r. została opublikowana w Dzienniku Ustaw nowelizacja Kodeksu pracy z 16 maja 2019 r. Po 3-miesięcznym vacatio legis nowelizacja ta zmieni przepisy Kodeksu pracy w czterech głównych aspektach: w zakresie mobbingu, uprawnień rodzicielskich, wydawania świadectw pracy i przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy.

Każdy pracodawca jest zobowiązany do składania dokumentów rozliczeniowych za pracownika, który przebywa na urlopie wychowawczym. W dokumentach rozliczeniowych wykazywane powinny być między innymi składki oraz podstawy wymiaru składek. Zatem nasuwa się pytanie, jak prawidłowo ustalić podstawę wymiaru składek ZUS?

Czas pracy osób niepełnosprawnych nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Osoby niepełnosprawne nie mogą być zatrudnione w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej. O jakich jeszcze obowiązkach wobec pracowników niepełnosprawnych muszą pamiętać pracodawcy?

Od początku 2019 r. obowiązują nowe zasady przechowywania dokumentacji pracowniczej. Okres przechowywania dokumentacji znacznie się skróci. W związku z tymi zmianami, powstał nowy obowiązek – pracodawca wraz ze świadectwem pracy, musi przekazać pracownikowi dodatkowe informacje. Jednak należy pamiętać, że informacje do świadectwa pracy nie wydaje się każdemu pracownikowi, z którym zakończono współpracę.

Zgodnie z przepisami, pracodawca może stosować monitoring wizyjny jeśli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa pracowników, ochrony mienia, kontroli produkcji lub zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Wykazanie niezbędności stosowania monitoringu dla co najmniej jednego z wyżej wymienionych celów, jest bezwzględną przesłanką legalności tej formy kontroli.

W ofercie pracy pracodawca będzie musiał zamieścić dokładną kwotę brutto zasadniczego wynagrodzenia (wynagrodzenia podstawowego) lub widełki płacy na danym stanowisku. Takie rozwiązanie zakłada projekt ustawy, który trafił do Sejmu.

Nowe zasady prowadzenia akt pracowniczych na potrzeby ZUS zaczną obowiązywać już na początku 2019 r. Skróceniu ulegnie obowiązkowy czas ich przechowywania. Pracodawcy chcący prowadzić dokumentację za pomocą e-akt będą zobowiązani co miesiąc dostarczać do ZUS nowy zakres danych, uwzględniając przy tym zasady ochrony danych osobowych.

22 listopada 2018 r. to bardzo istotna data, jeżeli chodzi o zmiany w prawie pracy. Tego dnia część umów o pracę zawartych na czas określony ulegnie automatycznemu przekształceniu w umowy stałe, czyli na czas nieokreślony.

Prawo do wypowiedzenia umowy o pracę przysługuje każdej ze stron stosunku pracy, w dowolnym momencie. Przepisy precyzyjnie regulują kwestię zakończenia zatrudnienia. Jakie obowiązki i uprawnienia mają pracodawca i pracownik w tym zakresie?

Niskie koszty pracy zwiększają konkurencyjność danego kraju na rynku międzynarodowym, natomiast wysokie koszty często są poważną barierę dla przyciągania inwestorów i tworzenia nowych miejsc pracy. Przyjrzyjmy się zatem, jak wygląda sytuacja, jeżeli chodzi o wysokość kosztów pracy w Polsce i Unii Europejskiej w ostatnich latach.

12 listopada 2018 r. jest dniem wolnym od pracy. Tak zdecydował Sejm podczas posiedzenia w dniu 23 października. Dodatkowy dzień wolny, jak podkreśla Grant Thornton, powoduje, że zmianie ulega współczynnik do wypłaty ekwiwalentu za urlop oraz zatwierdzony harmonogram czasu pracy.

Każdy przedsiębiorca musi pamiętać o stosowaniu monitoringu w swoim zakładzie pracy zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Dodatkowo, należy przeprowadzić inwentaryzację kamer oraz analizę ich ustawienia pod kątem zgodności z celami stosowania monitoringu, a także zasadami wynikającymi z przepisów RODO.

Od stycznia 2019 roku w życie wejdą zmiany w Kodeksie Pracy oraz ustawie o emeryturach i rentach, które pozwolą na rezygnację z papierowych archiwów akt pracowniczych. Jakie zmiany czekają pracodawców i czy warto przejść na e-teczki?

Nowe regulacje w prawie transportowym weszły w życie na początku września tego roku. Teraz należy dołożyć wszelkich starań, aby się do nich dostosować. W celu uniknięcia konsekwencji, należy w pełni zrozumieć co i w jakim stopniu uległo modyfikacjom. Jedną ze zmian jest kara za przekroczenie czasu pracy w porze nocnej.

Pracownicy, którzy są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, mają z góry określony system czasu pracy. Może jednak dojść do sytuacji, w której z różnych przyczyn pracodawcy zlecają pracownikom pracę ponad wymiar. Dochodzi wtedy do pracy w godzinach nadliczbowych.

Pracownicy mogą dochodzić odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę w pełnej wysokości na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Przy czym pracownik chcący uzyskać odszkodowanie od pracodawcy musi udowodnić zaistniałą szkodę, winę oraz związek przyczynowy między czynem pracodawcy a szkodą.

Czy wysokość minimalnego odszkodowania wynikającego z umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy powinna być obliczana na podstawie wynagrodzenia brutto czy wynagrodzenia netto?

Podczas letnich miesięcy wiele osób korzysta z urlopu wypoczynkowego. W związku z tym na pewno warto wiedzieć, że w niektórych okolicznościach pracodawca ma prawo odwołać z niego pracownika, a niewykorzystane dni wolne mogą po pewnym czasie przepaść. Jakie są prawa pracownika i pod jakimi warunkami należy wrócić do firmy z urlopu wypoczynkowego?

Jednym z przywilejów osób zatrudnionych na umowę o pracę jest urlop wypoczynkowy zagwarantowany przez Kodeks pracy oraz Konstytucję RP. Powinien być to czas przeznaczony na regenerację sił pracownika, dzięki której będzie mógł efektywnie wykonywać swoją pracę. Jak zatem wygląda udzielenie dwutygodniowego urlopu pracownikowi, który rozpocznie pracę w trakcie roku?

Kodeks pracy jasno rozróżnia umowę o pracę na czas nieokreślony, od umowy o pracę na czas określony. Generalnie, umowy bezterminowe przewidziane są dla pracowników stałych, którzy mają współpracować z danym przedsiębiorcą dłużej, czy nawet na zawsze. Takich pracowników z założenia się docenia i kodeks wprowadza dla nich specjalne prawa oraz ochronę. Ustawodawca zauważył jednak tendencję do zastępowania umów na czas nieokreślony, umowami terminowymi – po to właśnie by ograniczać prawa pracowników. Odpowiedzią między innymi na takie nieetyczne działania pracodawców, była reforma prawa pracy wprowadzona w Polsce w 2016 roku. Zmieniła ona między innymi zasady dotyczące okresów wypowiedzenia oraz urlopów umów na czas określony.

Wejście w życie RODO pociągnęło za sobą zmiany w obszarze ochrony danych osobowych także w innych ustawach. I tak do Kodeksu pracy wprowadzono nowe przepisy w zakresie monitoringu pracowników, które, podobnie jako RODO, obowiązują od 25 maja 2018 r.

Urlop macierzyński przysługuje tylko osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę (nie wliczane są do tego osoby z samozatrudnieniem lub z umową zlecenie). Zasiłek macierzyński otrzymuje natomiast nie tylko osoba zatrudniona na umowę o pracę, ale również może go otrzymać osoba, która pracuje na umowie zlecenie lub samozatrudnieniu.

Pracownik, który chce rozwiązać umowę o pracę ze swoim pracodawcą, musi wiedzieć, jaki okres wypowiedzenia mu przysługuje. Jest to zależne od rodzaju zawartej umowy, czasu, na jaki została zawarta umowa oraz przepracowanego okresu (stażu pracy) u danego pracodawcy, ale nie tylko.

Obecnie, kiedy to rynek pracy staje się rynkiem pracownika, coraz częściej stosowane są klauzule umowne, które zabezpieczają interesy stron stosunku pracowniczego. Jednym z takich instrumentów jest umowa o zakazie konkurencji, która dość wyczerpująco została uregulowana w Kodeksie pracy.

Zbliżający się długi weekend Bożego Ciała oraz wakacje, to najlepszy czas na planowanie urlopów przez pracowników. Według Kodeksu Pracy pracodawca ma obowiązek udzielenia pracownikowi przysługującego mu urlopu w ciągu roku kalendarzowego.

Wejście w życie RODO, czyli unijnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych, wywoła zmiany w polskich przepisach prawa pracy. Zmodyfikowane zostaną regulacje o przetwarzaniu danych osobowych kandydatów do pracy i pracowników. Zmiany dotyczą zatem wszystkich przedsiębiorców, którzy zatrudniają pracowników. Odczują je zwłaszcza firmy zajmujące się rekrutacją oraz przetrzymywaniem i tworzeniem baz danych potencjalnych pracowników dla innych firm.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy przyjęła w połowie marca 2018 r. projekt nowego Kodeksu pracy oraz Kodeksu zbiorowego prawa pracy. Komisja zaproponowała duże zmiany, które dotkną zarówno pracowników jak i pracodawców. Propozycje zakładają m.in. likwidację tzw. śmieciówek, tj. zatrudniania na umowach cywilnoprawnych, powstanie mini formy telepracy, czyli pracy z domu,. Pełny wymiar urlopu (26 dni w roku) ma przysługiwać wszystkim, bez względu na staż pracy. Nie są to jednak ostateczne projekty, bo Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapowiada, że zgłosi do nich swoje uwagi i ew. nowe pomysły.

14 marca 2018 r. Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy przekazała Ministerstwu Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej rekomendacje zmian w prawie pracy. Są wśród nich m.in. 26 dni urlopu wypoczynkowego dla każdego pracownika, bez względu na staż i kilka rodzajów umów o pracę. Resort rodziny i pracy zastrzega, że propozycje nie są gotowymi projektami ustaw i wymagają przeanalizowania.

Rozliczenie delegacji jest niewątpliwie procesem złożonym i przysparzającym różnego rodzaju pytań oraz problemów, wymagającym znajomości przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowych. Grant Thornton przygotował poradnik ułatwiający rozliczanie delegacji krajowych i zagranicznych.

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku ze skróceniem okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacją, która wejdzie w życie 1 stycznia 2019 roku, ma na celu skrócenie okresu przechowywania dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracownika z 50 do 10 lat, a także umożliwi pracodawcy prowadzenie i przechowywanie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy i akt osobowych pracownika w postaci elektronicznej.

W obrocie prawnym od jakiegoś czasu obserwowane są niebezpieczne praktyki w konstruowaniu przez strony postanowień umowy kontraktacji. Coraz częściej nieprawidłowe postanowienia umowne w umowie kontraktacji lub niewłaściwa konstrukcja stosunku prawnego pomiędzy producentem a kontraktującym powodują nie tylko praktyczne problemy w zakresie egzekwowania wzajemnych świadczeń, ale także niezamierzone przez strony skutki prawne. Z uwagi na brak pewnych istotnych postanowień umowy zdarza się nawet, że zawarta umowa nie jest wiążąca dla stron.

Niektóre z planowanych zmian w prawie pracy w 2018 roku są jeszcze przed nami. Przygotowany ma zostać m.in. nowy Kodeks pracy, zmiany w zakresie wydawania świadectw pracy oraz obowiązku przeprowadzania okresowych szkoleń dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Chociaż propozycje te znajdują się na razie na wczesnym etapie prac, część z nich ma szanse wejść w życie w tym roku.

Z dniem 1 stycznia 2018 roku wszedł w życie MSSF 15 „Przychody z umów z klientami”. Tym samym zmienia się standard stosowany do ujmowania strat z tytułu umów o budowę. Jak podkreśla ekspert Grant Thornton, standard ten zmienia podejście do ujmowania przychodów, wprowadzając nowe definicje i zasady rozpoznawania przychodów.

Deficyt wykwalifikowanych pracowników staje się w Danii coraz większym problemem. Pojawia się więc szansa dla pracowników z Europy Środkowo-Wschodniej, emigrujących w poszukiwaniu lepiej płatnej pracy. Warto więc sprawdzić jak kształtują się stawki wynagrodzeń oraz koszty życia w Danii.

W obecnych czasach korzystanie z alternatywnych form zatrudnienia jest coraz bardziej popularne. Wynika to w szczególności ze zmiennego zapotrzebowania pracodawców na pracę. Warto więc umieć rozróżnić poszczególne formy zatrudnienia, aby świadomie i zgodnie z prawem z nich korzystać.

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy pracownik może żądać odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę. Takie odszkodowanie jest objęte zwolnieniem od podatku dochodowego. Co się dzieje jednak w przypadku, gdy odszkodowanie przekracza wskazane przepisami 3-miesięczne wynagrodzenie za pracę?

Pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę przysługuje urlop wypoczynkowy w zakresie określonym zapisami Kodeksu pracy. Długość urlopu uzależniona jest od okresu zatrudnienia danego pracownika, czyli od jego stażu pracy.

Kontynuując rozważania w przedmiocie kontraktu menedżerskiego, koniecznym staje się porównanie go z umową o pracę. Poniżej autor przedstawia stosowne zestawienie, zwracając uwagę na różnice i podobieństwa omawianych umów.

Umowy, Kodeks pracy

Praca zdalna - prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika

Ustanie stosunku pracy związane z upadłością lub likwidacją miejsca pracy

Koronawirus a wykonanie umów - COVID-19 jako siła wyższa

Koronawirus - spłata rat leasingowych i kredytów przez przedsiębiorców

Wydatki pracodawcy na profilaktykę w walce z koronawirusem w kosztach

Nowe przepisy ograniczające zatory płatnicze od 2020 roku

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez pracowników osobom trzecim

Jak ustalać wynagrodzenie za godziny nadliczbowe

Obowiązki pracodawcy wobec pracowników nowo zatrudnionych

Samozatrudnienie a umowa o pracę – możliwości, korzyści, koszty

Pozapłacowe świadczenia pracownicze związane z bezpieczeństwem i higieną pracy

Kiedy członek zarządu spółki nie może być pracownikiem

Zmiany w Kodeksie pracy 2019 – świadectwa pracy, uprawnienia rodzicielskie, mobbing, przedawnienie roszczeń

Urlop wychowawczy - jak ustalić podstawę wymiaru składek ZUS?

Obowiązki pracodawcy wynikające z zatrudnienia osoby niepełnosprawnej

Wydawanie informacji do świadectwa pracy od 2019 r.

Monitoring pracowników w firmie a RODO

Czy wynagrodzenia w Polsce będą jawne?

Dokumentacja ZUS od 2019 r. - e-akta i obowiązki pracodawcy

Rewolucja w umowach o pracę – od 22 listopada 2018 r.

Obowiązki pracodawcy i pracownika przy wypowiedzeniu umowy o pracę

Koszty pracy w Polsce na tle Unii Europejskiej

12 listopada wolny od pracy - co z ekwiwalentem i harmonogramem pracy?

Dostosowanie monitoringu do wymogów RODO

E-teczki pracownicze już od 1 stycznia 2019 r.

Czas pracy kierowcy w porze nocnej

Nadgodziny pracowników zatrudnionych na umowę o pracę

Odszkodowanie za rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

Jak obliczać wysokość odszkodowania z umowy o zakazie konkurencji

Jak nie dać się odwołać z urlopu wypoczynkowego?

Dwutygodniowy urlop pracownika a zatrudnienie w trakcie roku

Obliczanie okresu wypowiedzenia i dni urlopu według kodeksu pracy w 2018 roku

Kiedy pracodawca może stosować monitoring pracowników - zmiany w Kodeksie pracy 2018

Urlop macierzyński a zasiłek macierzyński

Okres wypowiedzenia umów o pracę

Umowa o zakazie konkurencji

Ile dni urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi na umowę o pracę?

RODO a dane osobowe kandydatów do pracy i pracowników

Koniec zatrudniania na tzw. śmieciówkach i wymiar urlopu równy dla wszystkich?

Jaki będzie nowy kodeks pracy?

Jak rozliczać delegacje krajowe i zagraniczne?

Skrócenie okresu przechowywania akt pracowniczych od 1 stycznia 2019 r.

Umowa kontraktacji - problematyczne postanowienia

Prawo pracy w 2018 roku - jakie zmiany jeszcze przed nami?

Ujmowanie strat z tytułu umów o budowę od 1 stycznia 2018 r. (MSSF 15)

Praca w Danii - wynagrodzenie i koszty życia

Zatrudnienie tymczasowe, outsourcing pracowniczy, leasing pracowniczy

Odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę - zwolnienie z PIT

Ilość dni urlopu wypoczynkowego przysługujących pracownikowi

Kontrakt menedżerski a umowa o pracę – porównanie