Tematy - Płatnik, Składki ZUS - INFOR.PL

Szanowni Państwo, na prośbę naszych Klientów, w trybie PILNYM, przygotowaliśmy dla Państwa szkolenie dotyczące TARCZY ANTYKRYZYSOWEJ i związanych z nią istotnych kwestii dla Przedsiębiorców: świadczenia dla pracowników, wynagrodzenia, składki ZUS. Webinarium potrawa aż 90 min.

Mikroprzedsiębiorcy mogą wnioskować o niskooprocentowaną pożyczkę do 5 tys. zł. Pożyczka umożliwi pokrycie bieżących kosztów, takich jak np. podatki, składki czy koszty wynajmu lokalu.

Płatnicy składek ZUS, którzy mają trudności w terminowym opłaceniu składek z powodu epidemii koronawirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19 - mogą skorzystać z ulgi w ich opłacaniu. Mogą oni wnioskować o odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty należności z tytułu składek. Ulgi dotyczą składek na ubezpieczenia danego przedsiębiorcy i zatrudnionych przez niego osób. Nie ma znaczenia wielkość przedsiębiorstwa. Dotyczy to składek za okres od stycznia 2020 r. Przedstawiamy wyjaśnienia ZUS w tej kwestii.

Upadłość lub likwidacja firmy oznacza koniec działalności podmiotu zatrudniającego pracowników, czyli pracodawcy. Nie oznacza to jednak automatycznego rozwiązania stosunków pracy podmiotów zatrudnianych, ani braku konieczności rozliczenia się z nimi. Rozwiązanie stosunku pracy musi być zgodne z Kodeksem pracy. Wynika z nich wiele praw i obowiązków pracodawcy, jak i uprawnień pracowników zlikwidowanego pracodawcy.

W sobotę nad ranem Sejm przyjął ostateczne brzmienie ustawy mającej na celu wsparcie przedsiębiorców w związku z pandemią koronawirusa. Wśród składników pakietu pomocowego najważniejszych dla samozatrudnionych znajdują się między innymi zwolnienie z ZUS, świadczenie postojowe, dofinansowanie części kosztów prowadzenia działalności oraz wiele innych odroczeń i zwolnień.

W sobotę nad ranem Sejm uchwalił ustawę wspierającą firmy w związku z epidemią koronawirusa. Ustawa jest najważniejszą częścią tzw. tarczy antykryzysowej. Nowe regulacje m.in. zwalniają mikrofirmy i samozatrudnionych z płacenia ZUS przez 3 miesiące, przewidują także wypłacanie świadczenia postojowego.

Na stronach Sejmu opublikowany został główny projekty ustawy wprowadzającej rozwiązania prawne składające się na tzw. tarczę antykryzysową. Jakie propozycje przygotował rząd w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem koronawirusa oraz wywołanymi nim sytuacjami kryzysowymi?

Marszałek Sejmu Elżbieta Witek wyraziła nadzieję, że Senat będzie obradował "wkrótce po" piątkowym posiedzeniu Sejmu, i od 1 kwietnia 2020 r. tarcza antykryzysowa wejdzie w życie. W czwartek pakiet miałby być skonsultowany z opozycją.

Rząd zaakceptował pakiet rozwiązań składających się na tzw. tarczę antykryzysową. Przewiduje się m.in. pokrycie przez państwo składek na ZUS przez 3 miesiące dla mikrofirm, świadczenie miesięczne w kwocie do około 2 tys. zł (dla zatrudnionych na umowy zlecenia lub o dzieło oraz samozatrudnionych), dofinansowanie wynagrodzeń pracowników dla firm w kłopotach (do wysokości 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Tarcza zakłada również odroczenie niektórych obowiązków podatkowych i sprawozdawczych.

ZUS poinformował, że przedsiębiorca, który z powodu epidemii koronawirusa ma problemy, by zapłacić bieżące składki lub należności, wynikające z zawartej już z ZUS umowy o rozłożenie zadłużenia na raty bądź odroczenie terminu płatności - może skorzystać z uproszczonych form pomocy:

W związku z koronawirusem należy rozważyć przesunięcie obowiązków związanych z wyliczeniem podatków, składek ZUS, sprawozdań GUS i wielu, wielu innych – zauważa Michał Kura, Wiceprezes Zarządu Banku Zrzeszonego w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A.

W ostatnich miesiącach sporo się zmieniło w przepisach dotyczących prowadzenia i rozliczania własnej działalności gospodarczej. Jeśli dopiero myślisz o założeniu działalności, lub wracasz do biznesu po latach, warto zapoznać się z najważniejszymi zmianami prawno-księgowymi.

2 marca 2020 r. to ostatni dzień, w którym przedsiębiorcy mogą zgłosić się do tzw. małego ZUS plus. Według rządowych szacunków, z preferencyjnego oskładkowania skorzysta w tym roku 320 tys. właścicieli małych firm, co będzie kosztować budżet państwa 1,3 mld zł. Prosta arytmetyka pozwala wnioskować, że przeciętny przedsiębiorca, który przystąpi do programu, zaoszczędzi w tym roku na ZUS 369 zł miesięcznie i ponad 4 000 zł rocznie („mały ZUS plus” obowiązuje od lutego 2020 r., czyli w tym roku przez 11 miesięcy).

W pierwszej kolejności polskie firmy płacą wynagrodzenia pracowników, podatki do urzędu skarbowego i składki ZUS. Zdaniem przedsiębiorców należnościami (płatnościami), które można odsunąć w czasie i zapłacić w drugiej kolejności, są faktury wystawienie przez kluczowych kontrahentów. Taki obraz zachowań rodzimych firm przynosi najnowsze badanie „Priorytety płatności” przeprowadzone przez Keralla Research na zlecenie Krajowego Rejestru Długów i firmy faktoringowej NFG.

Od 1 lutego 2020 r. funkcjonuje Mały ZUS Plus - nowa ulga dla najmniejszych przedsiębiorców. Dzięki temu rozwiązaniu przedsiębiorcy mogą skorzystać z preferencyjnej formy w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne. Ministerstwo Rozwoju szacuje, że rozszerzona ulga obejmie 320 tys. osób. Niestety, wśród nich nie będzie freelancerów.

Wszystkie kluby opowiedziały się za skierowaniem do komisji obywatelskiego projektu "Emerytura bez podatku". Zakłada on wprowadzenie zwolnienia dla emerytów i rencistów z płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Od lutego 2020 roku przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z tzw. ZUS+, czyli nowego modelu rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne. Rozwiązanie jest adresowane do tych, którzy w poprzednim roku kalendarzowym osiągnęli przychód nie wyższy niż 120 tysięcy złotych brutto. Może ono przynieść przedsiębiorcy nawet kilkaset złotych oszczędności.

Ministerstwo Finansów opublikowało instrukcję sporządzenia informacji PIT-11 w wersji 25, w związku z wejściem w życie przepisów dotyczących tzw. ulgi dla młodych (tj. osób do 26. roku życia) za 2019 r. Przedstawiamy treść tej instrukcji.

Ministerstwo Finansów przypomina, że płatnicy, którzy w 2019 roku zatrudniali osoby fizyczne lub wypłacali im np. wynagrodzenia z umowy o pracę, umowy zlecenia czy należności z praw majątkowych - mają obowiązek po zakończeniu roku sporządzić imienne informacje o wysokości dochodów tych osób (PIT-11, PIT-R) i zbiorcze deklaracje o pobranym podatku (PIT-4R, PIT-8AR). O czym trzeba pamiętać w 2020 roku m.in. podczas wypełniania PIT-11, aby poprawnie wpisać tam tzw. ulgę dla młodych pracowników? Jak poprawnie złożyć, podpisać i przesłać PIT-11, PIT-R, PIT‑4R i PIT‑8AR?

Ministerstwo Rozwoju poinformowało, że przedsiębiorcy uprawnieni do korzystania z Małego ZUS-u w dotychczasowej formule powinni zgłosić chęć korzystania z tej ulgi do 8 stycznia 2020 roku. Następnie - od 1 lutego - będą mogli opłacać składki w ramach Małego ZUS-u Plus, który tego dnia wejdzie w życie. Ci, którzy dotąd nie korzystali z Małego ZUS-u a spełniają kryteria Małego ZUS Plus będą mogli zgłosić się do końca pierwszego miesiąca obowiązywania tej regulacji (tj. do końca lutego 2020 r.), a w kolejnych latach do końca stycznia.

Od 1 stycznia 2020 roku w życie wchodzi projekt uchwały dotyczącej „małego ZUS plus”. Oznacza to, że więcej przedsiębiorców będzie mogło skorzystać z obniżonych składek ZUS.

Podatnik może wykorzystać środki z rachunku VAT do opłacenia składek ZUS. W tym celu należy przekazać składki do ZUS standardowym przelewem na indywidualny rachunek składkowy (NRS).

Samozatrudnienie, inaczej własna działalność gospodarcza czy działalność B2B (business to business) jest jedną z najpowszechniejszych form świadczenia usług na rzecz innej firmy obok tradycyjnej umowy o pracę, umowy zlecenia czy o dzieło. Niestety sama definicja samozatrudnienia nie została nigdzie w przepisach opisana i w dużym uproszczeniu można przyjąć, że jest to zastąpienie zatrudnienia na podstawie np. umowy o pracę inną umową cywilnoprawną z osobą prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą.

Płaca minimalna to prawnie ustalony najniższy dopuszczalny poziom wynagrodzenia, określający stawkę za pracę godzinową oraz stawkę za pracę w określonym wymiarze czasu - najczęściej pensja miesięczna. W Polsce minimalne wynagrodzenie ustalane jest corocznie na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii rozpoczęło konsultacje publiczne projektu ustawy, która ma wprowadzić tzw. Mały ZUS plus. Chodzi o możliwość płacenia przez najmniejsze firmy składek ZUS liczonych od dochodu. Ma to obniżyć tym przedsiębiorcom składki ZUS średnio o kilkaset złotych miesięcznie. Chęć korzystania z Małego ZUS-u plus będzie można zgłosić do końca stycznia, a nie, jak dotychczas, w ciągu 7 dniu od 1 stycznia.

Jak wynika z przeprowadzonych wśród mikroprzedsiębiorców badań, mały biznes liczy przede wszystkim na niższe podatki i składki ZUS oraz uproszczenie przepisów. Tymczasem warunki do prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce są trudne, a w ciągu ostatnich trzech lat jeszcze się pogorszyły.

Obniżka podatku CIT, podniesienie kwoty jednorazowej amortyzacji czy zwolnienie ze składek na ZUS w ciągu pierwszego pół roku działania nowej firmy - to nowe zmiany w prawie i udogodnienia, z jakich mogą obecnie korzystać mikro i małe firmy. Dla pracodawców w małych firmach nie bez znaczenia jest również obniżka podatku PIT dla pracowników do 17 proc. oraz zwiększenie kwoty wolnej od podatku, co daje realny wzrost wynagrodzeń w firmach.

Od wypłacanych (lub zwracanych) środków z PPK będzie co do zasady pobierany przez wypłacającą instytucję finansową zryczałtowany podatek dochodowy wg stawki 19%. Dotyczy to w szczególności uczestnika PPK po ukończeniu 60 roku życia z tytułu wypłaty 75% zgromadzonych środków - jeżeli wypłata będzie wypłacana w mniejszej ilości rat niż 120 miesięcznych rat, albo z tytułu wypłaty jednorazowej. Ponadto podatek ten będzie pobierany od dochodu uczestnika PPK uzyskanego z tytułu zwrotu zgromadzonych środków przed osiągnięciem 60. roku życia oraz od dochodu małżonka lub byłego małżonka uczestnika PPK z tytułu zwrotu dokonanego na skutek podziału majątku wspólnego małżonków po rozwiązaniu małżeństwa. W niektórych sytuacjach wypłata środków z PPK będzie jednak zwolniona z PIT.

Wiceminister przedsiębiorczości i technologii Marek Niedużak powiedział, że mały ZUS liczony od dochodów skierowany jest do najmniejszych firm. Dodał, że to rozszerzenie rozwiązania, z którego - od początku tego roku - korzysta około 186 tys. najmniejszych przedsiębiorców.

Zapłata przez płatnika zaległych składek ZUS w celu wywiązania się z obowiązków płatnika składek – w części, w której powinny być sfinansowane przez podatnika i które nie zostały przez niego zwrócone (płatnikowi) w roku, w którym zostały zapłacone – stanowi dla podatnika nieodpłatne świadczenie generujące przychód podatkowy.

500 plus dla małych przedsiębiorców, utrzymanie ryczałtu składek do ZUS, 2 mln euro przychodów dla podatku ryczałtowego, 9-proc. CIT oraz 1 mld zł wsparcia dla inwestorów - znalazło się w Pakiecie dla Przedsiębiorców, który podpisał premier Mateusz Morawiecki. Zdaniem przedsiębiorców zabrakło wycofania się z kontrowersyjnej zapowiedzi zniesienia limitu składek na ZUS.

Zniesienie limitu 30-krotności składek na ZUS obejmie osoby zatrudnione na umowę o pracę - nie będzie dotyczyć to jednoosobowej działalności gospodarczej - powiedział w piątek 20 września 2019 r. rzecznik rządu Piotr Müller. „Nad tym na pewno będziemy się jeszcze zastanawiali, co najmniej przez weekend” - powiedział Jerzy Kwieciński powołany tego samego dnia na stanowisko ministra finansów, inwestycji i rozwoju, pytany, czy wycofa się z planu zniesienia limitu 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia, po przekroczeniu którego nie płaci się składek na ZUS.

Od 2019 roku funkcjonuje tzw. “mały ZUS”. Eksperci oceniają obecny system ubezpieczeń społecznych jako szkodliwy dla przedsiębiorczości w Polsce. Planowane przez rząd na 2020 r. podwyżki płacy minimalnej i średniej obciążą przedsiębiorców o dodatkowe 9,7 proc.

Premier Mateusz Morawiecki zapowiedział pójście w kierunku liczenia składek na ZUS w zależności od dochodu, a nie jak dotychczas w zależności od części (min. 60 proc.) prognozy średniego wynagrodzenia w gospodarce na dany rok. Proporcjonalność składek na ZUS ma dotyczyć tylko najmniejszych firm.

Każdy podatnik oraz płatnik będzie posiadał indywidualny mikrorachunek podatkowowy. Na ten nowy rachunek będą trafiały wpłaty z podatków CIT, PIT i VAT. Mikrorachunki, które będą aktywne już od 1 stycznia 2020, pozwolą na szybsze rozliczenia wpłat.

Podstawowym założeniem zmiany ustaw o podatku dochodowym, świadczeniach rodzinnych i świadczeniach zdrowotnych jest wprowadzenie nowego zwolnienia podatkowego. Jest ono dedykowane dla osób młodych, a dotyczy zwolnienia z pobierania i opłacania zaliczek PIT od wynagrodzenia, dzięki czemu zatrudnieni dostaną większe wypłaty.

Jak założyć własną działalność gospodarczą na emeryturze? Jakie są formalności? Co z podatkami i ZUS?

Zerowy PIT dla osób do 26. roku życia ma zacząć obowiązywać od 1 sierpnia 2019 r. Aby skorzystać z nowej preferencji podatkowej już od tej daty pracownik musi złożyć pracodawcy (płatnikowi) stosowne oświadczenie. Złożenie oświadczenia zwolni płatnika z obowiązku poboru zaliczek na podatek. Limit kwotowy zwolnienia z PIT dla młodych w roku 2019 wynosi 35 636,67 zł.

Zbyt wysokie podatki i składki ZUS, a także zbyt często zmieniające się przepisy prawa – to trzy największe obciążenia w prowadzeniu działalności gospodarczej, na które wskazują mikroprzedsiębiorcy. Mimo to polscy mikroprzedsiębiorcy odczuwają większą satysfakcję z prowadzenia własnego biznesu niż rok wcześniej. Tak wynika z przeprowadzonego przez firmę inFakt Badania Polskiej Mikroprzedsiębiorczości 2019.

Założenie i prowadzenie działalności gospodarczej może dla wielu osób wydawać się trudne i skomplikowane, chociaż w rzeczywistości jest zupełnie inaczej. Możliwe, że to opinie znajomych, którzy mają złe doświadczenia lub informacje płynące z mediów mogą kształtować takie przekonania. Jednak w mojej opinii nie należy się nimi sugerować. Na pewno trzeba w pierwszej kolejności pamiętać o związanych ze startem naszego biznesu obowiązkach rejestracyjnych wobec ZUS i urzędu skarbowego.

W ostatnim czasie wiele mówiło się o „teście przedsiębiorców”, a tymczasem planowana jest jeszcze inna niekorzystna zmiana. Niekorzystna, bo być może z tytułu umowy zlecenie lub umowy o dzieło mniej pieniędzy zostanie wykonawcom „na rękę”, a na przedsiębiorców zostaną nałożone kolejne daniny na rzecz ZUS.

Każdy pracodawca jest zobowiązany do składania dokumentów rozliczeniowych za pracownika, który przebywa na urlopie wychowawczym. W dokumentach rozliczeniowych wykazywane powinny być między innymi składki oraz podstawy wymiaru składek. Zatem nasuwa się pytanie, jak prawidłowo ustalić podstawę wymiaru składek ZUS?

Mniej więcej co dziesiąta kobieta korzystająca w Polsce z zasiłku macierzyńskiego prowadzi działalność gospodarczą – wynika z analizy ekspertów. Kobieta prowadząca biznes i opiekująca się noworodkiem zwykle dostaje z ZUS najwyżej tysiąc złotych miesięcznie. Aby dostać więcej, musi się mocno postarać.

Pod ubezpieczenia społeczne można podlegać w ZUS-ie lub KRUS-ie. Różnica w wysokości składek oraz ich rozliczanie znacznie się od siebie różnią. Jeśli rolnik chce rozpocząć prowadzić działalność gospodarczą, musi się dobrze zastanowić, do której z tych instytucji opłacić składki.

Polski przedsiębiorca (zarówno osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, jak też spółka) wypłacający na rzecz podmiotu zagranicznego dywidendy, odsetki jak też wynagrodzenie z tytułu m.in. należności licencyjnych oraz niektórych rodzajów usług niematerialnych, jest obowiązany do poboru podatku u źródła oraz wpłacenia go w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano wypłaty.

Ministerstwo Finansów poinformowało 2 kwietnia 2019 r. na Twitterze, że z konta VAT stosowanego w mechanizmie podzielonej płatności (split payment), będzie można opłacić: VAT od importu, akcyzę, cło, podatek dochodowy, ZUS.

„Ulga na start”, ZUS preferencyjny, „mały ZUS” - przedsiębiorcom teraz nie jest łatwo samodzielnie ustalić, kiedy i z jakiej ulgi ZUS mogą skorzystać. Tymczasem przez 5,5 roku korzystania ze wszystkich możliwych ulg można zaoszczędzić nawet ponad 36 tys. zł. Jak w praktyce korzystać z tych ulg?

Z przeprowadzonych badań wynik, że zdecydowana większość mikroprzedsiębiorców, bo aż 94%, deklarowała, że wprowadzone w ubiegłym roku zmiany prawne nie wywarły wpływu na prowadzenie przez nich działalności. A czy nowe rozwiązania dostępne od 2019 r., takie jak ZUS od przychodu lub rozliczanie wynagrodzenia współmałżonka w kosztach działalności, ułatwią życie przedsiębiorcom?

Rozróżniamy kilka deklaracji, jakie przedsiębiorcy są zobowiązani składać do ZUS-u podczas rejestracji działalności, ale także w trakcie jej prowadzenia. Istnieją dwa rodzaje deklaracji - zgłoszeniowe i rozliczeniowe (w tym raporty imienne).

Przepisy prawa przedsiębiorców określają kryteria, kiedy członka rodziny uznaje się za osobę współpracującą. Zawarcie przez przedsiębiorcę współpracy z taką osobą może przybrać formę umowy o pracę, umowy zlecenia, ale może też być bezumowne. Co istotne, od 1 stycznia 2019 r. wynagrodzenie osoby współpracującej stanowi koszt podatkowy.

Płatnik, Składki ZUS

WEBINARIUM! Tarcza Antykryzysowa: składki ZUS, świadczenia dla pracowników, wynagrodzenia

Pożyczka dla mikroprzedsiębiorcy do 5 tys. zł - na spłatę podatków, składek, kosztów wynajmu

Ulgi w zapłacie składek ZUS bez opłaty prolongacyjnej w czasie epidemii koronawirusa - wniosek RDU (wzór)

Ustanie stosunku pracy związane z upadłością lub likwidacją miejsca pracy

Tarcza antykryzysowa. Jakie wparcie otrzymają samozatrudnieni?

Tarcza antykryzysowa. Sejm uchwalił specustawę o wsparciu dla firm

Tarcza antykryzysowa - projekty ustaw

Tarcza antykryzysowa ma obowiązywać od 1 kwietnia 2020 r.

Tarcza antykryzysowa – rozwiązania zaakceptowane przez rząd

Odroczenie płatności składek ZUS z powodu epidemii koronawirusa

Z powodu koronawirusa należy przesunąć obowiązki w podatkach, ZUS i GUS

Poradnik początkującego przedsiębiorcy. Co warto wiedzieć w 2020 roku?

Mały ZUS plus 2020 - ostatni dzień na zgłoszenie

Wynagrodzenia, podatki i składki ZUS - priorytetowe płatności firm

Mały ZUS Plus nie dotyczy freelancerów (twórców, artystów, wykonujących wolny zawód)

Projekt "Emerytura bez podatku" skierowany do dalszych prac w Sejmie

Czym jest ZUS+ i kto może z niego skorzystać?

Instrukcja sporządzenia informacji PIT-11 - z uwzględnieniem tzw. ulgi dla młodych

PIT-11 i inne informacje o dochodach za 2019 rok - terminy i sposoby przesyłania

Mały ZUS Plus 2020 - terminy zgłoszeń

Wielkość ZUS zależna od dochodu już od 1 stycznia 2020 r.

Opłacanie składek ZUS z rachunku VAT

Samozatrudnienie a umowa o pracę – możliwości, korzyści, koszty

Płaca minimalna w 2020 r.

Mały ZUS plus od 2020 roku - składki liczone od dochodu

Mikroprzedsiębiorcy chcą niższych podatków i składek ZUS

Niższe podatki i wyższy limit jednorazowej amortyzacji - nowe udogodnienia dla firm

Wypłaty i zwroty z PPK – opodatkowanie PIT

Mały ZUS liczony od dochodów - dla najmniejszych firm

Składki ZUS podatnika zapłacone przez płatnika - skutki w PIT

Pakiet dla Przedsiębiorców - co zawiera i czego zabrakło?

Zniesienie limitu 30-krotności składek ZUS obejmie tylko pracowników

Mały ZUS a podwyżka minimalnego wynagrodzenia od 2020 roku

Proporcjonalność składek na ZUS dla najmniejszych firm

Indywidualne mikrorachunki podatkowe od 1 stycznia 2020 r.

Zwolnienie z PIT dla młodych – kto i ile skorzysta?

Własna działalność gospodarcza na emeryturze – wymogi prawne, podatki, składki, ZUS

Zwolnienie z PIT dla młodych – oświadczenie pracownika

Niestabilność prawa, wysokie podatki i ZUS obciążeniem dla mikroprzedsiębiorców

Zakładamy własną firmę – obowiązki wobec ZUS i urzędu skarbowego

Umowy zlecenie i o dzieło z obowiązkowymi składkami ZUS?

Urlop wychowawczy - jak ustalić podstawę wymiaru składek ZUS?

To nie jest kraj dla przedsiębiorczych matek

Powrót do KRUS przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą

Podatek u źródła 2019 - nowe zasady poboru już od 1 lipca

Z konta VAT zapłacisz ZUS, podatek dochodowy, akcyzę i cło

Ulgi ZUS na rozkręcenie firmy

Zmiany w prawie dla przedsiębiorców w 2019 r. - korzyści i problemy

Deklaracje ZUS - rodzaje i terminy składania

Kiedy członek rodziny staje się współpracownikiem